Psikomotor Gelişim - Müdahale
Toplumumuzun bizlere aşıladığı psikomotor gelişim kavramı genellikle bulanıktır. Pek çok insan bunun sadece çocukların düzgün bir şekilde hareket edebiliyor olmasından emin olmayı içerdiğini düşünür. Ancak aslında bundan çok daha ileri gider.
Psikomotor beceriler, tabiri caizse, hem davranışsal hem de bilişsel tüm sembolik fonksiyonları ile bir çocuk için dünyaya açılan penceredir.
İyi psikomotor beceriler genellikle dilin doğru bir şekilde edinilmesi ve diğerleri ile etkileşimler sırasında iletişim kurmak için uygun kullanımı için bir başlangıçtır. Bundan dolayı, psikomotrisite terimi bir çocuğun bilişsel, motor ve duygusal gelişimi sırasındaki tüm bilişsel, duygusal, sembolik ve sensorimotor etkileşimlerini bütünleştirir.
Psikomotor becerileri geliştirmeyi amaçlayan müdahaleler aşağıda da görebileceğiniz üzere aşağıdaki unsurların belirli yönleri üzerinde çalışır:
- Motor. Denge, yanallık ve koordinasyon.
- Bilişsel. Algı, temsil ve yaratıcılık.
- Duygusal-ilişkisel. Sınırların edinilmesi, sabırsızlığın, duyguların ve güvenliğin düzenlenmesi.
Psikomotor Gelişim Becerileri Nasıl Uyarılır
Erken çocukluk dönemi eğitiminde psikomotor aktivite ya da yetişkinler ve akranlar ile objeler ve mekanlara ilişkin vücutsal deneyimler çocuğun uygun şekilde gelişmesi için gereklidir.
Bundan dolayı psikomotor becerileri geliştirmeye odaklanmış herhangi bir aktivite çekici, çeşitli, motive edici, keyif verici ve oyuncu olmalıdır.
Bugünkü yazımız uygun psikomotor uyarılma için bazı temel fikirler ile ilgilenecektir:
1. Mekan, Materyaller ve Yetişkinlerin Rolü
Materyaller çeşitli ve çocuğun yaşı için uygun olmalıdır. Çünkü hem eğitici hem de derslerde kullanılan mekan çocuğun aktivitesinin bir parçası olmalıdır. Psikomotor bir mekan yaratmak için en çok belirtilen aşamalar şunlardır:
- Mekan. Güvenli bir ortam olmalıdır. Ancak, aynı zamanda çocuğun kendisini ilgilendiren becerileri geliştirebilmesi için yeterli derecede uyarıcı olmalıdır.
- Materyaller. Sınıftaki materaller ne kadar çeşitli olursa çocukların psikomotor gelişim düzeyi o kadar yüksek olacaktır.
- Yetişkinlerin oynadığı rol. Bir öğretmen hem izleme hem dinleme hem de sözlü ve sözsüz biçimde iletişim kurma becerilerine sahip olmalıdır. Ayrıca tutumları ve katılımları da önemlidir.
2. İyi Yapılandırılmış Seanslar
Çocukların psikomotor seanslardan en iyi şekilde yararlanabilmeleri için iyi tasarlanmış bir yapı olmak durumundadır. Bundan dolayı öğretmenler ders boyunca yapmak istedikleri aktiviteleri ayrıntılı olarak planlamalıdır.
Ancak bunun aksine, bazen çocuklara aktivitelerini doğaçlama yapabilmeleri için izin vermek de önemlidir. Bu özgürlük alanı temel normdan kopmamalıdır; öğretmen her an lider olmaya devam etmelidir.
3. Oyunlar Önemlidir
Pek çok insanın inandığının aksine oynamak ve oyunlar çocukların yapabileceği en faydalı aktivitelerden bazılarıdır. Bu aktiviteler çocuklara pek çok şey için yardımcı olur. Örneğin bu şekilde etraflarındaki alanı keşfedebilir ve kuralları takip etmeyi öğrenebilirler. Ayrıca böylece deney yapabilir, yaratabilir ve akranlarıyla etkileşimde bulunabilirler.
Farklı oyun türleri vardır ve bunların her biri psikomotor seanslar sırasında farklı bir rol oynar. Ancak bunların tamamı sizin bir hedefe ulaşmanıza yardım eder. Bundan dolayı çocuklarda bu becerileri geliştirmek isteyen herhangi biri için ana araçlardan bir tanesi olmaları gerekir.
0-3 Yaş Arasındaki Psikomotor Gelişim
Bir çocuk yaşamının ilk yıllarında psikomotor beceriler geliştirir, ki diğer şeylerin yanında otonom hale gelebilsin ve başkalarıyla ilişkiler kurabilsin.
Bundan dolayı bu bölümde bu becerilerin çocuğun yaşamının ilk üç yılında nasıl geliştiğini göreceksiniz. Bu şekilde bir çocuğun evriminin normal olup olmadığını belirlemeniz daha kolay olacaktır.
0 ila 9 Ay
- Çocuk aşağı bakarken başını kaldırabilir.
- Bakışlarını odaklayabilir ve bir obje ya da kişinin hareketlerini takip edebilir.
- Bir uyarana cevaben gülümseyebilir.
- Ayrıca annesini ya da bakıcısını görsel olarak tanıyabilir.
- Sosyal etkileşimlere bir tür ses çıkararak olumlu tepki verir.
- Karın pozisyonundan yana ve ters bir pozisyona dönebilir.
- Ayrıca birisini tanıdığında gülümseyebilir ve bacaklarını hareket ettirebilir.
- Sadece bakıcılarının kim olduğunu bilir.
- Desteksiz bir şekilde oturabilir.
