Maske Takmak: Ne Tür Bir Maske Takıyorsunuz?

Yazan ve doğrulayan psikolog Angela C. Tobias

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Maskeler, insanların sıklıkla içinde olduğu duruma adapte olmak için kullandıkları araçlardır. İlerleyebilmek adına kendilerini baştan yaratmanın bir yoludur aslında. Maskeler her şeyi yapabilirmişsiniz gibi davranmanıza izin verir ve sizi incitebileceğine inandığınız şeylerden korunmanıza yardımcı olur. Maske takmak birçok fayda sağlayabileceği gibi uzun vadede zararları da olabilir.

Başka bir deyişle, maske takmak bilinç dışı bir savunma mekanizmasıdır; tehlikede hissettiğinizde kendinizi korumanızı sağlar. Bu aslında hayatta kalmanıza yardımcı olan bir mekanizmadır. Bu yüzden maske takmak her zaman kötü bir şey değildir.

Ancak yukarıda belirttiğimiz gibi, bazı durumlarda taktığınız maske uyum sağlama misyonunun dışına çıkar. Maskeler bu uyum sürecinin tersi bir etki de yaratabilir. İsteseniz de çıkaramadığınız bu tür maskeler birçok psikopatolojik çalışmanın konusu olmuştur. Gestaltçı yaklaşımda bu tür maskeler ego olarak da bilinir, psikodrama ise bu maskelere kültürel korunma der.

Ne zaman maskeye ihtiyaç duyarsınız?

İnsanlar maske takmayı çok erken yaşlarda öğrenir. Aslında istediğinizi her zaman yapamadığınız belli durumlarda kabul edilmek adına bu maskelerin işe yaradığını fark edersiniz.

Örneğin aileniz tarafından onaylanmak için öfkenizi veya duygu değişimlerinizi kontrol etmeniz gerektiğinde bu maskelerin işlevini anlarsınız. Veya sınıf arkadaşlarınızın sizi kabul etmeleri için, gerektiğinde sabırlı ve nazik olmanız lazımdır ve bu yüzden bazı maskeler icat edersiniz. 

Bu tür maskeler diğer insanlarla olan ilişkilerinizde sınırlar koyar. Hayatınızda oynamanız gereken farklı rolleri temsil eder. Maskeler dürtülerinizi kontrol etmenizi ve empati gibi önemli becerileri geliştirmenize yardımcı olur. Farklı kimlikleri ve durumları deneyimleyerek aslında farklı karakterlere dair bilgiler edinir ve zamanla bu bilgileri özümsersiniz. Bu şekilde empati beceriniz de gelişebilir.

Muhtemelen bazı durumlarda maske takmak zorunda kaldınız. Örneğin zor durumların üstesinden gelmek için güçlü insan maskesini takmak sorunda kalmışsınızdır. Bu tür bir maske görevini yerine getirdiği zaman bu maskeyi çıkarabilirsiniz. Ancak çoğu zaman taktığımız maskeleri hemen çıkaramıyoruz ve bu da bazı sorunlara neden olabiliyor.

Ne tür maskeler takıyorsunuz?

Maskeler hayatın bir parçası. Bazı maskeler gerçekten sizi kurtarabilirken bazıları size zarar verebilir. Bu maskelerle ilgili en ilgi çekici olan şey farklı insanların aynı maskeleri kullanmaya meyilli olmalarıdır. Yani bambaşka karakterlere sahip kişiler benzer maskelerle yaşamlarını devam ettirmeye çalışabilir.

Günlük yaşamımızda en sık kullandığımız maskeler şunlardır:

• İyi çocuk maskesi: Başkaları onu kabul etsin diye uslu bir çocuk gibi davranmak buna örnek olarak verilebilir. Çocukların insanlarla olan ilişkilerinde sınırlar inşa etmesi veya açık bir şekilde fikirlerini paylaşması zordur çünkü kabul edilmeyeceğinden korkarlar. Sadece başkalarını tatmin etmeye çalışabilirler. Bu durumun altında yatan şey kabul edilmeme korkusudur.
• Savaşçı maskesi: Bu maske, insanların güçlükleri yenebilmek için zor savaşlar verdiği zamanlarda takılır. Savaşçı maskesi, sorumluluk almanız gerektiğinde korkuyu ve kararsızlığı bir kenara koyabilmenizi sağlar.
• Kayıtsız maske: Bu kayıtsızlık maskesi, etrafınızda olup biten her şeye karşı dayanıklı görünmenizi sağlar. Istırabınızı gizlemenize izin verdiği için sizi dış tehditlere karşı da korur.
• Kurtarıcı maskesi: Kurtarıcıların daima herkesi kurtarması gerekir ve zor meseleleri severler. Başkalarının sorunlarına tereddüt etmeden dahil olurlar.
• Acı çeken maske: Bu maskeyi takan insanlar, hayatın zalim olduğunu ve sevilmenin tek yolunun kurban rolünü oynamak olduğunu erken öğrendiler.
• Sert adam: Bu maske, hassas kişilerin incinmekten veya savunmasız görünmekten korktukları için taktıkları çok yaygın bir maskedir. Bu korku nedeniyle, bazı kişiler duyarlılıklarını gizlemeyi ve yalnızca öfke veya saldırganlık duygularını ifade etmeyi öğrenirler.
• Küçük gün ışığı maskesi: Bazı insanlar üzüntü, öfke veya kayıp gibi duyguları kabul etmekte zorlanır. Bu yüzden yüzlerine bir gülümseme yerleştirirler ve her şey yolundaymış gibi davranırlar. Aslında duygularından kaçarlar.
• Palyaço maskesi: Palyaço, duygularından saklanmak için mizahı kullanır. Bu maske bir önceki maskeye benzer. Bazı insanlar sürekli şakalaşmayı bırakıp bunun yerine içtenlikle davrandıklarında başkalarının kendilerini kabul etmeyeceklerini düşünür.

Maskeler ne zaman çıkar?

Yukarıda bahsettiğimiz tüm maskeler öz benliğinizi muhtemel tehlikelerden korumayı amaçlar. Ancak bazen bu maskelerle uzun zaman geçirirseniz bir noktada bu maskeleri çıkaramaz hale gelirsiniz. Sonuç olarak artık kendinizi bile tanıyamazsınız. Peki düşünün, taktığınız bu maske özünüzün bir parçası mı?

Eğer kendinize bu soruyu soruyorsanız, muhtemelen uzun bir süredir maske takıyorsunuz. Bu nedenle zamanında sizi koruyan maske işlevini yitirmiştir. Bu maske artık duygularınızı, tutkularınızı ve değerlerinizi engelleyen bir bariyerdir. Sanki gerçek benliğinizin bazı parçalarını kaybetmiş gibi hissedersiniz. Bu kopukluk sizi çıkmaza sürükler, aynı maskeyi tekrar ve tekrar denersiniz ancak artık hiçbir işe yaramıyordur.

Bazı maskeleri çıkarmak gerçekten zordur. Örneğin sert adamı oynuyorsanız, eğer etrafınızdaki insanlar incinebilir olduğunuzu anladıkları anda sizi artık sevmeyecekler sanabilirsiniz. 

Günün sonunda tüm maskelerinizi çıkarmayı denemeniz gerekir. Aynada kendinize bakın ve gerçekte kim olduğunuzu görmeye çalışın. Gerçek benliğinizle bağlantı kurun, ancak bu şekilde kendinizi sevebilirsiniz. Kendinize dürüst olduğunuzda, gerçek renklerinizi görebileceksiniz. Ancak bu hiç de kolay olmayacak.