Çocuklarda Yaygın Anksiyete Bozukluğu

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Çocuklarda yaygın anksiyete bozukluğu en yaygın klinik çocukluk bozukluklarından biridir. Gerçekten de, küçüklerde korku ve endişelerin ortaya çıkması oldukça yaygındır. Bununla birlikte, bazıları aşırı ve engelleyici semptomlardan muzdariptir. Doğal olarak, bu onların yaşam kalitelerini etkiler.

Nitekim, dört ila beş yaş arasındaki çocukların büyük bir yüzdesi bu bozukluğu yaşar. Ebeveynler genellikle ilk başta buna çok fazla dikkat etmezler. Semptomların sadece büyümeden kaynaklandığını ve zamanla kaybolacağını varsayma eğilimindedirler.

Bununla birlikte, çocuklukta ele alınmayan kaygı, çocuğu ergenliğe ve yetişkinliğe kadar takip edecektir. Sonra, er ya da geç, depresif belirtiler ortaya çıkacaktır. Aslında bu bozukluk onların sosyal hayatlarını, akademik performanslarını ve kişilik oluşumlarını etkileyecektir.

Yaygın anksiyete bozukluğu genellikle erken çocukluk döneminde başlar. Erken teşhis, yetişkin nüfusta son derece yaygın olan bu belirli zihinsel sağlık sorunuyla çocukların yetişkinliğe erişmesini önleyebilir.

Çocuklarda yaygın anksiyete bozukluğu görülme sıklığı

Çocuk ve genç nüfusun (3 – 18 yaş) yüzde 15 ila 20’sinin kaygıdan muzdarip olduğunu biliyoruz. Bu rakam ergenlik döneminde daha yüksektir. Yaygın anksiyete bozukluğu ile ilgili olarak, yaygınlık yüzde 3’tür.

New Orleans’taki Tulane Üniversitesi, son derece küçük çocukların bu rahatsızlıktan muzdarip olduğunu öne süren bir araştırma yaptı. Aslında, beş yaşına kadar genellikle belirli endişeli davranışlar sergilerler. Ancak, okula gidene kadar yaygın anksiyete bozukluğu tanısı almazlar.

Doğru bir teşhisin konması zorunludur. Çünkü çoğu durumda ayrılık kaygısı ya da fobilerden muzdarip olabilirler. Bunlar zamanla kaybolabilecek klinik gerçeklerdir. Bununla birlikte, yaygın anksiyete bozukluğu kronik bir durum olma eğilimindedir.

Yaygın anksiyete bozukluğu belirtileri

Yaygın anksiyete bozukluğu, çocuklarda yetişkinlerin yaşadıklarından farklı belirtiler gösterir. Bu nedenle, diğer rahatsızlıklarla karıştırılabilecek herhangi bir semptomun farkında olmalıyız.

Dikkate almamız gereken ilk husus, çocukların semptomlarını somatize etme eğiliminde olmalarıdır. Bu, psişik sorunlarını organik semptomlara dönüştürdükleri anlamına gelir. Yaygın anksiyete bozukluğu genellikle aşağıdaki belirtilerle kendini gösterir:

• Önemsiz konularda artan endişe.
• Gelecekte olabilecek olumsuz olaylar hakkında tekrarlanan sorular.
• Kendilerinin veya ebeveynlerinin başına gelebilecek şeylerle ilgili sürekli güvensizlik ve korku.
• Olağan faaliyetleri gerçekleştirmeyi reddetme. Örneğin, dışarıda oynamak, okula gitmek, yüzmeye gitmek, yürüyüşe çıkmak, yatıya kalmaya gitmek vb. Bunun nedeni kaygı, güvensizlik ve başlarına ne geleceğine dair korkudur.
• Konsantrasyon ile ilgili sorunlar.
• Sindirim rahatsızlığı. Örneğin, mide ağrısı veya mide bulantısı.
• İshal gibi bağırsak rahatsızlıkları.
• Uyku bozuklukları.
• Baş ağrısı ve baş dönmesi.
• İdrar yapmak için sürekli tuvalete gitme ihtiyacı.
• Boğazlarında yutkunmalarını engelleyen bir yumru varmış gibi hissetmek.
• Aşırı yorgunluk.
• Genellikle yetişkinlerin yakınlığını ve korumasını arayan çocuklardır.
• Genellikle sinirlidirler. Ayrıca, çok çabuk sinirlenirler ve çok sabırsızdırlar.

Nasıl teşhis edilir?

