Kendi Kendini Gerçekleştiren Kehanet Kavramı

Kendi kendini gerçekleştiren bir kehanet, sonunda gerçeğe dönüşen, önceden açıklanmış veya ortaya konulmuş bir fikirdir. Bu tarz bir kehanet, salt düşünceleri gerçeklere dönüştüren zihinsel bir alet gibidir. Dahası, bu, bir şekilde doğrulamakta olduğunuz bir ifadedir. Böylece, aklınıza geldiğinde sonuçlarının bir yolla ortaya çıkmasına sebep olan bir tahmin işlevi de görür.

Kendini gerçekleştiren kehanet kavramı sosyolog Robert Merton tarafından icat edildi. Merton, bu konseptten, yeni bir davranışı uyandıran ve bu tür kavramları gerçeğe dönüştüren durumların yanlış tanımı olarak bahsetti.

İnsanlar sadece durumların nasıl olduğuna değil, onları yorumlama şekilleri üzerinden tepki verirler (etrafınızdaki şeyler veya başınıza gelen olaylar, sizin için, kendi içlerinde taşıdıkları özelliklerle değil, onlara yüklediğiniz anlamla hayatınıza girerler). Bu nedenle, sonraki davranışların belirlenmesi kısmen onlara ilişkin algılarınıza ve bu durumlara atfedilen anlamlara bağlıdır. Bunun nedeni, insanların davranışlarını bu algıya uyarlamasıdır. Dahası, bir durumun belirli bir anlamı olduğuna kendilerini ikna ettiklerinde, bunun gerçek dünyada da sonuçları olacaktır.

“Karamsarlık, kendi kendini gerçekleştiren bir kehanet haline gelir; harekete geçme isteğimizi sakatlayarak kendini yeniden üretir.”

– Howard Zinn

Kendi  kendini gerçekleştiren kehanet türleri

Bazı kehanetler kişisel bir şekilde gerçekleşir. Kişi belli bir olayın olacağına inanır ve ve kişisel davranışları da onları bu gerçekliği üretmeye yönlendirir. Örneğin, birisi içinde çeşitli fincan kahvelerin bulunduğu bir tepsi alır ve onları yere düşüreceğini düşünür. Bu düşünce onları tedirgin eder ve titremeye başlarlar. İçecekler de sonunda yere dökülür.

Diğer kehanetler başkalarıyla etkileşimler sırasında gelişir. Özellikle muhatabınızın ne düşüneceği, söyleyeceği veya yapacağı ile ilgili varsayımlardan yola çıktığınızda. Bunlar, varsayımınızı meta-iletişim arayışındaki bir soruya çevirmek yerine doğrulamanın sonucudur. Gördüğünüz gibi, başınıza gelen şeyler, düşündüğünüz anda gerçek oluyor.

Pygmalion etkisi

Psikolojide bu etki, bir kişinin inançlarının diğerinin performansı üzerindeki etkisini ifade eder. Bu, insanları harekete geçmeye ve beklentileri karşılamaya teşvik eden bir başka beklentidir. Örneğin bir anne, oğlunun bir marangoz gibi davrandığını görür ve parmağını çekiçleyeceği endişesine kapılır. Çocuğa o kadar çok baskı yapar ve ona o kadar çok korku enjekte eder ki, tıpkı ona yapacağını defalarca söylediği gibi, çocuk parmağına çekiçle vurur.

Örneğin, sosyal veya ekonomik fenomeni oluşturan ve makro düzeyde kendi kendini gerçekleştiren kehanetler de vardır. Bunlar gerçek bir sosyolojik fenomeni oluşturur. Bu nedenle, bu kehanetler de, insan yaşamının çeşitli bağlamlarında gelişirler – sosyal, kültürel, kişisel, politik, aile, ekonomik, vb. Ayrıca, jestlere dayalı asgari yapılardan ekonominin büyük hareketlerine ve eylemlerine kadar çeşitlilik gösterirler.

