Svetlana Aleksiyeviç Hakkında Her Şeyi Öğrenin

Birçok insan Svetlana Aleksiyeviç ismini 2015 Nobel Edebiyat Ödülünü alana kadar duymamıştı. Tarihte ilk defa bir yazar bu ödülü araştırmacı, kurgusal olmayan bir yazı ile aldı.

Bu noktaya kadar, sadece şairler ve kurgusal yazarlar bu ödülü almıştı. Ancak Svetlana Aleksiyeviç’in eseri gerçek insanlardan ve olaylardan esinlenmişti. Sovyet dünyasının ve kendi ülkesi Belarus’un gerçeklerini herkesten daha iyi yakalamıştı.

“Ben sadece olayların ve gerçeklerin kuru bir tarihini kaydetmiyorum, ben insan duygularının bir tarihini yazıyorum.”

– Svetlana Aleksiyeviç

Onun en ünlü kitabı olan Çernobil’den Sesler, tam yirmi dile tercüme edildi. Bununla birlikte Aleksiyeviç’in kendi ülkesinde hiç kimse, hükumet kitabı yasakladığı için okuyamıyor. Bu bilgi tek başına, bu büyük çağdaş yazarın ne kadar önemli olduğu hakkında bir fikir verebilir.

Çocukluğun yankıları

Svetlana Aleksiyeviç yanlışlıkla Ukrayna’nın Stanislav isminde bir şehirde doğdu. Yanlışlıkla diyoruz, çünkü babası Belarus ordusunun bir mensubuydu ve geçici olarak orada göreve atanmıştı. Aleksiyeviç çocukluğunu ve yetişkin hayatının iyi bir bölümünü Stanislav içinde geçirdi.

Stanislav’ın kendisi istikrarsızlığın hikayesini anlatıyor. Burası Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Batı Ukrayna, Polonya, Sovyetler Birliği, Almanya ve son olarak Belarus’un bir parçası oldu. Stanislav isminde bir yer ise artık yok. Artık bu şehir İvano-Frankivsk ismine sahip.

Aleksiyeviç 31 Mart 1948 yılında doğdu. Annesi ve babası (orduda olmasının yanında) birer taşra öğretmenleriydi. Politik istikrarsızlık çocukluğunda ve gençliğinde iz bıraktı. Sonra, Belarus Devlet Üniversitesi’nde gazetecilik okudu.

Svetlana Aleksiyeviç: Cesaretli bir gazeteci

Göze çarpan bir Sovyet yazar olan Ales Adamovich, Aleksiyeviç’in en büyük ilham kaynaklarından birisi olmuştur. Bu yazar “kanıt romanı”, “kolektif roman”, “masalsı koro” veya “oratoryo roman” olarak adlandırdığı yeni bir roman türü geliştiren yazarlardan birisiydi. Bu tür gazetecilik ve edebiyat arasında bir melez.

Birkaç gazete için çalıştıktan sonra, Aleksiyeviç daha derin projeler üstünde çalışmaya başladı. Sınırları geçip büyük tarihsel olayların sağ kalanlarından delil alan, yorulmak bilmez bir gezgin oldu. İşte o zaman mükemmel raporlar yazmaya başladı.

1985 yılında ilk kitabı olan “The Unwomanly Face of War” isimli kitabı yayınladı. Bu kitap İkinci Dünya Savaşı’nı yaşamış kadınlarla olan röportajları içeriyor. Kitap çıktığında o sırada çalıştığı gazete onu işten kovdu ve Sovyetlerin ulusal onurunu küçük düşürmekle suçladı.

Cesur bir kadın

1989 yılında Svetlana Aleksiyeviç, 500 röportaj sonrasında Çinko Çocuklar isimli kitabını yayınladı. Röportaj yaptığı insanlar Afganistan’ın Sovyet işgaline katılmıştı. Kitabında, birçok insan hakları ihlalini ortaya çıkardı. Çalışmalarının sonucu olarak, yetkililer mahkemeye çıkmaya zorladı.

Sovyet Birliği hakkında açık sözlü eleştirileri sonucunda 1991 yılında onu siyasi iltica aramaya itti. O zamandan beri, değişik Avrupa ülkelerinde yaşadı.

1997 yılında, Aleksiyeviç Çernobil’den Sesler ismindeki başyapıtı olan kitabını yayınladı. Bu kitapta, Çernobil nükleer felaketi kurbanlarının ifadelerini yayınladı. Bu kitap için bütün materyalleri toplamak 10 yılını aldı. Bu çalışması, yetkililerin facia sırasında yaptığı ciddi hayalara ışık tuttu.

Hüsran ve görkem

Svetlana Aleksiyeviç’in yazıları insanların dramını ve sonuçlarını keşfeder. Onun işi devam ediyor, çünkü o, özellikle Sovyetler Birliği ile bağlantılı olanlarla, büyük tarihi anların engin paradokslarını nakledebiliyor.

Bu olaylar Aleksiyeviç’i direkt olarak etkiledi. Kendisi de savaş ve kargaşanın bir kurbanı. Küçük bir kızken ebeveynleri savaştan kaçtı. Yetişkin olduğunda, Çernobil felaketi annesini kör bıraktı ve kız kardeşini öldürdü. Ayrıca kendisi üzerinde sürgün üzüntüsü var ve anavatanına dönmenin imkansız olduğu bilinciyle acı çekiyor.

Aleksiyeviç kariyeri boyunca çalışması için birçok ödül aldı. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, kendisi ilk (ve bu zamana kadarki tek) Nobel Ödülü alan kurgusal olmayan yazar. Bugün, insan kötülüğünü ve iyiliğini anlamaya çalışmaya ve yazmaya devam ediyor.