Müzik ve Duygular

Müzik, “İnsan ya da enstrüman seslerinin birleşimi ya da tek tek sunulmasıyla kişide hoş duygular ve duyarlılık uyandıran, sevinçli ya da üzücü olabilen unsurdur.” Dolayısıyla, şarkı söylemek, gitar sesi ya da bir orkestranın, rock grubunun çaldığı keman… bunların hepsi müziktir.

Antik zamanlardan beri müzik bir sanat olarak kabul edilmiştir. İnsanlık tarihindeki tüm kültürlerde mevcut bir şifre, evrensel bir dildir. İlginçtir ki ‘müzik’ kelimesini temsil eden hiyeroglif yazısı ile ‘neşe’ ve ‘iyilik’ kelimelerini temsil eden işaretler bire bir aynıdır. Çince’de ise müzik anlamına gelen iki harf, “sesin tadını çıkar” anlamına gelmektedir. Müzik zamana direnmiştir çünkü kendimizi iyi hissetmemizi sağlar.

Müzik terapisi

Sesler ve müziğin terapi amaçlı kullanımı insanlığın başlangıcı kadar eskidir diyebiliriz. Plato, “vücut için egzersiz neyse, ruh için de müzik odur,” demiştir. Müziğin, duygusal ve/veya ruhsal durumumuzu etkileyen belli nitelik ve özelliklere sahip olduğunu anlamıştır.

Amerikan Müzik Terapisi Derneği (AMTA) müzik terapisini “her yaştan insanların fiziksel, psikolojik ve sosyal ihtiyaçlarına hitap etmek üzere müzik ve müziksel aktiviteleri kullanan sağlık alanında bir meslek” şeklinde tanımlar. Müzik Terapisi, sağlıklı insanların hayat kalitesini iyileştirir ve engelli ve hasta çocuklar ile yetişkinlerin ihtiyaçlarını karşılar. Müzik terapisi sayesinde iyilik hissi artırılıp stres yönetimi, ağrıların azaltılması, hislerin ifadesi, hafızanın güçlendirilmesi ve fiziksel rehabilitasyonun kolaylaştırılması sağlanabilir.

Dolayısıyla, hastalığı bir bozukluk, dengesizlik ya da iletişim eksikliği olarak düşünürsek, müzik sayesinde kapalı iletişim kanallarının açılması için gerekli köprülerin kurulacağını söyleyebiliriz. Bu da sağlığımıza tekrar kavuşmamıza ya da daha sağlıklı olmamıza yardımcı olur.

Bugün müzik terapisi, her yaştan pek çok insana ve farklı durumlara uygulanmaktadır. Eğitim (otizm, hiperaktivite, Down sendromu vb.), ruhsal sağlık (depresyon, anksiyete,stres vb.) tıp (onkoloji, ağrı, yoğun bakım ünitesi …) ve yaşlılık hekimliği (demans vb.) , en çok uygulandığı alanlardır.

Müziğin her seviyede etkili olma becerisi sayesinde, müzik terapisi şu gibi bazı hedefleri gerçekleştirebilir:

• Duygu ve davranışların seviyesini düzeltir.
• İletişim ve ifade araçlarını geliştirir.
• Birikmiş enerjiyi salar.
• Etkili duygusal farkındalık geliştirir.
• İnsanların daha iyi motive olmaları için zenginleştirici bir müzik deneyimi sağlar.
• Öz güven ve kişiliğini geliştirir.
• Rehabilite eder, sosyalleştirir ve eğitir.

Müzik, insanları duygusal seviyede etkiliyor mu?

Müzik dinlerken kim bazı duygulara kapılmaz ki? Ses ve müzik, duygularımızı alt üst eder ve fizyolojimiz ile hormonlarımızı değiştirir. Kalp ritmimizi ve nabzımızı da değiştirir. Bunun farkında olabiliriz ama çoğu zaman da fark etmeyiz.

Müzik, antik dönemlerde savaşçıları ve avcıları cesaretlendirmek için kullanılmıştır. Filmlerde bile belli sahnelerin etkisini artırmak için kullanılır, senaryo ve durumların duygusal karakterizasyonu için vazgeçilmez hale gelir (Cohen, 2011).

Ruh halimiz, dinlediğimiz ya da söylediğimiz şarkılarla yansıma bulur çoğu zaman. Üzücü bir şarkı bizi melankolik bir duruma sokabilir, neşeli bir şarkı ise bizi heyecanlandırarak bir kaç dakikalığına mutluluk verebilir. Mesela, rahatlamak ve ders çalışmak için hafif ve ahenkli müzikleri tercih ederken, egzersiz esnasında daha ritmik müzikleri kullanırız.

Müzik önemli hatıralarımızdan pek çoğu üzerinde etkilidir. Belli bir durumla bir şarkıyı özdeşleştirmemiş olanımız var mıdır?

Duygular ve müzik ile aktive edilmiş beyin alanları, esas olarak aynıdır. Beyin, ses dalgalarını algıladığında belli psikolojik ve fizyolojik tepkiler ortaya çıkarır. Bunlar da duygularımızda ve fizyolojimizde değişimlere yol açarak sinir aktarıcıları ve diğer hormonların giderek ayrılmasını sağlar. Bu merkezi sinir sisteminde gerçekleşir.

Müzik fizyolojik ritmlerimizi değiştirebilir, duygusal durumumuzu ve ruhumuza huzur ve uyum sağlayarak düşünme şeklimizde değişimler sağlayabilir. Müzik, her seviyede insanlar için güçlü bir etkidir.

“Müzik sanatı, gözyaşları ve hatıralara en yakın olan sanattır.”

– Oscar Wilde

Müziksiz yaşayabilir miydik acaba, ne düşünüyorsunuz?

Bibliyografya: Jauset Berrocal, Jordi A. (2008). Music and Neuroscience: Music Therapy. Its Foundations, Effects and Therapeutic Applications. Barcelona: Editorial UOC.

Resim: Jake Olson Studios