Çocuklarına Gaslighting Yapan Ebeveynler

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Tarafından yazılmıştır Valeria Sabater

Son Güncelleme: 29 Mart, 2022

Psikolojik istismar vakalarını genellikle flört ilişkileriyle ilişkilendiririz. Fakat, ebeveynlerin çocuklarına yaptığı istismar çeşitleri de vardır. Bir kişinin gördüğü, hissettiği veya inandığı şeyin yanlış olduğuna inandırarak, diğerinin algısını değiştirmeye çalıştığı istismar biçimine atıfta bulunuyoruz. Çocuklarına gaslighting yapan (duygusal yönden istismar eden) ve onları duygusal olarak yıpratmaya çalışan ebeveynlerin olduğunu da bilmek gerekir.

Psikolojik bir terim olarak gaslight, kurbanı neredeyse her şeyi sorgulamaya sevk eden çok sinsi ve kasıtlı bir manipülasyon türünü anlatır. Yavaş yavaş, hem benlik saygısı hem de karakter tamamen yıpranır. Her şeyden önce kontrolü ele geçirmek ve hayal kırıklıklarını diğerine yansıtmak isteyen bir istismarcının eylemlerinin sonucudur.

Yıllardır bu dinamiği duygusal ilişkiler alanıyla ilişkilendirdiğimiz doğru olsa da, gözden kaçan başka bir görünmez senaryo da vardır. Birçok yetişkin er ya da geç kendilerinin de bu tür istismara maruz kaldıklarının farkına varır. Bu durum sadece özel ilişkilerde ortaya çıkmaz, ailede ve ebeveynlerin birinde de görülebilir.

Çocuklukta gaslighting’e (duygusal istismara uğramanın) maruz kalmanın uzun vadede çok daha fazla zarar verici etkisi vardır. Ne de olsa bir çocuk, babasının veya annesinin sevgisinin neden şartlı olduğunu hatta ve hatta, kendisinin neden manipüle edildiğini anlayamaz.

Gaslighting yapan ebeveynler: özellikleri ve sonuçları

Psikiyatrist Irvin Yalom, Aşkın Celladı ve Diğer Psikoterapi Öyküleri adlı kitabında, ailelerin gaslighting konularını ele alan şok edici olduğu kadar, ilginç bilgileri de içeren bir kitap yayımladı. Hastalarından biri, on yıldan fazla bir süre önce kaybettiği kızının kaybının üstesinden gelemediği için terapiye gelen bir kadındı. Bu seanslar sırasında tüyler ürpertici bir gerçek ortaya çıktı.

Bu kadın tüm öfkesini ve hayal kırıklığını en küçük oğluna çevirmiş, onu suçlamış ve ölmesi gereken kişinin kız kardeşi değil kendisi olduğu fikrini ona lanse etmişti. Dr. Yalom’un bu hastasının benzeri görülmeyen bir travma geçirdiği doğruydu. Ancak, neredeyse farkında olmadan, onu yönetmenin muazzam zorluğuyla yüzleşmek zorunda kalacak bir çocuğa derin ve görünmez bir istismar uygulamıştı.

Diğer yandan, bu konu sadece psikolojinin yıllardır ilgilendiği bir konu da değildir. Diğer bilimler de, bu ilginç vakayı ele almıştır. Harvard Üniversitesi’nden Dr. Paige Sweet’in yaptığı gibi araştırmalar, bunun aynı zamanda sosyolojik bir olgu olduğunu gösterir. Bu yaklaşıma göre, gaslighting güç farklılıklarının bir etkisi olarak ortaya çıkmaktadır. Bunun bir kısmı; cinsiyet, sosyal statü ve ayrıca ebeveyn-çocuk bağları eşitsizliğinden kaynaklanır.

Duygusal istismarda bulunan ebeveynler nasıldır?

