Ellerinizi Kullanmak Beyninize İyi Gelir

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Ellerinizi kullanmak zihinsel sağlığınıza iyi gelen bir şeydir. Kile şekil vermek, örgü örmek, heykel yapmak, dikiş dikmek, bahçeyle uğraşmak ve resim yapmak beynininizi harekete geçiren harika aktivitelerden sadece bazıları. Ayrıca stresi azaltmak, nöroplastisiteyi arttırmak, becerilerinizi ve konsantrasyonunuzu geliştirmek ve stres atmak için birebirdir.

Eller ile beyin arasında insanlar için hayati bir bağ vardır: gelişiminize yardımcı olacak bir olumlu geri bildirim döngüsü yaratırlar. Bu hem antropoloji hem de psikoloji açısından senelerdir şahit olduğumuz bir şeydir. İşte bu yüzden de çocukların el becerilerini kullanmayı öğrenmesi beyinlerinin gelişimi için son derece önemlidir!

Elbette yetişkinliğe eriştiğimizde bunun için pek az vaktimiz vardır ancak bu ellerimizle yaptığımız aktivitelerin kıymetini yabana atacağımız anlamına gelmez. Çoğumuz işimizin bir parçası olmadığı sürece el işleriyle pek uğraşmayız. Hatta telefon ve bilgisayar kullanımının artmasıyla insanların elleriyle yazı yazma oranın azaldığını görüyoruz.

Egzersizi yapmanın faydalarını hepimiz biliyoruz ama çoğumuz ellerimizi kullanmak üstüne pek düşünmüyoruz. Ellerimiz son derece çok yönlü çalışabilen, hareket kabiliyeti geniş ve yaratıcı potansiyeli yüksek aletlerimizdir. Ellerinizi aktif olarak kullanmak modunuzu da yükseltir. Haydi bu konuyu derinlemesine inceleyelim.

Yaratıcılık ve ruh sağlığı

Şu anki toplumda ulaştığımız noktada el emeğinin değerini gitgide kaybettiğini söylersek abartmış olmayız. Ofis ortamı, beyin takımları, pazarlama, reklamcılık, mühendislik, ekonomi, teknoloji firmaları… Bütün bunlar entelektüel tarafımızın öncelik olduğu kariyer alanlarıdır.

Ancak inşaat, tarım, araba tamirciliği, tesisatçılık ya da elektrikçi olarak çalışmak gibi becerikli eller gerektiren zaruri meslekler de bizim günlük problemlerimizi çözmek ve yaşam kalitemizi arttırmak için vardır. Yani demek istediğimiz şey, hem akıl gücü hem de el becerisi gerektiren işler günlük hayatımızın bütününü oluşturan farklı parçalardır.

Bu noktada, nöropsikolojide oluşmaya başlayan oldukça ilginç bir bakış akışından da bahsetmeden geçmek olmaz. Son zamanlarda yaygınlaşan bu zekayı el emeğinin üstünde tutarak yüceltme huyumuzdan vazgeçmemiz gerek. El becerisi gerektiren işleri hayatımızdan çıkarmak her şeyden önce doğamıza aykırı olur.

Halbuki ellerinizi kullanmak size çok iyi gelir. Richmond Üniversitesi’nden nörolog Dr. Kelly Lambert, ellerimizi kullanmanın depresyon riskini bile azalttığını söylüyor.

Ellerinizi kullanmak ve ruh sağlığı

Ellerini kullanarak aletler yapmak insanoğlunu bugünlere getiren şeydi. Göz, el ve beyin ekseninden oluşan entelektüel ve duygusal bu “takımyıldızı” size birçok farklı açıdan fayda sağlar. Neden hayatımızda bu kadar elzem yeri olan bir şeyi ihmal edelim ki?

• Bütün gün boyunca bilgisiyarınızın başında oturmak ellerinizi kullanmaktan sayılmaz. Tıkalı lavaboyu açmak da aynı şekilde. Biz bundan daha ileri düzeyde, nöron bağlantılarını kullanmayı gerektiren ve nöroplastisiteyi attıran bir şeyden bahsediyoruz.
• Peki bunu nasıl yaparsınız? Yaratmak ve dönüştürmek. Sizi yaptıktan sonra tatmin edici bir sona ulaştıran süreçlerle ilgilenmelisiniz. Heykel yapmak, çömlek yapmak, örgü örmek, resim yapmak ya da çiçek beslemenin bile duygusal hayatınıza büyük ölçüde olumlu etkisi olur.

Dr. Kelly Lambert, Depresyonu Hafifletmek: Beyninizin İyileştirici Gücünü Etkinleştirmek İçin Bir Nörologdan Uygulamalı Yaklaşım (Lifting Depression: A Neuroscientist’s Hands-On Approach to Activating Your Brain’s Healing Power) adlı kitabında da aynı temel konudan bahsediyor. Amaç; bilişsel efor, konsantrasyon ve görevden aldığınız zevk sayesinde beyninizin ödül merkezindeki nöronları ateşlemek.

Efor, yaratım ve tatmin: depresyonla mücadelede nörokimya

Şunu bir açıklığa kavuşturalım: en basitinden çömlek yapmayı öğrenmek, kil şekillendirmek ya da örgü örmek depresyonunuzu ortadan kaldırabilir. Ellerinizi kullanmak bir katalizör görevi görerek beyninizin kimyasını değiştirir. Zihninizi güzel bir noktaya getirmenin başlangıcıdır.

Terapi gibi başka şeylerle de beraber yapıldığı zaman insan psikolojisinde harika etkileri olabilir. Haydi ellerinizi kullanmanın beyninize ne gibi etkileri olduğuna daha yakından bakalım:

• Beyninizin fizyolojisini ve kimyasal tepkilerini değiştirir. El becerisi kullanılan işlerle uğraşırken salgıladığımız serotonin ve endorfin, “stres hormonu” olarak bilinen kortizol düzeyini düşürür.
• Ellerinizi kullandığınız işler nöronlar arasında yeni yollar oluşturarak nöronların esnekliğini arttırır. Bu da beyninizin daha uzun süre genç ve sağlıklı kalmasını sağlar.
• Baylor Üniversitesi’nden Dr. Robin Hurley’nin açıklamasına göre, ellerini kullanmanın hayatında önemli yeri olan kişiler (müzik aleti çalmak, resim yapmak gibi) kronik stresin etkileriyle daha kolay başa çıkabiliyor. Bu, depresyonla yüzleşirken daha ilerlemeye açık ve rahat olabilmeniz için önemli bir ayrıntı.

Yazımızı bitirmeden önce başka bir konuyu daha netleştirmek istiyoruz. El işi gerektiren işlerin hepsi faydalı değildir. Örneğin, bir fabrikada çalışıyorsanız yaptığınız tekrarlayan aktivitelerin size hiçbir faydası yoktur. Burada amaç merak, tutku ve ilgi uyandıran şeyler bulmak.

Ellerinizi sizi tatmin eden, sınırlarınızı zorlayan ve aynı zamanda da sakinleştiren işler yapmak için kullanın. Psikolog Mihaly Csikszentmihalyi’nin çokça bahsettiği “akışta olma” halini; yaparken bütün dünya durmuşçasına kendinizi tamamen verebileceğiniz ve benliğinizle uyum içinde hissettiğiniz şeyler bulmaya çalışın. Hayatta insanı böyle mutlu eden sayılı şey vardır.