Kişisel hipotezlerden veya basit hayal gücünden başlayan şeyin gerçekleri nasıl yarattığını gösteren bazı örnekler var. Ürün fiyatlarında meydana gelen birçok artış, fiyatların arttığı veya artacağı yönündeki söylentilerden kaynaklanıyordu. İnsanlar daha fazla satın almak üzere daha çaresizce ürüne ilgi gösterir hale geldiler, bu yüzden de kaynaklar da daha kıt hale geldi. Böylece, bahse konu malların pazardaki değeri daha da artmış oldu.

Kendi kendine bir konu icat etmek ve yaymak

Un kıtlığı nedeniyle ekmek fiyatının artacağı gibi bir konudaki spekülasyonlar, nadiren yedikleri halde otomatik olarak insanların ekmek alma isteğini yaratır. Bazıları, hatta, sırf kıtlık olduğu için ekmek depolamak bile ister (eksikliğin arzu yarattığı gerçeğinden bahsetmeye bile gerek yok).

Aniden ekmek kıtlaşır çünkü normalden daha fazla insan onu almaya çalışacak ve ihtiyaç duyduklarından fazlasını alacaktır. Elbette, bu bilgiyi zamanlıca almayanlar sonunda bunun nedenini çözecek ve ardından da bu haberleri yaymakla bile sorumlu olacaklardır. Böyle bir aşırı satın alma davranışı sonunda, kalan ekmeğe ilgi artacak ve tabii ki değeri de artacaktır. Böylece, ekmeğin fiyatı da, kesin olarak artacaktır.

Panik atak ve agorafobide kehanetler

Panik ataklar sırasında meydana gelen, kendi kendini gerçekleştiren bir kehanetin prototipidir. Bunları deneyimleyen insanlar, bir olasılığı ortadan kaldırmak için genellikle bir dizi eylem geliştirirler. Bunun nedeni de şudur; bu insanlar belli semptomlardan o kadar korkmaktadır ki, bu korku paniğe ve ardından panik atağa dönüşür.

Panik atak semptomları yaşayan bir kişi, günün 24 saati yaklaşan bir sorun bekler. Bu sorunun başlarına gelmesi durumu daha önce sadece bir veya iki kez olmasına rağmen insanlar bunu yapıyorlar. Bu tür bir insan, semptomları hakkında düşünerek ve bunları görmemek için dua ederek uyanırlar.

“İyi olacağım, bana hiçbir şey olmayacak” mantrasını, yaşadıklarını fark etmeden tekrarlarlar. Bu nedenle, bir panik ataktan korktuklarında ve tüm biyolojik sistemleri onu aradığında zaten korkuyu hissediyor olurlar. Yani, adrenal bez zaten kan dolaşımına adrenalin ve kortizol püskürtüyor olacaktır.

Kasları zaten gergin, kalpleri hızlı ve göğüsleri de sıkışmış durumdadır. Bu yüzden nefes darlığı ve hiperventilasyon da yapıyor olurlar. Bu durum, başlarını döndürecek şekilde üstün bir karbondioksit üretimine neden olur. Bu da mide bulandırır ve beraberine soğuk ter ve titreme olur. Gördüğünüz gibi, bu durumdaki insanlar tüm semptomatolojilerini yoktan inşa ediyorlar ve bu onların panik repertuarını oluşturuyor.

Bir muhatabın jestlerinde kehanetler

Bu, kehanetin bir başka hedefidir, çünkü bunlar, insanların kendilerini yansıttığı ve kendi hikayesini oluşturduğu bir tür sinema ekranıdır. Diğerlerinin yanı sıra kaşlarını çatarak öfke, miyopi, yansıma, baş ağrısı, huysuzluk veya mide rahatsızlığı ile karıştırabilirler.

