Anlatımlı Meditasyon Nedir?

Anlatımlı meditasyon, problemleri ya da çatışmaları insanların uyumsuzlukları veya terslikleri görme ve tanımlama biçimlerini temel alarak çözmeye dayanan bir yöntemdir. Bu bağlamda, kişisel olarak kullanılan dilin dünyayı algılama biçimi konusunda önemli fikirler verdiği gözardı edilmemelidir. Bu durum, bir çatışma ya da tartışmanın gerçek nedeni konusunda oldukça değerli bilgiler verebilir.

Genel anlamda bakıldığında anlatımlı meditasyon işinin istekleri, ilgi alanları ve ihtiyaçlarını ifade etmeyi amaçlayan bir yöntemdir. Bu sayede çatışma içindeki her tarafın ihtiyaçları ortaya çıkarılarak hem kişinin içindeki hem de kişiler arası anlayışı bireysel söylemler üzerinden ön plana çıkararak sorunlara çözüm aranmaktadır.

Bu yaklaşımın özünü ayırt edince tartışma konusu çözümlenmeye başlar. Kimi zaman bir insan diğer insanlarda hoşuna gitmeyen şeyin, örnek olarak yeterince işbirliği yapmamak olduğunu düşünebilir. Ancak anlatımlı meditasyon metodu ile aslında gerçek problemin o kişinin böyle bir işbirliği arayışından kaynaklandığı da ortaya çıkabilir. Bu tür durumlar ancak herkesin çatışma konusu hakkındaki düşüncelerini ve söylemlerini paylaşması ve bunların analiz edilmesi ile mümkündür.

“Fikir ayrılıklarımız ve çatışmalarımız en yaygın iki toplumsal beladan kaynaklanmaktadır: cehalet ve zayıflık.”

– Simon Bolivar

Anlatımlı Meditasyon ve Temel Konseptler

Anlatımlı meditasyonun nasıl uygulanması gerektiğini anlamak için bu metodun doğasından kaynaklanan bazı konseptleri belirlemek gerekir. Bunlar çatışma anlatımı, alternatif anlatım ve meta anlatımlarıdır.

• Çatışma anlatımı. Bu konsept, çatışma konusu olan durumun içinde bulunan her bir kişinin bu sürecin geçmişi üzerinde düşünmesini gerektirir. Bu sayede en sorunlu olarak görülen konulara ilişkin ögeler ya da bakış açıları hakkında ipuçları edinmek mümkündür. Ayrıca bütünsel anlamda kişilerin nasıl konumlandıklarını ortaya koyar.
• Alternatif anlatım. Bu konsept, sorunun tüm taraflarınca üstesinden gelinerek sona ermesi gibi ideal bir durumu içerir. Burada da her bir kişi konuşarak ne istediğini ve durumu çözmek için ne tür katkılarda bulunmaya hazır olduğunu ifade eder.
• Meta anlatımlar. Meta anlatımlar, çatışma anlatımı ve alternatif anlatım konseptlerinin içeriğinde yer alan kurallar ve değerlerdir.

Anlatımların Ögeleri

Anlatımlı meditasyonu uygulamaya geçmeden önce dikkate alınması gereken bir diğer konu ise anlatımların ne tür özelliklere sahip olduklarıdır. Bu ögeler, gerçek bir çatışma ortamını çözerek yeniden düzenlemek için temel birer ihtiyaç niteliği taşımaktadırlar. Anlatımların kendilerine özgü ögeleri şu şekilde sıralanabilir:

• Plan. Genel anlamda her bir kişinin durumun kaynağını, çatışmaya neden olan değişimleri, durumu zorlaştıran faktörleri ve çözüm için gerekli olan ihtiyaçları tanımlamasını içerir.
• Konu. Çatışmaya neden olan konu başlığıdır.
• İçerik. Problemin ortaya çıktığı fiziksel ve sosyal çevreyi tanımlar.
• Karakterler. Problemli olan durumla öyle ya da böyle ilgili olan herkesi kapsar.

Bir sorunun bir kişi tarafından anlatım biçimi ile bir başkası tarafından anlatılması arasında çok büyük farklar olması sık karşılaşılan bir durumdur. Bazen aynı olayı yaşayan iki kişi sanki iki farklı olaydan bahsediyorlarmış gibi olabilir.

Anlatımlı meditasyonlar tam olarak kullanılan dilin birleştirilmesi ve ortak hale getirilmesini başarmayı amaçlar.

Anlatımlı Meditasyon Teknikleri

Anlatımlı meditasyonda problemlerin çözüme kavuşturulması için farklı teknikler kullanılır. Ulaşılmak istenen nokta taraflar arasında ortak bir hikaye oluşturulması, bu hikayenin onlara sunulması ve alternatif bir söylem geliştirme konusunda onlara öncülük etmektir. Bunu başarmak için aşağıdaki tekniklerden biri ya da birden fazlası kullanılabilir:

• Çifte dinleme. Kişinin olumsuz tanımlamalarını not almak ve bunları olumlu yaklaşımlara dönüştürmeyi içerir. Örnek olarak eğer bir kişi; “Onun böyle bencil olması beni çok rahatsız ediyor.” şeklinde bir cümle kuruyorsa, bu noktada temel amaç bu cümleyi şu şekilde kurmasını sağlamaktır: “Onun daha cömert biri olmasını beklerim.”
• Yeniden tanımlama. Her bir kişinin söylediklerini mümkün olduğu kadar birleştirmeyi içerir. Bunu yaparken bir plan çerçevesinde hareket edilmeli ve öncelikle herkesin görüşleri özetlendikten sonra bunları değiştirerek bir derleme sunulmalıdır. Bu yöntem, meditasyonu yöneten kişi üzerinden tarafların birbirlerini dinlemelerini sağlar.
• Yeniden düşünme. Taraflar arasındaki agresif ifadeleri toplamayı ve bunları daha yatıştırıcı ve yumuşak bir biçimde sunmayı içerir. Eğer bir kişi; “O bir yalancı!” diyorsa, meditasyon yöneticisi araya girerek; “Söylemek istediğiniz şey, karşı tarafın söylediklerinde bazı çelişkilerin bulunduğunu düşünüyor olmanızdır.” gibi bir müdahalede bulunur.
• Dışarıdan destek alma. Karşı tarafın neden olduğu en yoğun olumsuz duygunun belirlenmesini içerir. Yani örneğin eğer bu duygu kızgınlıksa, bunun neden kaynaklandığı ya da nasıl ortaya çıktığı araştırılır.
• Diğer söylemleri dahil etme. Bu teknik rol oynama yöntemine benzemektedir. Her bir kişiden kendisini dışarıda bulunan başka birinin yerine koyması ve anlaşmazlığı bu açıdan analiz etmesi istenir. Örnek olarak; “Biraz önce söylemiş olduğunuz şey hakkında bir polis nasıl düşünürdü?” gibi bir cümle kurulabilir.

Tüm bu teknikler tarafların anlatımlarını yeniden düzenlemek ve oluşturmak için kullanılır. Bunlar, sert yaklaşımların yumuşatılması ve tarafların daha anlaşılabilir olmasını amaçlar. Bu tekniklerin özellikle organizasyonel anlamda oldukça başarılı sonuçlar verdiğinin altını çizmek gerekir.