Merak ve Açlık Beyin Bölgelerini Paylaşıyor

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Merak ve açlık, aynı beyin bölgelerini paylaşırlar. Bu büyüleyici bir gerçek, çünkü bu iki temel insan ihtiyacı, yani her ikisi de, hayatta kalmamızı sağlayan fonksiyonlar. Biri yiyecek bulma dürtüsü olarak bu işlevi sağlarken, diğeri ise zorluklarla baş etmeye ve ilerlemelere daha iyi uyum sağlayacak bilgi edinme ile ilgili.

Albert Einstein, merakın kendine özgü bir nedeni olduğunu söylemiştir. Hayatta, ortamımızda bulunan şeyleri sorgulamaktan daha önemli olabilecek belki de yalnızca birkaç şey var. Görünenin ötesine geçmek, sorular sormak, keşfetmek ve dünyaya bir çocuğun tutkusu, ilgisi ve masumiyetiyle bakmak olağanüstü bir şey.

Gördüğünüz gibi, hem insanların hem de hayvanların merak içeren bir eğilime sahip olması aslında tesadüf değil. Bir şeyleri keşfetme dürtüsü, açlığın hissedilmesi kadar belirleyici bir durum. Aslında, her ikisi de, davranışları yönlendiren, varoluşu sürdürmeye yarayan ve giderek karmaşıklaşan ortamlarda gelişmeye devam etmemize yardımcı olan dürtüler olarak hareket ederler.

İnsanlar için yiyecek bir şeyler bulma gibi fizyolojik bir ihtiyaç durumu olmasaydı ne olurdu? Kesin bir biçimde, insan hayatı sürdürülemez duruma gelirdi. Aynı şekilde, belki de, anahtar deliğinden bakma dürtüsü olmadan da gelişme olmazdı. Örneğin, hastalıkların tedavilerini nasıl araştıracağımızı merak etmemize neden olan şey de aynı dürtüler.

“Toplum, bilmeye değer olanı değil de, onun dışındaki her şeyi bilmek için doyurulamaz bir merak yapısına sahip.”

– Oscar Wilde

Merak ve açlık neden aynı beyin bölgelerini kullanıyor?

Bu aslında oldukça yeni bir bulgu. Birleşik Krallık’ta bulunan Reading Üniversitesi’nde araştırmalarını sürdüren bir nörobilimci ekibi, son dönemde yaptıkları bir çalışma ile merak ve açlığın gerçekten de beyin bölgelerini paylaştığını ortaya çıkardı.

Araştırmacılar, çalışmaya başlarken, her iki boyutun da motivasyonun iki ana itici gücü olduğundan şüpheleniyorlardı. Bu nedenle, sık sık üzerinde durdukları ve söyledikleri bir şey, açlığın insanları tatmin etmek için aşırı durumlara yönlendirebileceği gerçeğiydir. Şaşırtıcı görünebilir, ancak merak, aynı zamanda insanları bilgi biriktirmek, diğer muhtemel senaryoları keşfetmek ve kendimizi bu gezegendeki en gelişmiş varlık olarak görmek için her şeyi yoluna koymakta.

Bu sadece bir tesadüf mü? Pek de öyle görünmüyor. Açlık ve merakın ortak mekanizmalardan başlaması olasılığı oldukça yüksek, çünkü bunlar aynı sonuca, yani hayatın sürdürülmesi durumuna yönelen mekanizmalar. Merak, her şeyden önce, hareketi ve diğer tarafta ne olduğunu bilebilmek için konfor bölgesinin ötesine geçmeyi sağlıyor.

Bu yapı, insanların kaşif olmalarına, hayatta kalmak ve gelişmek için ve daha iyi kaynaklar keşfetmek için yeni bölgelere doğru harekete geçebilecek varlıklar olmasına yardım ediyor. Örneğin tarih öncesi insan göçlerini ve bunların insanlık için ne anlama geldiğini düşündüğümüzde de bu sonuca ulaşabiliriz.

Bilişsel sinirbilimci Johnny King Lau ve ekibi tarafından yapılan bu keşif, bu anlamda, birçok insanın şüphelendiği bu gerçeği doğrulamış oldu.

Limbik sistem

Merak ve açlık olguları beynin aynı bölgelerini paylaşmalarına rağmen, ikinci boyutun biraz daha karmaşık olduğu açık. Açlık hissi, beyin kandaki hormonlarda ve besin seviyelerinde bir dizi değişiklik algıladığında harekete geçen güçlü bir içgüdü.

Bununla birlikte, bu çalışmayı yürütmekte olan Reading Üniversitesi’nin bilim insanları, MRI ile yaptıkları gözlemlerin sonucunda ilginç bir olguyu da tespit ettiler. Aynı beyin bölgesi, merak durumu söz konusu olduğunda ve boş mide beyine insanın aç olduğunu bildirdiğinde harekete geçiyor. Bu bölge, beynin ödül merkezi olarak da tanımlanan limbik sistem. Benzer şekilde, bu sinyaller alındığında, bilateral nucleus caudatus ve ventral tegmental alan gibi diğer alanlar da aktivitelerini arttırıyorlar.

Peki beynin bu alanları tam olarak ne yapıyor? Aslında, bu alanlar, ödüllerin işlenmesine yönelik davranış türlerini yönetiyorlar. Başka bir deyişle, bir insanı, kendisini ödüllendirecek bir şey almasına izin veren eylemler yapmaya yönlendirirler.

Açlık durumunda, eyleminizin karşılığında aldığınız şey besindir. Ayrıca güzel bir yemeğin tadını çıkarmanın keyfi de bu ödüle dahil oluyor. Böylece, merak söz konusu olduğunda, bilgi edinir, yeni keşifler yapar ve mutluluk duygunuzu birçok farklı yoldan tatmin etmek için yeni yollar bulursunuz.

Merak ve açlık, sizi motive etmek için beyin bölgelerini paylaşır

Merak ve bilgiye sahip olma arzusu, psikoloji tarihindeki William James, Ivan Pavlov ve Frederic Skinner gibi en önemli isimlerden bazılarının ilgisini çeken psikolojik bir fenomen.

Bu nedenle de, merak ve açlık duyguları, motivasyonla ilgili olduğu için beyindeki ilgili bölgeleri paylaşıyorlar. Bu durum, ilk başta, bize, merak güdüsünün zeka ve rasyonalite ile ilgili olduğu gibi görünebilir. Diğeri, yani açlık, ise birincil bir içgüdü olarak algılanabilir. Ancak, her ikisi de bir kişinin hayatta kalması için gerekli unsurlar.

Aslında merak duygusunun kaybı, genellikle depresyon ve hastalıkla birlikte ortaya çıkarak, açlık eksikliği ile de ilişkili oluyor. İnsanlar, ikisi de olmadığında, bir anlamda, bir hiç halini alabiliyor. William James’in haklı olarak söylediği gibi, “Bilmediğimizi anlama arzusu bizi hayatta tutuyor çünkü merak da beslenmenin başka bir vazgeçilmez şekli“.

Bu nedenle, bu dürtüyü sürdürmeye çalışmakta büyük fayda var. Başka bir deyişle, beden ve zihin için de geçerli olacak şekilde, hayatta kalmak için onu her gün beslemenin yollarını bulun. Sağlık ve umut içerisinde, herhangi bir sınır ve zorluğun ötesine geçmek için araştırmaya devam edin. Çoğu canlı için, bizler için de olduğu gibi, merak ve açlık, iki temel içgüdü.