Donald Redelmeier ve Ay Büyüsü

British Medical Journal, Donald Redelmeier tarafından ayın etkileri üzerine bazı çalışmalar yayınladı. Bunlara göre dolunay ölümcül trafik kazalarını arttırıyor. Bilim insanı, çalışmalarını dünyanın çeşitli ülkelerinden bir dizi veri topladıktan ve analiz ettikten sonra sonuçlandırdı.

Donald Redelmeier’in çalışmaları, yukarıda bahsedilen derginin Noel sayısında yayınlandı. Bu tür baskılar yılda bir kez çıkar ve her zaman bilimsel gerçeklere dayanan komik, çarpıcı ve şaşırtıcı araştırmaları içerir.

İnsanlar uzun zamandır ay büyüsünden haberdarlar. Ay her zamanki gibi  şairlere, sevgililere ve bilim adamlarına ilham vermeye devam ediyor. Ay geceleri gizemli bir vaha gibi göğün ortasında parlıyor. Fakat insanlar üzerinde gerçekten ölümcül kazalara yol açacak kadar  büyük bir etki yapıyor mu? Donald Redelmeier’in çalışmaları bunu kanıtlıyor gibi görünüyor.

“Kurtların sessiz olduğu ve sadece ayın uluduğu geceler var.”

– George Carlin

Donald Redelmeier’in çalışmaları

Donald Redelmeier’in çalışmaları istatistiksel bir temele dayanıyor. Toronto Üniversitesinde araştırmacı olan bu bilim adamı, Princeton Üniversitesinden başka bir araştırmacı olan meslektaşı Eldar Shafir ile birlikte tuhaf bir analiz yaptı. Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, İngiltere ve Avustralya’da 1975-2014 yılları arasında gerçekleşmiş trafik kazalarını incelediler.

Tekrar eden durumlar aradılar ve kesinlikle buldular; ancak buldukları tam olarak bekledikleri şey değildi. Araştırmaları sayesinde dolunayın olduğu gecelerde ölümcül trafik kazalarının ve bunun sonucunda yaralanan ve ölen insanların sayısının arttığını tespit ettiler.

Verilerine göre, çalıştıkları süre boyunca dolunayın olmadığı 988 gece vardı. Bu süre zarfında 8.535 trafik kazası meydana geldi ve ortalama 8.64 ölümlü kaza oldu.

Aynı dönemde, dolunayın olduğu 494 gecede gerçekleşen  4.494 trafik kazasında, gece başına ortalama 9.1 ölümlü kaza meydana geldi. Sözde “süper aylar” sırasındaki ortalama gecelik ölüm sayısı da 10,6 yükseldi.

Olayları ayın büyüsüne bağladılar. Aslında, birçok sürücünün ayın güzelliği tarafından büyülenmiş ve dikkati dağılmıştı. Böylece daha fazla kazaya yol açan şeyi buldular

Donald Redelmeier’e göre ay büyüsü

Donald Redelmeier’in çalışmaları, insanların binlerce yıldır kendilerine sordukları bir soruyu cevaplamanın anekdotsal bir yoludur. Ay, insan davranışı üzerinde ne gibi bir etkiye sahiptir? “Kurt adam” efsanesi buna cevap vermenin harika bir yoludur: insanın hayvani içgüdüsü en çok dolunay olduğunda ortaya çıkar.

Fantezi dışında, ayın hayvan davranışları üzerindeki etkisini sorgusuz sualsiz kabul etmeye devam eden birçok kişi var. Çok ileri gitmeden Aristoteles’in, delilik ve epilepsi ataklarının ayın evreleriyle doğrudan ilişkili olduğuna inandığını söyleyelim. Buna ek olarak, bir Roma doğa bilimcisi olan Yaşlı Pliny  bu hipoteze tamamen katılmıştır.

Aslında, “deli” (Lunatic) kelimesi ortak kelime dağarcığının bir parçasıdır ve özellikle dolunay gecelerindeki ani davranış değişikliklerine işaret eder. Bu konuda birkaç bilimsel çalışma var. Ancak, biri dışında neredeyse hiçbiri tam olarak tutarlı değil.

İlginç bir araştırma

İngiltere’den bir psikiyatrist olan David Avery’nin oldukça özel bir hastası vardı. Hastanın bipolar bozukluğu vardı. Avery oldukça metodik biriydi ve bilimsel araştırmalar yapmaktan hoşlanıyordu. Bu yüzden hastasının aşırı ruh hali değişimlerinin tam bir kaydını tuttu. Harvey hastasının notlarını incelediğinde, uyku dalgalanmalarının ay gelgitlerindeki dalgalanmalarla denk düştüğünü fark etti.

Sonuç psikiyatrist için biraz saçma görünüyordu ve konuyu savuşturdu. Bununla birlikte, başka bir tanınmış psikiyatrist olan Thomas Wehr, bipolar bozukluğu olan 17 hastanın ruh hali değişimlerini izlediğinde bu değişimlerin çok çarpıcı bir düzenleri olduğuna dikkat çeken bir makale yayınladı. Sadece bu değil, aynı zamanda ruh hali değişiklikleri ay gelgitlerinin döngüleriyle örtüşüyordu. Bu çalışma  Wehr’in birkaç yıl boyunca yaptığı gözlemlere dayanmaktadır.

Sonra, iki psikiyatrist bir araya geldiler ve güçlerini birleştirdiler. Bir süre sonra, her ikisi de sonuçlarını çeşitli forumlarda sundular ve gerçekte, ampirik bir bakış açısından her ikisi de haklıydı. Kesinlikle bir tesadüf vardı, ancak diğer bilim adamları henüz tespit edemedikleri ve bu fenomeni etkileyen başka bir faktör olduğunu iddia ediyorlar.

Bilim çevrelerinin çoğu, ay ve insan davranışı arasındaki ilişkiyi ciddiye almayı reddediyor çünkü bunu  destekleyecek fiziksel temeller yok. Ayrıca, Wehr ve Avery’nin verileri de çoğaltılamadı. Gelecekte, hala gölgelerin hüküm sürdüğü bu alana biraz ışık tutacak yeni çalışmalar olacağından eminiz.