Çocuklarda yaygın anksiyete bozukluğunun varlığı, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı’na (DSM-5) göre teşhis edilebilir. Bununla birlikte, sağlık uzmanı çocuğun yaşamıyla ilgili bir dizi yönü de değerlendirmelidir. Bunlar:

• Başlangıç tarihi ve semptomların nasıl geliştiği.
• Endişenin kendisi. Örneğin, genelleştirilmiş mi yoksa belirli uyaranlara tepki olarak mı ortaya çıkıyor?
• Belirtilerin çocuğun günlük yaşamına etkisi.
• Biyopsikososyal stresörlerin varlığı. Başka bir deyişle, çocuğun hayatında bu şekilde tepki vermesini sağlayacak bir şey var mı?
• Diğer klinik bozuklukların olası komorbiditesi. Bunlar depresyon, DEHB, fobiler vb. olabilir.
• Çocuğun evrimsel tarihi.
• Aile öyküsü.
• Okul raporları.
• Tıbbi raporlar.
• Çocuğun davranışının gözlemlenmesi. Terapist çocukla görüşmeli ve teşhis için ilgili testler yapılmalıdır.

Çocuklarda yaygın anksiyete bozukluğunun nedenleri

Şu anda tıp dünyası, çocuklarda yaygın anksiyete bozukluğuna neyin neden olduğunu kesin olarak bilmiyor. Bununla birlikte, hem genetik hem de çevresel faktörleri içeren birden fazla neden olabileceğini düşünüyorlar.

Genetik faktörler

Leiden Üniversitesi’nin (Hollanda) klinik psikoloji birimi bazı dikkate değer kanıtlar keşfetti. Çocuklarda yaygın anksiyete bozukluğunun kalıtsal olduğunu bulmuşlardır. Aslında, genetik vakaların yüzde 30’unu oluşturuyor.

Ayrıca, evde çocuklar kendilerini ebeveynlerinin davranış kalıplarına göre modelleme eğilimindedir. Başka bir deyişle, ebeveynlerinin davranış ve tepkilerini içselleştirirler. Bu, aşırı endişe, aşırı tepki ve korkunun ebeveynden çocuğa geçebileceği anlamına gelir.

Erken travma

Psikolojik travma, yaygın anksiyete bozukluğunun en yaygın nedenlerinden biridir. Örneğin, istismar veya ebeveynin terk edilmesi, kendisini genellikle kaygı olarak gösteren derin bir duygusal yara bırakır.

Yaygın anksiyete bozukluğundan muzdarip çocuklar genellikle aşırı derecede sessiz ve utangaç olabilirler. Ayrıca sıklıkla sinir krizi geçirebilirler. Anne babalar bu durumlara karşı duyarlı olmalıdır. Bu şekilde, altta yatan sorunları anlayabilirler.

Çocuklar için terapi ve tedavi

Bir çocuğa yaygın anksiyete bozukluğu teşhisi konulduğunda, onu tedavi etmenin yolu multidisiplinerdir. Aslında terapistler, çocuğun yaşam kalitesini iyileştirmek için çeşitli yaklaşımlar kullanabilir.

Psikolojik terapi

Bilişsel-davranışçı terapi, çocukluk kaygısı için en etkili tedavidir. Alınacak yaklaşım her zaman çocuğun veya ergenin yaşına bağlıdır. Bununla birlikte, çoğu durumda, psikoterapi süreci çocuğa yardımcı olabilir:

• Olumlu bir iç diyalog geliştirin.
• Korkularını yönetin ve daha sağlıklı düşünceler geliştirin.
• Duygularını anlayın ve yönetin.
• Gevşeme teknikleri geliştirin.
• Rahatsızlık ve endişe karşısında baş etme becerilerini geliştirin.
• Daha iyi sosyal beceriler ve benlik saygısı geliştirin.

Bununla birlikte, ebeveynlerin de terapiye dahil olması önemlidir. Çünkü çocuğun içinde bulunduğu durumu anlamasına yardımcı olabilirler.

Farmakolojik yaklaşım

Bazen çocukluk kaygısı da farmakolojik tedavi gerektirir. Bu durumlarda, doktorlar genellikle seçici serotonin geri alım inhibitörlerini (SSRI’lar) reçete eder. Gerçekten de, bunlar en az yan etki ile en etkili tedavilerdir.

Çocukların ihtiyaçlarına daha duyarlı olmak

Çocuklarda kaygı bozuklukları artıyor. Ayrıca, yaygın kaygı bozukluğuna ek olarak, panik bozuklukları ve ayrılık kaygısı gibi başka durumlardan da muzdariptirler. Bu bozuklukların ortaya çıkışını açıklamak için biyolojik faktörlerin olabileceği doğru olsa da, en belirgin nedenler psikososyaldir. Aslında, çevresel olaylar ve değişiklikler ile aile dinamikleri birçok durumda koşulları belirleme eğilimindedir.

Erken teşhis, tıp uzmanlarının desteği ve ebeveynlerin her zaman yakınlığı, şüphesiz iyi bir terapötik ilerlemeyi garanti edecektir. Son olarak, ebeveynlerin ve eğitimcilerin genel olarak çocukların ihtiyaçlarına karşı daha duyarlı olmaları gerektiği açıktır.