Siyaset Psikolojisi ve Altı Modeli

Siyaset psikolojisi alanında birkaç model vardır. Ayrıca, psikoloji disiplininde en tartışmalı alanlardan biridir. Bunun birkaç nedeni var. İlk olarak, multidisiplinerdir. Yani birçok disiplinin bir araya geldiği bir alandır. Bu nedenle, hangisi daha öne çıkıyorsa, modeli belirler.

Siyaset psikolojisinde bu kadar çok model olmasının bir başka nedeni de siyasetin doğasıdır. Siyaset psikolojisi, gücü analiz etmeyi içerir. Bu yetenek hakkında birçok farklı bakış açısı vardır. Bunlar, sırayla, analiz modelleri haline gelir.

Son olarak, siyaset psikolojisi, psikolojideki çeşitli okulların ve bakış açılarının karşıt görüşlerinden kaçınmaz. Aslında bunlar, psikolojinin politik fenomenlere yaklaşma biçimine nüanslar ekleme eğilimindedir. Bu yazıda siyaset psikolojisinde altı modelden bahsedeceğiz.

“Bize göre önemli olan, psikolojide çalışırken ne için ve kim için çalıştığımızı bilmemiz gerektiğidir. Ve siyaset psikolojisini, bu önemli meseleler üzerine düşünmek için pratik bir alan olarak görüyoruz.”

– Elio Rodolfo Parisí

Kurtuluş psikolojisi

Bu model eleştirel bir bakış açısını benimser. 80’lerde Latin Amerika’da ortaya çıkmıştır. Bu harekete Martin Baró öncülük etmiştir. Buradaki fikir, psikolojinin politik fenomenlere sosyal dönüşüm arayışı olarak yaklaşması gerektiğidir.

Bu modelde psikologlar, iktidarı ve siyasi faaliyetleri ezilen grupların perspektifinden analiz eder. İktidarın eylemlerine karşı toplumsal farkındalık oluşturmayı amaçlarlar.

Kolektif siyaset psikolojisi

Sosyal psikoloji ile birlikte bu model, kolektif psikoloji olarak bilinen çok daha geniş bir bilgi alanına aittir. Pablo Fernández Christlieb, bu özel modeli bir kez daha Güney Amerika’da ortaya çıkardı.

Kolektif siyaset psikolojisi, politik fenomenlerin analizini, gerçekliğin ifade ve yorumlama sistemleri olarak önerir. Bu sistemler sayesinde anlam yüklü deneyimler, nesneler ve olaylar yaratılır ve keşfedilir. Birlikte, kolektif politik gerçekliği oluştururlar.

Retorik-söylemsel

Bu, siyaset psikolojisindeki en genç modellerden biridir. İnşacı bakış açısıyla ortaya çıktı. Gerçekliğin onu oluşturan dilde yattığını öne sürer. Aslında, gerçekliğin adlandırma, deşifre etme, açıklama ve anlam yükleme süreçlerinden yapılandırıldığını öne sürer.

Retorik söylemsel model, siyaset psikolojisinin politik söylemin inşası ve işlevinin incelenmesinden sorumlu olması gerektiğini öne sürer. Bu söylem içinde, politik davranışın nedenleri, gerekçeleri, sebepleri ve etkileri yatar. Aslında, politik eylem bir dil eylemi olarak görülür.

Psiko-tarihsel

Bu model, politik fenomenleri incelemek için Marksizm ve psikanalizi birleştirmeyi amaçlar. Wilhelm Reich, Freudo-Marksizm fikriyle bu modeli destekledi. Bu bakış açısı, tarihsel faktörün bireylerin ve toplumların politik süreçlerini anlamak için gerekli olduğunu öne sürer.

Bu modelle psikologlar, hem bireylerin hem de grupların siyasi gerçeklerini tarihsel belgelerden analiz eder. Psikobiyografilerin analizi bu yaklaşımın merkezi bir unsurudur. Çünkü ana fikri, psikolojik fenomenlerin siyasi grupların ve hareketlerin gelişimini ve karakterizasyonunu etkilediğidir.

Akılcı

Siyaset psikolojisindeki tüm modeller arasında bilişsel-davranışçı modele en yakın olanı budur. Aslında, ABD gibi ülkelerde özellikle önemlidir. Bu model içinde birkaç yaklaşım vardır. Bununla birlikte, hepsi, siyasi davranışın mantıklı eylemlerin meyvesi olduğu ortak önermesini paylaşırlar.

Rasyonalist model, politik eylemlerin bilinçli motivasyonlardan, karşılaştırma süreçlerinden, evrimden ve karar verme süreçlerinden doğduğu fikrini destekler. Politik davranış, meydana geldiği sosyal bağlamda istikrar, tutarlılık ve denge arayışına yöneliktir.

Materyalist

Psiko-tarihsel yaklaşım gibi, bu model de tarihsel gerçeklerin siyasi fenomenlerin anlaşılmasında temel olduğu fikrinden yola çıkar. Bu model aynı zamanda sosyo-ekonomik durumun kolektif yaşamı ve dolayısıyla siyaseti belirlediği önermesini de kurdu.

Ayrıca materyalist model, ideoloji ve yabancılaşma süreçlerinin incelenmesine büyük önem vermektedir. Bunlar belirli çıkarlarla ilişkili olarak görülüyor. Ayrıca, toplumdaki eşitsizliklerin korunmasına katkıda bulunurlar.

Bu modellerin tümü hala geliştirilmektedir. Hepsi yirminci yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıktı. Ancak zaman içinde yapılandırılıp zenginleştirilseler de hala yapım aşamasındalar.