Diskinezi Probleminin Özellikleri ve Belirtileri

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Diskinezi, kişinin anormal, kontrol edilemez ve istemsiz hareketler yaşamasına neden olan bir çeşit bozukluktur. Genellikle bukkolingual bölgede, ellerde veya küçük yüz tikleri ile başlar. Daha sonra bu hiperkinetik değişiklikler tüm vücutta da gelişebilir. Bu durumun birden fazla nedeni vardır, ancak, genellikle bir ilacın yan etkisi olarak ortaya çıkar.

Bu klinik gerçekliği akatizi ile karıştırmak kolaydır. Bununla birlikte, bu iki rahatsızlıktan ikincisi daha çok acı durumları ve hareketsiz kalamama ile ilgilidir. Bu nedenle, bundan muzdarip insanlar bacaklarını hareket ettirmek için yürüyüşe çıkmak zorundadır. Yine de, diskinezi rahatsızlığına sahip olmak aslında daha problemlidir, çünkü, insanlar onu kontrol edemez ve psikiyatrik bozukluklar veya nörolojik hastalıklarla birlikte hayatınıza girecektir.

Bununla birlikte, vakaların yüzde bir ila beşi yaşla ilişkilidir ve bazı yaşlı insanlar bu tür hiperkinetik bozukluklar yaşarlar.

“Bana tiklerimi bırakmamı söylemek, bacakları olmayan birine ayağa kalkmasını söylemek kadar mantıklı.”

– Patrick Ryan O’Leary

Diskinezi: tanımı ve semptomları

Bu, ataksi (kas koordinasyonunun kaybı) ve distoni (genellikle ağrılı olan istemsiz kas kasılmaları) gibi bir hareket bozukluğudur. Bu durumda diskinezi hastalarında tiklere benzer istemsiz hareketler görülür. Ayrıca, bu istemsiz hareketler, tiklerin oldukça gösterişli tezahürleri şeklinde ortaya çıkarlar.

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi bu istemsiz hareketler genellikle yüzde başlar. Daha sonra ellerde ve ayaklarda ortaya çıkarlar ve normal vücut hareketlerini kademeli olarak zorlaştırırlar. Bu kargaşanın en problemli kısmı, ortaya çıktığından itibaren daha da kötüleşmesidir. Buna neyin sebep olduğunu bilmek ve oradan da en uygun tedaviyi aramak önemlidir.

En yaygın diskinezi türlerinin neler olduğunu öğrenmek için yazımızı okumaya devam edin.

Parkinson hastalığı için ilaca bağlı diskinezi

Başlangıçta da bahsettiğimiz gibi, diskinezi genellikle Parkinson hastalığı olan hastalarda gelişir. Ancak tiklere ve hareket bozukluklarına neden olan nörodejeneratif bozukluğun kendisi değildir. Aslında, bu sorunun kökeni, bu rahatsızlık için tedavi olarak kullanılan ilaçlardır.

Parkinson, dopamin üreten ve yavaşça ölen nöronlarda meydana gelen bir değişiklikten gelişir. Hareketi kontrol eden hücreler, bu nörotransmiter olmadan kaslara mesaj gönderemezler. Bu durumlarda, hastalar genellikle ilaç olarak levodopa alıyorlar ve bu da dopamin üretimini artırıyor.

San Francisco Üniversitesinde yapılan ve buna benzer diğer araştırmalar, levodopa ile dopamin replasman tedavisinin Parkinson’un motor semptomlarını hafiflettiğini göstermektedir. Ancak, bunu hastaların neredeyse yarısında probleme yol açacak bir maliyetle yapar. Bunun nedeni, levodopa kaynaklı diskinezi olarak bilinen bir durumu tanımlayarak istemsiz hareketlerin gelişimini teşvik etmesidir.

Belirtiler:

• Tikler.
• Sallanma.
• Sıçrama.
• İstemsiz kol ve ayak hareketleri.
• Ekstremitelerde rahatsızlık.

