İnsanlar Neden Birbirlerini Çekici Bulur?
İnsanlar neden birbirlerini çekici bulurlar? Bu, hayatınızın herhangi bir anında merak etmiş olabileceğiniz bir sorudur. Aslında, diğer konulara oranla, sevgi ve ilgi üzerine yapılmış çok daha fazla bilimsel araştırma vardır.
Bunun nedeni, belki de her zaman araştırılması daha basit bir alan olduğu içindir. Sonuçta, birbirlerini tanımayan kişiler arasında bir çekim gücü oluşturmak nispeten daha kolaydır. Ancak romantik ilişkileri uzun bir süre zarfında devam ettirmek ve gözlemlemek zor olabilir.
19 yy. şairi Elizabeth Barret Browning’in şöyle bir dizesi vardır: “Seni nasıl mı seviyorum? Bak sayayım.” Browning, çoğu insanın hayatında merkezi konumda olan bir konu hakkında duygularını ifade etmeyi seçiyor. Sosyal psikologlar için, cazibe çok önemli bir meseledir.
İnsanlar arasındaki çekiciliği etkileyen faktörler
Bu alanda yapılan çalışmalar, iki insan arasında ilk çekimin neden olduğu faktörleri anlamamıza yardımcı olur. Bu yazıda, sosyal psikologların en önemli olarak gördüğü faktörlerin ne oluğuna bakacağız.
Yakınlık
Bir öğrenci yurdunda ya da bir dairede yaşıyorsanız, buraya taşındığınızda edindiğiniz ilk arkadaşlıkları bir düşünün. Büyük ihtimal ile, fiziksel olarak en yakınınızda yaşayan insanlar, en iyi arkadaşlarınız olur. Aslında bu, cazibe ile ilgili literatürdeki en somut bulgulardan biridir. Fiziksel yakınlığı, kolayca kanıtlayabildiğimiz gibi, sevgiye temel hazırladığını da görebiliriz (Festinger, Schachter ve Back, 1950).
Salt maruz kalma
Belirli bir kişiye sürekli olarak ‘maruz kalma’, belirli bir çekim gücü yaratmak için yeterli olur. İlginçtir ki, herhangi bir uyarana tekrar tekrar maruz kalmak (bir kişi, bir resim, bir müzik CD’si veya başka bir şey olsun) bu uyaranı sizin için daha hoş bir hale getirecektir (Zajonc, 1968).
Belirli bir uyaranla aşina olma süreciniz, olumlu duygulara temel hazırlayabilir. Tanışıklığın yarattığı duygular, uyaranın kendisine de geçer. Bununla birlikte, bazı istisnalar da vardır.
İlk etkileşimler olumsuz bir şekilde meydana gelirse, tekrarlanan ‘maruz kalmanın’ bizi daha fazla sevmeye itmesi olası değildir. Aslında tam tersi doğrudur. O kişi ile ne kadar çok vakit geçirirsek, onları daha az severiz.
Benzerlik
Genel kanı, “birbirleri için yaratılmış” iki kişi hakkında konuşmayı çok sever. Ne yazık ki, her zaman zıt kutupların birbirlerini çektiği de söylenir. Sosyal psikologlar, bu iki ifadeden hangisinin doğru olduğu konusunda kesin bir karara varmışlardır.
Bize benzeyen insanları çekici bulma eğilimi içerisinde oluruz. Tutumları, değerleri ve özellikleri kendi davranışlarımıza benzeyen insanları bulmak, bizleri cesaretlendirir. Buna ek olarak, bir başkasının size ne kadar benzediğini düşünürseniz, onları o kadar çekici bulursunuz (Byrne, 1969).
Benzerliğin karşılıklı çekim olasılığını artırmasının birkaç nedeni vardır. Bunun nedenlerinden biri, benzer tutumları olan bir kişinin, bizi olumlu göreceği varsayımıdır. Sevginin güçlü bir karşılıklılık etkisi vardır. Sonuç olarak, bir kimsenin bize olumlu bir göz ile baktığını bilmek, o kişiye dikkat etmemizi teşvik eder.
Bizi tamamlayan birine olan ihtiyaç
Hepimiz, çekim yasasında, benzerlik genelinde istisnalar olduğunu biliyoruz. Ortak bir şeyleri yok gibi görünen çiftler vardır mesela. Benzer özellikleri, ilgi alanlarını veya tutumları paylaşmazlar. Yine de, hayat tarzları birbirlerini çeker ve tamamlar.
Sosyal psikologlar bunun bazı örneklerini verir. Bazı insanlar tatmin olduklarından dolayı başkalarını da çekici bulur. Bu gerekçeye göre, ihtiyaçlarınızı en çok karşılayan insanlar, size çekici gelebilir.
Örneğin, baskın bir karakter, itaatkâr bir karakter arar. Ve itaatkâr biri ise, baskın birini arar. Onların uyumsuz görülmelerine neden olabilecek farklılıklar vardır. Ancak, birbirleriyle ilişkilerinde, birbirlerinin ihtiyaçlarını karşılarlar.
Fiziksel çekicilik
Çoğu insan için, eski atasözü “güzellik, iyiliğe eşittir” tartışmaya açık değildir. Fiziksel olarak çekici insanlar, diğer her şey eşit olduğu sürece, çekici olmayan insanlardan daha popülerdir.
Bu keşif, çoğumuzun sahip olduğumuzu iddia ettiği değerlerle çelişir. Yine de, çocukluk döneminde bile, durumun böyle olduğunu gösteriyor. Yetişkinlik boyunca da böyle olmaya devam ediyor. Aslında, fiziksel çekim, en önemli bireysel sevgi unsuru olabilir. Yine de, insanların birbirlerini daha iyi tanıması durumunda etkisi azalabilir.
Her ne kadar, fiziksel çekimin avantajları olsa da, olumsuz bir yanı da vardır. Erkekler için fiziksel çekicilik, iş ortamlarında avantaj sağlasa da, kadınlar için tam tersi doğrudur. Yönetici pozisyonunda olan kadınlara karşı ters etki yaratabilir.
Bilinen bir klişe, bu olguya neden olur. Oldukça yaygın olsa da, herhangi bir sağlam temelden yoksundur. Buradaki fikir, başarılı ve çekici kadınların görünüşleri nedeniyle o pozisyonda olmalarıdır.
Bununla birlikte, fiziksel olarak çekici olmak genellikle sosyal ortamlarda bir avantajdır. İnsanların sosyal yaşamları için çok güçlü bir belirleyici faktördür. Bireyin ne tür bir sosyal yaşam sürdüğünü ve kimleri çekici bulacağını etkiler.
Gördüğümüz faktörler, çekiciliği etkileyen tek faktörler değil. 40.000’den fazla kişi üzerinde yapılan bir çalışmada, bir arkadaşta en çok değer verilen özellikler şunlardı: sır saklama, sadakat, sıcaklık ve şefkat. Destek, dürüstlük ve mizah anlayışı hemen arkasından gelir.