Nezaketin Beyin Üzerindeki Etkisi

Ne kadar küçük olursa olsun hiçbir nezaket hareketi, zaman kaybı değildir. Bu jestler; şefkat, takdir ve gerçek bilgelikle doludur. Beynimiz için faydalıdır ve bizi mümkün olan en bütün ve soylu şekilde başkalarıyla birleştirir. 

İlginçtir ki Charles Darwin bize insanlarda nezaketin önemini anlatmıştır. Ona göre bizim en güçlü ve değerli içgüdümüzdür bu; yalnızca tür olarak insanlığın değil bütün varlıkların devamını mümkün kılan bir özelliktir. Ne var ki nezaket, yeterli sıklıkta uygulanmıyor.

İyi niyetlerde durmayın. Her eyleminize nezaket tohumunu ekin. Çünkü başkaları fark etmese bile, zihniniz daima kalbinizle uyumlu olacaktır.

Nezaket beyinde çok somut bir alana sahiptir. Empati ile aynı sinir ağlarını paylaşmaktadır. Biri ihtiyaçları belirlerken, diğeri bu hissi doğal ve derin bir eyleme dönüştürerek iyiliği teşvik eder ve yardım ve mutluluk sunar.

Bu istisnai mekanizm somut bir hedefe sahiptir: başkalarıyla bağlantılı olduğumuzda, yalnız olduğumuza göre daha güçlü olduğumuzu anlamamızı sağlamak. Bu, yazımızın ileriki kısımlarında daha detaylı bir şekilce ele alacağımız ilginç bir nokta.

Nazik olmaya programlıyız

Jerome Kagan, Harvard Üniversitesi’nde çalışan ünlü bir psikoloji profesörüdür ve insan beyninin nazik olmaya programlı olduğunu savunmaktadır. Charles Darwin’in dediği gibi aşk, merhamet ve ilginin zihinde özel bir amacının olduğu biyolojik bir eğilimdir ve amaç, bir tür olarak ayakta kalmamızı sağlamaktır.

Fakat sırf beyin bu programla yüklü olarak geliyor diye nezakete öncelik vermeyiz. Çünkü başka biyolojik eğilimler de önemlidir ve ne yazık ki davranışımız üzerinde çok fazla etkiye sahiptir. Bunlar öfke kıskançlık ve elbette şiddettir.

Daniel Goleman bize beynin en yoğun duygularından birinin merhamet olduğunu hatırlatıyor. Bütün limbik sistem, bu duyguyu hissettiğimizde bunu yansıtır. Ayrıca oksitosin gibi nörokimyasallar salgılanır. Bunlar, birçok pozitif duyguyu yönetir ve böylece empati, karşılıklık ve iyilik yapma arzusu bir tür olarak bizi daha soylu kılar.

Bu uygulanmayı hak eden muhteşem bir olgudur.

İnsan duyguları konusunda uzman olan bu kişilere göre nezaket, tehlikeli bir çevrede yaşamış atalarımıza, güçlü olanın ayakta kalan değil, en iyi destek ağına sahip olan olduğunu öğretmiştir.

Duygular bulaşıcıdır ve ayna nöronlarımız bir başka insanda korkuyu tespit ederek bir riski tahmin etmemize ya da yardım etmenin kendimize yatırım yapmanın bir yolu olduğunu öğretir ve böylece gelecekte muhtaç durumda olduğumuzda bize yardım edecek kişiler olacağını anlamamızı sağlar.

Ruh sağlığınızla ilgilenmek için merhametli olun

Amerika’daki California Berkeley üniversitesinde çalışan ve  Greater Good Science Center adlı bilim merkezinin eş direktörü olan Dacher Keltner,  modern toplumların bel kemiğini oluşturan değerlerin, merhamet ve nezakete yönelik doğal eğilimimizi yıktığını açıklıyor.

Para bizi bireyselleştiren, ayıran ve birbirimizle rekabet etmemize neden olan bir şey. Sosyal birlik duygumuzu ve arkadaşlarımızın iyiliğini garantileme arzumuzu yitiriyoruz çünkü bir anda birbirimizin düşmanı hâline geliyoruz.

Öyle ki Keltner Born to Be Good adlı kitabında ortalama olarak en zengin insanların en az merhametli olduğundan söz ediyor.

Merhamet meditasyonu yapmak

Fakat merhametin de tıpkı nezaket gibi eğitilebileceğini belirtmemiz gerek. Kendinizi özünüzden çok fazla uzaklaştırarak materyalizm, bencillik ya da kişisel ilişkilerinizde özgünlük eksikliğine doğru ilerlediğinizi fark ettiğinizde belki de değişim zamanı gelmiş demektir.

Psychological Science dergisinde yayınlanan bir çalışmaya göre yetişkinler, uykuda olan ya da kullanılmayan bu beyin bölgelerini yeniden etkinleştirmek için merhamet meditasyonu yapmak üzere eğitilebilirler.

• Merhamet meditasyonu vizüalizasyona dayalı bir Budist meditasyonudur.
• Sevdiğiniz birinin zor bir zamandan geçtiğini düşünmeyi içerir.
• Özellikle teselli ve destek sunmaya yarayan insula gibi beyin bölgelerini yeniden açmak için o acıyı yaşamanız gerekir.
• Vizüalizasyoon, size yakın insanları düşünmekle başlar ama yavaş yavaş vu çevreyi genişleterek arkadaşlarınıza, iş arkadaşlarınıza, komşularınıza, tanıdıklarınıza ve nihayet yabancılara ulaşırsınız.
• Temel fikir, başka insanların ihtiyaçlarına,acı ve korkularına empati duymak ve kim olursa olsun acı çeken kişiye yakınlık duymaktır.

Bu meditasyon türü, doğru nefes almayı ve en derin duygularınızla temasa geçmeyi içerir. Ayrıca araştırmacılara göre beynin nöroplastisite özelliğini kanıtlar. Stresi azaltmamıza ve dünyayı değiştirmeye gücü yetecek bir iç zenginlikle başkalarının iyiliğine yatırım yapmaya yardımcı olur .

Çünkü nezaket, asla başarısız olmayan tek yatırımdır.