Nöroleptik ilaçların etkisi

Diskinezinin bir başka nedeni de nöroleptikler gibi diğer ilaçların kullanımından kaynaklanmaktadır. Bu ilaçlar antipsikotikler ve büyük sakinleştiriciler olabilir. Tardif diskinezi (bazen) bir hasta bu tedavileri bir süredir takip ettiğinde ortaya çıkabilir.

Bu hareket bozukluğunun ortaya çıkabileceği ilaçlardan bazıları şunlardır:

• Haloperidol, zuklopentiksol, perfenazin gibi birinci nesil antipsikotikler.
• İkinci nesil antipsikotikler. Risperidon, paliperidon, ketiapin, aripiprazol vb.
• Amitriptilin, fluoksetin, fenelzin gibi antidepresan ilaçlar.
• Fenitoin ve fenobarbital gibi antikonvülsan ilaçlar.

Nörolojik ve otoimmün koşullar

Otizm spektrum bozukluğu olan bazı kişiler, vücut sallama gibi diskinetik hareketler sergileyebilir. Ancak, bu tezahürü kanıtlayan tek nörolojik durum bu değildir:

• Aynı zamanda serebellar dejenerasyon koşullarını da etkiler.
• Nörovasküler hastalıklar veya felç geçiren hastalar da bundan muzdarip olabilir.
• Wilson hastalığı, vücudun fazla bakırdan kurtulamadığı nadir bir kalıtsal hastalıktır. Bu durumda, bunu bir diskinezi semptomu olarak da deneyimleyebilirsiniz.
• Son olarak, otoimmün hastalıklar söz konusu olduğunda, multipl sklerozlu kişilerde de diskinezi gelişmesi yaygındır.

Miyoklonik diskinezi

Bu, bu tür bozuklukta bir çeşittir ve ani bir kas kasılmasından kaynaklanan istemsiz ve kısa hareketlerle kendini gösterir. Bu değişiklikler bazen acı vericidir.

Bu durumun nedenleri:

• Progresif miyoklonik ensefalopati.
• Beyindeki oksijen eksikliğinden kaynaklanan ensefalopati.
• Miyoklonik epilepsiler kadınları daha büyük ölçüde etkiler ve bir dizi yüz tikleri ile sınırlıdır.

Stereotipler ve tikler

Hastanın, onları azaltacak stratejiler öğrenmesi durumunda bu hareketler üzerinde bir miktar kontrole sahip olduğu bir tür diskinezi vardır. Bu fenomen genellikle otizm spektrum bozukluğu olan kişilerde görülür.

Ciddiyetine bağlı olarak, ya daha hafif ya da daha güçsüzleştiren diskinezi tikleri vardır. Onların arasında:

• Basit tikler.
• Tekrarlayan ve ritüelleştirilmiş hareketler gibi yaygın motor klişeler.
• Kişinin uygunsuz kelimeleri ve hatta hakaretleri ifade etme ihtiyacını yaşayabildiği şiddetli spazmlara benzer çoklu ve karmaşık tikler. Örneğin Tourette sendromu.

Diskinezi tedavileri

Bunlar, sorunu neyin tetiklediğine bağlıdır. Parkinson hastalığı söz konusu olduğunda ve beyin hasarı olan biri için, bu durum aslında aynı şey değildir. Her durumda önemli olan, teşhis koymak ve semptomların ciddiyetini anlamaktır.

Genel olarak, insanlar şu yönergelerden bazılarını izler:

• Diskineziye neden olan ilaçların kullanımını askıya alın ve diğerlerini deneyin. Bu prensipte kolay gibi görünse de aslında oldukça sorunlu bir durumdur. Bunun nedeni, sizi ana hastalığı etkili bir şekilde tedavi etmekten alıkoymasıdır.
• Botulinum toksin enjeksiyonları genellikle diskinezinin yüzü etkilediği durumlarda işe yarar.
• Derin beyin stimülasyonu, bu koşullarda sağlam bir başarı oranına sahip başka bir tedavidir.

Son olarak, bu koşullara yaklaşım her zaman karmaşıktır ve hastanın ilerlemesini görmek için disiplinler arası yaklaşımlara dayanır. Yine de, birçok durumda diskinezinin etkisini azaltmak ve kişiye daha iyi bir yaşam kalitesi sağlamak mümkündür.