Aşkta Bencillik: Her Şeyini Karşılıksız Bana Ver

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

İnsanlar çoğu zaman hak ettiğiniz sevgiyi size vermez. Kendileri için sizinle birlikte olurlar ve sadece kendi arzularını tatmin etmek isterler. Böylece aslında kendi hayatlarındaki boşlukları doldurmuş olurlar. Aşkta bencillik tahribat yaratır ve ardında yaralar bırakır. Ancak zamanında tepki vererek bu tür bir ilişkinin içinden çıkabilirsiniz.

Aşkta bencillik, kişisel felaketlere neden olur. Dış görünüşleri yetişkin izlenimi verse de, birçok insan aslında çocuk gibi davranır ve öyle hareket eder. Çocuksu egoları, ilişkileri birer araç olarak görür; yaşadıkları ilişkiler sayesinde kendi ihtiyaçlarını giderirler. 

Bu tür insanlar sadece alır ve karşılığında hiçbir şey vermez. Hayatta bazı şeylerin karşılıklı olduğunu anlamazlar veya anlamak istemezler, çünkü yeteri kadar olgun değillerdir. Abraham Maslow’a göre tüm bencil davranışlar kötüdür. Ancak hangi motivasyonların bu tür davranışları yönlendirdiğini anlamamız gerekiyor.

Zaman zaman kendinize vakit ayırmanız ve kendinizi öncelik haline getirmeniz olumlu bir şey olarak kabul edilir. Hatta bu tür davranışlar kişinin kendine saygı duyması için gereklidir. Ancak madalyonun arka yüzünü de görmemiz gerekiyor; madalyonun diğer tarafında karanlık, sağlıksız ve zararlı bir bencillik yatıyor.

Erich Fromm, aşkta bencillik kavramından söz eden ilk yazarlardan biriydi. Özgürlük Korkusu ve Sevme Sanatı isimli kitaplarında, ilişkileri sadece bir şeyler alabilecekleri araçlar olarak gören kişilerden bahseder. Bu kişiler, erkek veya kadın, kendi kişisel fanuslarının ötesini görmekten acizdirler. 

“Bencillik, kişinin istediği gibi yaşaması değildir; diğer insanlardan kendisi gibi yaşamalarını istemektir.”

– Oscar Wilde

Aşkta bencillik

Washington Üniversitesinde psikolog olan John Gottman, ilişkilerin bitmesinden sorumlu olan etkenleri ‘Dört Atlı’ isimli ünlü teorisi ile açıkladığı zaman aşkta bencilliğin boyutlarını gözden kaçırmıştı. Gotman’ın yaklaşımına göre farklılık, savunmacı tavır, eleştiri ve aşağılama ilişkideki en büyük tehlikeler arasında kabul ediliyor.

Bize göre bencillik beşinci etken olarak bu tehlike listesine girebilir. Ancak Dr. Gottman’ın bencilliği bu listeye sokmamasının başka bir nedeni var. Ona göre bencillik, bu listede yer alan dört davranışı da kapsıyor. Eleştiren, şiddet uygulayan, karşısındakini hor gören ve sorumluluklarından kaçan bir kişi tüm bu eylemleriyle berbat bir bencillik sergiler. Bunu açık bir şekilde görebiliriz.

Ancak gerçek ne kadar bariz bir şekilde ortada olsa da, her zaman bunu göremiyoruz. Herkes bilir, aşk bazen acıtır. Aşk canımızı yakar, çünkü ilişkinin başında hepimiz gözlerimizi tüm gerçeklere kapatırız.

Bir noktada çoğumuz sevdiğimiz kişi için her şeyimizi riske atmışızdır. O mükemmel ve etkileyici kişiye kendinizi adeta feda edersiniz. Bunun karşılığında da duygusal bir uçurumdan düşersiniz. Bu tür insanlar aldatıcı ve düzenbaz olduğu için büyülerine kapılmanız son derece kolaydır.

Ancak sonrasında istedikleri şeylere kavuştukları zaman gerçek yüzlerini göstermeye başlarlar. Duygusal şantaj ve manipülasyonla, adeta bir kara delik gibi her şeyi kendilerine çekerler. Yuttukları hiçbir şeyi geri vermezler, çünkü bencil bir kişinin eksiklikler ve hayal kırıklıkları dışında size verebileceği bir şeyi yoktur.

Bencil insanlar sevemez çünkü kendilerini nasıl seveceklerini de bilemezler

Başlık çelişkili gibi görünebilir, ancak birkaç saniye dikkatli bir şekilde incelemekte fayda var. Aşkta bencillik, kişinin kendisini sevememesinden kaynaklanır. Peki bu nasıl mümkün olabilir? Çoğu insan, bencil veya narsist kişilerin sadece kendilerini çok fazla sevdiğini varsayıyor. Ancak bu konu hakkında kavraması kolay olmayan ve gizlenen bir gerçek var.

Erich Fromm’un da Sevme Sanatı isimli kitabında belirttiği gibi bencil kişi aslında kendinden nefret eder. Bu tür kişiler öz sevgi konusunda eksiklik yaşar ve sadece ihtiyaç duydukları şeylere odaklanır. Duygusal ilişkileri de bu ihtiyaçları gidermek amacıyla kullanırlar.

“Bencil bir kişi kendi çok fazla sevmez, aslında kendinden nefret eder. Hissettikleri ilgi eksikliği ve kendilerine olan fazla özenleri, onları boş ve sinirli birer insan haline getirir. Tüm bunların sonucunda mutsuz hissederler ve hayattan zevk almaları zorlaşır. Bu tür kişiler aslında kendilerini bilerek bir şeylere sahip olmaktan mahrum bırakırlar.”

– Erich Fromm

Bencil bir partner kendini sevemez ve hayatında eksik olanı başkalarından almaya çalışır

Birkaç yıl önce New York Eyalet Üniversitesi Psikoloji Bölümü oldukça aydınlatıcı bir çalışma gerçekleştirdi. Fedakarlıkla bencilliği kıyaslayan bir çalışma yaptılar. Bu çalışmanın sonucunda fedakar kişilerin duygusal anlamda kendilerinden daha emin ve olgun oldukları ortaya çıktı. 

Fedakar insanlar karşılık beklemeden verir; zamanlarını ve sahip oldukları kaynakları başkalarına karşılıksız olarak sunarlar. Çünkü bu tür davranışlar mutluluk üretir.

Buna zıt olarak, bencil insanlar başkalarında sahip olmadıkları şeyleri arar. Çünkü çok basit bir şekilde, hiçbir şeye sahip değildirler ve bu yüzden de etraflarındaki insanlara bir şey veremezler. Bu tür insanlar kendilerine güvenmez ve saygı duymaz.

Gördüğünüz gibi, ilişkiler söz konusu olduğunda bu tür bir davranış şekli acı verici olduğu kadar toksiktir de. Tüm bunlar size tekrar şu gerçeği hatırlatmalı; ilişkilerin temeli sevgiye dayanır ve kişinin önce kendini sevmesi gerekir. Bu yüzden bencil duygularınızı doğru ve sağlıklı bir şekilde yönlendirmelisiniz. Sağlıksız bencillik, yelkeni olmayan bir gemi gibidir, asla güvenli bir liman bulamaz.