Bu nedenle, hareketin ne anlama geldiğini tahmin etmeye çalışmazsanız, buna göre hareket edersiniz. Öfkeli olmakla diğer kişiyi miyop görmek aynı şey değildir. Gördüğünüz gibi, kendi kendini gerçekleştiren bir kehanet yaratmak oldukça mümkün. Örneğin, bir kişinin kızgın olduğuna inanıyorsunuz, bu yüzden ona kızgın mı diye soruyorsunuz ve öyle olmadığını söylüyorlar. Ancak, yalan söylediklerini düşünürsünüz ve neden kızdıklarını sormaya devam edersiniz. Sonunda kötü tepki vereceklerdir ve bu nedenle de varsayımınızı onaylayacaklardır.

Kendi kendini gerçekleştiren kehanetler ve cinsellik

İnsanların maruz kaldığı yüksek duygusal duyarlılık göz önüne alındığında, bu insan etkileşimleri en çok komplikasyonlara maruz kalır. Örneğin iktidarsızlığı ele alalım. Bir erkeğin egosunun tek seferde ereksiyon olmamakla zarar görmesi yeterlidir. Böylece, birbirini izleyen birkaç “başarısızlık” atlatırlar.

Bu adamların bahane uydurmaları ve yorgunluklarından belki de bu durumdan aşırı iş yüklerinin sorumlu olduğunu düşünmeleri yaygındır; yani içlerinde bulundukları durum onları strese sokuyordur. Bu kişilerin hepsi, cinsel anlamdaki yetersizliklerini gizlemeye çalışıyordur. Sevgilileri, biraz güvensizlik de yaşayarak, bu gerçekliği en aza indirmeye çalışır. Bununla birlikte, bu deneyim, bu kişilerin özgüvenlerini hedefleyen bir füze gibidir.

Böylece eski güvensizlikleri yeniden su yüzüne çıkar. Sıklıkla, ikinci bir tur, bir test vardır ve her ikisi de bunu yapmak için can atar. Ne yazık ki, kendiliğindenliği kaybettiğinizde iyi bir sonuç almak oldukça zordur. Özellikle performansınızın puanlanacağını düşünüyorsanız. Gördüğünüz gibi, bu, başarısızlığa giden nihai geçiş yolu olacaktır.

Öğretmenlerde ve öğrencilerde kendi kendini gerçekleştiren kehanet

Bir öğretmen, belirli bir öğrenci grubuyla yaşadığı deneyime göre kendi yorumunu yapacaktır. Aslında, bunu, kursa kaydolan bir sonraki gruba da açıklayacaklardır. Örneğin, bir diğer açıdan da, üçüncü yılı tamamlayan bir öğretmen, bilgileri dördüncü yılda aynı gruba sahip olacak öğretmene iletir.

Böylece, bu kişiler, yeni gelen öğretmene, sahip olmak üzere oldukları grup hakkında bilgi verirler ve onlara “Korkunç bir grup! Çatışmacılar ve büyük bir karmaşa yaratıyorlar, bu yüzden sizi dinlemedikleri zaman sert önlemler almalısınız ” gibi telkinlerde bulunurlar.

Öğretmen

Gördüğünüz gibi, öğrenciler, ortama ilk girdiklerinde doğru davranıyor olsalar bile, yeni öğretmen yeni sınıfa girer girmez sınırlar koymaya başlayacaktır. Daha sonra, öğretmen şu anlamda bir şeyler söylemek için agresif bir ton benimser: “Rahatsızlıklara, provokasyonlara veya saygısızlığa izin vermeyeceğim, bu yüzden bunu düşünmeyin bile”.

Anlaşılır bir şekilde, öğrenciler saldırıya uğramış hissederler ve çatışmacı davranarak tepki verirler. Böylece kehanet kendini gerçekleştirir.

Gördüğünüz gibi, bazı şeylere ilişkin varsayımlarınızın ve atıflarınızın nasıl çalıştığına dikkat etmek, hikayelerinizi ve anlamlarını sorgulamanızı sağlar. Yalnızca daha fazla soru geliştirerek ve daha sağlıklı gerçekler inşa ederek kendi kendini gerçekleştiren bir kehaneti kırabilirsiniz.