- Desteksiz bir şekilde ayakta durabilir.
- Ayrıca aynadaki görüntüsüne gülümse ve onunla etkileşime geçmeye çalışır.
- Ana bakıcısı görüş alanını terk ettiğinde üzülüp ağlayabilir.
- Son olarak, yabancılar ile ilgili rahatsızdır.
9 ila 12 Ay
- Bu aşamada çocuk destek ile oturabilir ve ayakta durabilir.
- Emekleyebilir.
- Ayrıca saklanmış objeleri arayabilir ve bulabilir.
- Objeleri bir kutuya koyabilir ve bunları kutudan çıkarabilir.
- Biri onu tutarken ilk adımlarını atabilir.
- Ayrıca insanlarla sevgi dolu etkileşimler yaşayabilir.
- İsimlerine cevap verirler.
12. Ayda Uyarı İşaretleri
- Desteksiz duramaz.
- Objeleri iki eliyle tutamaz.
- Ayrıca tanıdığı insanlara gülümsemez.
- Çevresi ile ilgilenmez.
- Dikkat çekmek için ses çıkarmaz.
- Son olarak bakıcısının ya da yakın olduğu insanların yokluğunu protesto etmek için ağlamaz.
12 ila 24 Ay
- Bu aşamada çocuk ayakta durabilir ve destek almadan birkaç adım atabilir.
- Bir topu bir yetişkinin yapabildiği gibi yuvarlayabilir.
- Kaşık kullanmaya ve kaşığı sıkı sıkı tutmaya başlar.
- Katı gıdaları problemsiz bir şekilde yemeye başlar.
- Bir şey inşa etme oyunları ile serbestçe başa çıkabilir.
- Ayrıca vücut kısımlarını tanır.
- Günlük çevresine ait olan ancak tanıdık olmayan insanları tanıyabilir.
- Kaşık, havlu ve oyuncak gibi günlük objeleri tanıyabilir.
- Oyuncu bir şekilde başka bir insanın hareketlerini taklit edebilir.
- Gittiklerinde protesto edebilse de ebeveynlerinin yokluğunu kabul edebilir.
- Komik bulduğu ve dikkatini çeken şeyleri tekrar edebilir.
- Ayrıca keşfedebilir ve tanıdık objelerle ilgili merak sergileyebilir.
- İki elle tutarak bir bardaktan içebilir.
- Objeleri almak için eğilebilir.
- Ev, park, okul gibi olağan ortamlarını tanıyabilir.
- Kısa süreler için diğer çocuklarla oynayabilir.
- İstediklerinde diğer çocuklarla objeleri paylaşabilir.
- Kıyafetler ve ayakkabılar gibi bazı mevsimsel unsurları tanıyabilir.
Psikomotor Gelişim – İki Yaştaki Uyarı İşaretleri
- Çocuk yürümez.
- Vücudunun ana kısımlarına işaret edemez.
- Diğer çocuklara hiç yaklaşmaz ve onlarla oynamaya hiç ilgi göstermez.
- Ayrıca mutfak, banyo ve yatak odası gibi ona tanıdık olan çeşitli mekanları tanımaz.
- Yetişkinlerin eylemlerini taklit edemez.
- Son olarak, adına cevap vermez.
24 ila 30 Ay
- Burada çocuk iki ayağı ile zıplayabilir.
- Bir topu elleriyle atabilir ve tekmeleyebilir.
- Ayakkabılarını çıkarabilir ve pantolonunun düğmesini açabilir.
- Ayrıca çatal ve kaşık kullanabilir, ve bir bardaktan dökmeden içebilir.
- Gözetim altında tuvalete gidebilir.
- Evde ve okulda tanıdığı alanlarda kolayca hareket edebilir.
- Ayrıca çeşitli mevsimlere karşılık gelen doğadaki bazı değişimleri tanıyabilir.
- Fotoğraflarda tanıdığı insanları tanıyabilir ve diğer çocuklarla oynayabilir.
- Fotoğraflarda insanları, hayvanları ve bitkileri birbirinden ayırabilir.
- Son olarak, sorulduğunda tanıdığı çocuk ve yetişkinlere merhaba diyebilir.
24 ila 36 Ay Arasındaki Psikomotor Gelişim
- Psikomotor gelişimin bu son aşamasında çocuk vidalama, yerleştirme ya da batırma gibi manuel manipülasyon aktiviteleri gerçekleştirebilir.
- Biraz kontrollü bir şekilde koşabilir ve zıplayabilir.
- İhtiyacı olduğunda tuvalete gitmeyi isteyebilir.
- Bazı sınıf arkadaşlarını tercih etmeye başlayabilir.
- Daha küçük çocuklara ve evcil hayvanlara sevgi gösterebilir.
- Son olarak ait olduğu grupların sosyal kurallarını ve alışkanlıklarını bilir.
Üç Yaşındaki Bir Çocuk İçin Uyarı İşaretleri
- Altına yapar.
- Basit komutlara yanıt veremez.
- Görüntüleri tanıyamaz.
- İzole kalır ve bir şeyler ile ilgili merakı yoktur.
- Ayrıca tam cümleler kullanarak konuşmaz.
- Basit hareketleri taklit edemez.
Tüm bu uyarı işaretlerinin gerekli görülmesi durumunda çocuğunuza belirli becerileri geliştirmesi konusunda yardımcı olabilecek bir uzmana danışabilmeniz için dikkatinizi çekmesi gereken ipuçlarından başka bir şey olmadığını unutmayın.
Ancak eğer çocuğunuz henüz kendi yaşının gelişimsel aşamalarına ulaşamadıysa aşırı endişelenmeyin. Zamanında müdahale ile bilişsel gecikmelerinin çoğu tamir edilebilir.