Demans Hastaları Neden Yiyeceklerini Yutmakta Zorlanır?

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Demans hastaları yiyeceklerini yutma ve içme sorunları yaşarlar. Alzheimer hastalığından yakınan bir aile üyesi veya tanıdığı olan herkes, bir süre sonra bu gerçekle yüzleşecektir. Gerçekten de, çiğneyemeyecekleri veya yutamayacakları bir zamanın gelmesi yıkıcı bir gerçektir.

Bu karakterleri değiştiği için midir? Yoksa yemek yeme isteklerini kaybettikleri için mi? Kesinlikle. Aslında bu fenomene disfaji denir ve kökenleri beyindedir. Bunun nedeni, bu temel alanların hareketini düzenleyen nörolojik mekanizmaların hasar görmesidir. Buna bir gerçek daha eklenir: Yeme eylemi bilişsel çaba gerektirir.

Aslına bakarsanız, yiyecekleri kesmek, ağza ne zaman kaşık ya da çatal koyacağınızı düşünmek, hatta çiğnemeye ne zaman başlayıp ne zaman duracağınıza karar vermek bile oldukça karmaşık bilişsel süreçlerdir. Bizim için tamamen otomatiktirler. Nörodejeneratif hastalıkların incelenmesi bu alanda bize çok daha fazlasını anlatabilir.

Demanslı insanlar neden yiyecekleri yutmakta zorluk çekerler?

Yemek yemeyi reddetmek, ağzını kapatmak veya kendilerine bir kaşıkla verilen her şeyi tükürmek. Bu son derece karmaşık fenomenin beslenme sırasında ortaya çıkması, Alzheimer hastalığının en ileri evrelerinde son derece yaygındır. Bu, ailenin disfajinin nörolojik durumuyla ilk kez karşılaştığı zamandır.

“Eh, bazen yemek sırasında bir şeyleri yerken veya içerken boğazıma kaçıyor” diyebilirsiniz. Bu doğru, zaman zaman hepimizin başına gelmiştir. Aslında bu rahatsız edici deneyimler, öyle görünmese de yeme ve içmenin beyin tarafından gerçekleştirilen karmaşık işlevler olmasından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle, birçoğu bilinçli kontrol gerektirir.

Demans hastaları için erken yeme sorunları

Demansın erken belirtilerinden bazılarına muhtemelen fazlasıyla aşinasınızdır. Örneğin, unutkanlık, uzamsal oryantasyon bozukluğu ve ilerleyici ifade ve dil anlayışı kaybı. Bununla birlikte, bazen, gıda ile ilgili süreçler fark edilmeme eğilimindedir. Bunlar aşağıdaki gibidir:

• Açlık veya susuzluk hissi ile karşı karşıya kalan kişi, davranışsal olarak değil, duygusal olarak tepki verebilir. Aslında, yemek veya içmek yerine, kötü ruh halleri veya sinirliliğe kapılırlar.
• Birçoğu genel olarak ince motor becerilerini ve el becerisini kaybeder. Bu, kendileri için yemek pişirme sorunlarına neden olur ve ayrıca yiyeceklerini kesmekte zorlanabilirler. Ayrıca, ağızlarına çok büyük parçalar koyma eğilimindedirler, bu da boğulma riskini artırır.
• Benzer şekilde, Alzheimer demansının ara evrelerinde de yutma sorunları ortaya çıkar. Kişi yutmaya çalışsa bile bazen başaramaz. Aslında, yiyecek veya su yutmanın otomatik kısmı kısıtlanır.
• Diğer zamanlarda kişi çiğnemediğinden bolus oluşturamaz. Yani hiçbir şey yapmadan yemeğin bir kısmını ağızlarında tutarlar.

Demans hastaları yutma güçlüğü nedeniyle yutma güçlüğü çekerler

Bir araştırmaya göre, demans hastaları, hastalığın erken evrelerinde yiyecekleri yutmakta güçlük çekiyor. Gerçekten de, disfajinin Alzheimer’ın ileri evrelerinde ortaya çıktığı doğru olsa da, yutma sorunları genellikle daha erken ortaya çıkma eğilimindedir.

Bu sorunların sağlıklı yaşlı erişkinlerde de ortaya çıkabileceğini belirtmek de önemlidir. Ancak nörodejeneratif hastalıklarla ilgili olarak kortikal ve biyomekanik değişikliklerin ortaya çıktığını biliyoruz.

Sinir ağları çalışmayı durdurur, bu da yutma güçlüğüne ve yürütücü işlevlerde bozulmaya neden olur. Bunlar, kişinin ne zaman yutacağına, ne zaman çiğneyeceğine ve benzeri işlevlere karar verdiği süreç türleridir.

Bir aile üyesinin yutma sorunları varsa ne yapmalı?

Demans hastalarının yiyecekleri yutmakta zorlandıklarını biliyoruz. Ancak, bu sorunu yaşayan bir akrabanız varsa ne yapabilirsiniz?

Bu, boğulma korkusunu da barındıran oldukça karmaşık bir gerçektir. Bu durumlarda konuşma terapistlerine ve Alzheimer ile ilişkili diyet uzmanlarına danışmak gerekir.

Genel olarak, aşağıdaki yönergeler son derece yardımcı olabilir:

• Kişinin boğulmasını önlemek için sırtı düz ve başı hafif eğimli olarak yemek yediğinden emin olun.
• Yutma için uygun dokuya sahip yiyecekler hazırlayın. Örneğin püreler kişinin tüm su ve enerji ihtiyacını karşılayabilir. Ancak bal gibi yapışkan gıdalardan veya enginar gibi lifli gıdalardan püre haline getirmiş olsanız dahi uzak durmalısınız.
• Aile üyesini beslemenin daha fazla zaman ve sabır gerektireceğini unutmayın. Küçük miktarlarda tatlı kaşığı veya çay kaşığı ile besleyin. Yutkunmayı uyaracağından, kaşığın dilin tabanına değmesi gerektiğini hatırlamak önemlidir.
• Sindirimi kolaylaştırmak için kişiyi yemeklerden sonra bir saat boyunca dik ve sırtı düz tutun.

Son olarak, bu koşullarda, her zaman uzmanların desteğine sahip olmak çok önemlidir. Gerçekten de yakınınızın yaşam kalitesi her zaman temel amaçtır.