Dijital Otobiyografi - Cep Telefonunuz Sizi Daha İyi Tanıyor

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Dijital otobiyografiniz, cep telefonunuzun sizi neredeyse sizin kadar iyi tanımasını sağlar. Farkında olmasanız da, bu cihaz kendi kişiliğinizin bir uzantısıdır ve muhtemelen kendinizle ilgili sizi utandıracak şeyler söyleyebilir. Sahip olduğunuz her etkileşim, “beğendiğiniz” her şey, gönderdiğiniz her fotoğraf ve günbegün yaptığınız her konuşma ile hayatınız hakkında bir hikaye oluşturur.

Bir uygulamaya kaydolduğunuzda, farkında olmasanız bile gerçekliğiniz değişir. Yaptığınız ve olduğunuz her şey, tek bir amaçla, yani sizden kâr elde etme amacıyla ince ayarlı algoritmaların bir parçası haline gelir.

Modern teknoloji, günlük yaşamı ve süreçleri son derece sofistike yollarla yakalar. Kim olduğunuz hakkında bir sonuca varmak için sizi sürekli okuyan, izleyen ve analiz eden insanlar var.

Hayır, bu bir korku filminin konusu değil, içinde bulunduğumuz gerçeklik.

Dijital otobiyografi – cep telefonları insanlar hakkında nasıl bilgi toplar?

Bir cep telefonu satın alıp Google’da oturum açtığınız anda önünüzde görünmez bir paralel boyut açılıyor. Bunu algılamasanız da fark etmeseniz de, o andan itibaren yaptığınız her şeyi kaydeden bir “casus” ordusu var. Aslında, uygulamalarını kullanmaları karşılığında onlara bunu yapma izni verdiniz. Gizli verilerinizi, kamufle edilmiş gözetleme izinlerini ve ardından veri işlemelerini kabul ederek onlara verirsiniz.

Southampton Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Bölümünde yapılan araştırma ve benzerleri, bu sözleşmelerdeki mevcut gizlilik kurallarının ve yaklaşımlarının yetersiz ve eksik olduğuna işaret ediyor. Bunun nedeni çok fazla bilgiyi saklamalarıdır.

Bunun dezavantajı, verilerinizi yakalamayı amaçlayan giderek daha fazla uygulama bulunması ve bu kaynaklar olmadan artık yaşayamayacak olmamızdır.

Lifelogging – hayati veri toplama mekanizması

Günlük yaşamsal aktivitelerinizle ilgili verilerin cihazlarınız tarafından kaydedilmesi titiz, sürekli ve oldukça karmaşık bir süreçtir. Yaptığınız her şeyi, ve hatta yapmadıklarınızı bile kaydetmeye çalışırlar. Dijital casuslar her uygulamadan sürekli olarak veri alır ve 7/24 çalışır.

• Yukarıda bahsettiğimiz gibi, uygulamalar günümüzün vazgeçilmezidir ve hepsi dijital otobiyografinizin ana hatlarını oluşturur. Peki bunu nasıl yaparlar?
• Akıllı saatleri ve onların hareketlerinizi ve yaşam tarzınızı nasıl kaydettiklerini düşünün. Kaç saat uyuduğunuzu, beslenme alışkanlıklarınızı, kalp atış hızınızı, kalbinizin durumunu ve hatta gönderdiğiniz mesajları bile bilirler.
• Kadınların adet dönemlerini kaydetmelerine ve hamile kalabilecekleri en iyi günleri bilmelerine yardımcı olan uygulamalar bile vardır.
• Diğer uygulamalar ruh halinizi izler ve nasıl daha iyi hissedeceğiniz konusunda size tavsiyelerde bulunur. Ayrıca, bazıları kişisel bir not defteri görevi görür ve alışveriş listelerinizde size yardımcı olup tıbbi randevularınızı hatırlatırlar.
• Bunların yanında, cep telefonunuzun bulunduğunuz her yeri kaydeden GPS izleme özelliği vardır.
• Google ayrıca fotoğraflarınızı da saklar. Aslında, çoğu cep telefonunda, silemeyeceğiniz ve kişisel verilerinizi otomatik olarak kaydeden fabrika çıkışı programlar vardır.

Sosyal ağlar ve dijital otobiyografi

Mobil uygulamalar, günlük kişisel verilerin ve lifelogging denen yaşam günlüğünüzün en hareketli yakalayıcılarıdır. Bununla birlikte, veri pazarlamasının mutlak efendileri, sosyal ağlardır. Örneğin Facebook, geçmiş yıllarda yaptığınız yayınlar aracılığıyla size düzenli olarak geçmişinizden belirli anları hatırlatır.

Tüm deneyimleriniz, etkileşimleriniz, paylaşılan bilgileriniz veya yayınlanan düşünceleriniz Instagram, Twitter ve diğer sosyal ağlar gibi büyük şirketlerin veri tabanlarının bir parçası haline gelir. Yüklediğiniz her fotoğraf ve yayınladığınız her veri yakalanır, birkaç milisaniye içinde kaydedilir ve gezegendeki en şüphe uyandırmayan yerlerde bulunan büyük veri merkezlerinde saklanır.

Ayrıca belirtmemiz gereken “ilginç” bir faktör daha var. Siz öldükten sonra bile size ait bir dijital otobiyografi var olmaya devam edecek. Aslında, Microsoft gibi şirketler, sosyal medya paylaşımlarına dayanarak ölen bir kişinin hayatını yeniden yaratabilen bir chatbot yarattı.

Tüm kişisel verilerin saklanmasının riskleri

Facebook’ta iki ya da sekiz yıl önce yaptıklarınızı hatırlatan bildirimler, çoğunlukla sizde olumlu bir duygu uyandırır. Çoğumuzun artık bu yardımcı kaynakların olmadığı bir hayatı hayal bile edemediğimiz de doğrudur. Cep telefonları artık varlığımızın bir uzantısıdır ve kesinlikle hayatı daha kolay, daha üretken ve hatta daha mutlu hale getirirler.

Ancak, tüm bu faydaların bir bedeli ve bir de karanlık tarafı vardır. Birincisi, bu dijital otobiyografi kayıtlarının çoğu asla gerçekten size ait değildir. Siz sadece bir ürünsünüz. Tüm bunların arkasında sizi inceleyen ve hatta kâr amacıyla davranışlarınızı tahmin etmeye çalışan bir yapay zeka vardır.

Son olarak, özel verileriniz korunmasızdır. Aslında, şantaj için özel verilerin çalınması veya karalama politikalarının oluşturulması yaygın olaylardır. Toplum, henüz ne yasalaştırılmış ne de düzenlenmiş olmayan oldukça karmaşık bir gerçekle karşı karşıyadır. Tüm bu süreçte, herkes bu “Matrix“in bir parçası olmaya devam edecek.