Suçun aşılanması, gaslighters ebeveynleri tarafından kullanılan temel araçtır. Çocukları üzerinde sahip oldukları kontrol derecesini artırmak için hemen hemen her duruma küçük dozlar eklerler. Daha açıklayıcı olmak için genellikle yaptıkları şey şunlardır:

• Ebeveynler, çocukların sorumluluğunun olmadığı durumlara onları yine de dahil edebilirler. Örneğin; anne-baba ilişkisinin iyi gitmemesi durumunda, çocuğa bu durumun onun hatası olduğu empoze edilir.
• Bazen babanın veya annenin daha favori bir çocuğu vardır (ailenin en gözde çocuğu gibi). Diğer kardeşe gaslighting uygulanarak, kendisinin daha az değerli olduğuna inandırılır. Ona yaramaz olduğu ve bu nedenle daha az ilgiyi hak ettiği söylenir.
• Yalan çocuğu değersizleştirmek için kullanılan bir yöntemdir. Örneğin: “Anne işte kötü bir gün geçirdi çünkü bu sabah beni kızdırdın.”
• Çocuklarının herhangi bir özelliğini veya yeteneğini küçümser veya görmezden gelirler.
• Çocukların sahip olduğu herhangi bir hobi, tutku veya ilgi, gaslighter ebeveynleri tarafından sıklıkla aşağılanır.

Gaslighting yapan ebeveynler: Zihinsel İstismarın Sonuçları

Daha önce de belirttiğimiz gibi, yalnızca yetişkinliğe ulaştıklarında bir tür psikolojik istismara maruz kaldıklarının farkına varan birçok insan vardır. Örneğin, ebeveynler tarafından aşılanan bu çarpık kalıpların, çoğu çocuğun kişiliğiyle bütünleşmesi çok yaygındır.

• Bunun sık ortaya çıkan bir sonucu kendi yargılarına güvenememektir. Hissettiklerinin ve düşündüklerinin yanlış olduğuna inanmaya yönlendirildikleri için, kendi kararlarını kendileri vermeleri çok zaman alır.
• Ortalama olarak, çocukluktaki gaslight etkisi, yetişkinlik döneminde belirgin bir kişisel güvensizlik yaşamasına ve başkalarına güvenmemelerine neden olur.
• Düşük benlik saygısı ve kimlik sorunları oluşabilir.
• Kendi ihtiyaçlarını arka plana atmaya alışırlar.
• Diğer bir sonucu da, duyguları içselleştirmek, susturmak, ihmal etmektir … Bütün bunlar, bu durumların çoğunu içlerine atmalarına neden olur.

Gaslighting’in neden olduğu duygusal yorgunluktan nasıl kurtulabilirim?

Eşlerine duygusal istismar yapan insanlar olduğu gibi gaslighting yapan ebeveynler de vardır. Belli bir süre bu tür psikolojik istismarın kurbanı olanlar bu durumdan nadiren zarar görmeden çıkarlar. Tüm psikolojik acılarını başka yöne (iş, hobiler, spor pratiği …) çekmek isteyenler de vardır, doğrudur.

Eşlerine duygusal istismar yapan insanlar olduğu gibi gaslighting yapan ebeveynler de vardır. Belli bir süre bu tür psikolojik istismarın kurbanı olanlar bu durumdan nadiren zarar görmeden çıkarlar. Tüm psikolojik acılarını iş, hobiler, spor gibi başka yönlere çekmek isteyenler de vardır.

Bununla birlikte, açılan yaralar sızlamaya devam eder ve neredeyse her zaman kendini travma sonrası stres şeklinde ortaya çıkarır. Çocuklukta yaşanan bu gibi durumların bir tür psikolojik istismar olduğunu dikkate almak önemlidir. Bu nedenle uzman yardımı almak mantıklı bir seçim olacaktır.

Kişi, özgüvenini ve kimliğini yeniden inşa etmek için bir onarım ve iyileşme yolculuğuna başlamalıdır. Ayrıca, ebeveynlerin yıllar boyunca çocuklarına yansıttığı suçluluk duygusunun izini temizlemek de gereklidir. Kendinizi sizi manipüle eden kişinin etkilerinden kurtarmak, suçluluk duygusunu üzerinizden atmak ve kendinizi değerli olduğunuza inandırmak zaman alacaktır.

Ancak, içinizdeki acıların üstesinden gelmek, içsel bütünlüğe ve zenginliğe erişmek için hayati önemde taşır.

Bu da ilginizi çekebilir…