Susto: Ruh Bedenden Ayrıldığında

Susto nedir diye soracak olsak, büyük olasılıkla şok benzeri bir tepki olduğunu söyleyeceksiniz. Yani bir şey bizi korkuttuğunda şok geçirebiliriz. Korkudan kalbimiz yerinden oynar. İşte tehdit algısından kaynaklanan bu histen bahsediyoruz.

Vikipedi’ye başvurursak, şu tanımı bulacağız: “irkilme tepkisi ani gürültü veya keskin hareket gibi ani veya tehdit edici uyaranlara karşı büyük ölçüde bilinçsiz şekilde geçekleşen bir savunma tepkisidir ve olumsuz bir etki üretir”. İnsanlar söz konusu olduğunda, uyarıcıdan uzakta fiziksel bir hareket, göz kırpma ve kol ve bacak kaslarının kasılması da tepkiye dâhildir.

Ancak bu makalede bahsedeceğimiz susto türü bu değil.

Bazı kültürlere veya toplumlara özgü bozukluklar veya kültürel rahatsızlık kavramları vardır. Bahsettiğimiz susto türü işe bu.

Kültürel bir rahatsızlık kavramı olarak Susto

Kültüre bağlı sendromlar, “yinelenen ve belli bir yere özgü sapkın davranış kalıpları ve rahatsız edici deneyimleri” ifade eder.Yerli halklar bu kalıpların bir kısmını hastalık veya acı çekme nedeni olarak görür. Bunların çoğunu susto gibi günlük dilde kullanılan kelimelerle tanımlarlar.

Bu sendromlar, belirli toplumlar veya kültürlerle sınırlı hastalıklar olarak sınıflandırılır. Kültürde hastalığa karşı yaygın bir aşinalık vardır. Bunlar bazı deneyim ve gözlem kümelerine tutarlı bir anlam verir.

Karayip Latinleri bu kavramı bir hastalık türü olarak tanımıyor. Peki susto nedir? Ruhun bedeni terk etmesine yol açan korkutucu bir olaya atfedilen bir hastalıktır.

Bu bölünme, toplumda kilit rol oynama zorluğuna ek olarak, mutsuzluk ve hastalığın bir sonucu olarak ortaya çıkar. Belirtiler, korkutucu olayı yaşadıktan sonra herhangi bir zamanda ortaya çıkabilir. Bu birkaç gün sonrası olabileceği gibi yıllar sonrası da olabilir. Aşırı durumlarda, ölüme neden olabilir.

Susto’yu, çeşitli faktörlerden kaynaklanan ve değişen yoğunlukta bir “psikolojik etki” olarak tanımlayabiliriz. Bu faktörler arasında doğaüstü özelliğe sahip olanların yanı sıra doğal olayların ve hiç beklenmedik sonuçlara yol açan kişisel deneyimleri sayabiliriz.

Gördüğümüz gibi susto, gelenekle bağlantılı olan bir hastalık sınıflandırmasıdır. Özellikleri, belirtileri, eğilimi ve tedavileri farklı coğrafi bölgelerde özel çağrışımlara sahiptir.

Bu hastalığın belirtileri nelerdir?

Bunu tanımlayan spesifik semptomlar yoktur. Bununla birlikte, susto durumundan muzdarip kişilerin genellikle bahsettiği belirtiler iştahsızlık, yeterince uyuyamama veya sık sık uyanmak, üzüntü hissi, düşük özgüven, kişilerarası ilişkilerde duyarlılık ve ilgisizliktir.

Susto’ya eşlik eden fiziksel semptomlar rahatsızlık ve kas ağrıları, üşümek, solgunluk, baş ağrısı, karın ağrısı ve ishal olabilir. Buna neden olan olaylar çeşitlidir. Bu olaylar arasında doğa olayları, hayvanlar, kişilerarası durumlar, doğaüstü varlıklar yer almaktadır.

Susto’yu, çeşitli faktörlerden kaynaklanan ve değişen yoğunlukta bir “psikolojik etki” olarak tanımlayabiliriz. Bu faktörler arasında doğaüstü özelliğe sahip olanların yanı sıra doğal olayların ve hiç beklenmedik sonuçlara yol açan kişisel deneyimleri sayabiliriz.

Somatik hastalıklar genellikle kroniktir ve çok çeşitlidir. Genellikle doğaüstü olan yoğun korku, bu hastalığa neden olan “ruh kaybına” yol açabilir. Bazı durumlarda, susto hastası olan insanlar travmatize edici olayları şahsen yaşamamışlardır.

Başkalarının (genellikle aile üyelerinin) susto yaşaması durumunda da kişiler etkilenebilir. Diğer belirtiler ajitasyon, anoreksi, uykusuzluk, ateş, ishal, zihin bulanıklığı veya apatidir. Farklı çalışmalar bazı vakaları hipoglisemiye ve tanımlanmamış organik hastalıklara bağlar. Uzmanlar ayrıca bu durumu sosyal çatışmaların ya da düşük özgüvenin neden olduğu stres veya anksiyete bozukluklarına bağlamakta.

Susto türleri

Şimdiye kadar üç tür susto gördük. Her birinin psikiyatrik tanı ile farklı bağlantıları vardır.

Aile üyeleri tarafından terk edilme ve sevgi eksikliği görme, onları kaybetme duyguları kişilerarası sustoyu karakterize eder. Buna eşlik eden semptomlar üzüntü, zayıf benlik imgesi ve intihar düşünceleridir. Bu tip susto, majör depresif bozukluğa çok benzemektedir.

Susto ayrıca travmatik bir olayın sonucu olabilir. Bu olay belirtilerin nedeni ve deneyimin duygusal olarak işlenmesinde temel bir rol oynar. Bu durumda, tanı travma sonrası stres bozukluğuna çok benzemektedir.

Öte yandan, yinelenen somatik belirtiler içeren susto türü de vardır. Örneğin, kişi, yaşadıklarından ötürü birkaç doktordan profesyonel sağlık hizmeti almak durumunda kalır. Bu tür vakalar, somatik semptom bozukluğuna benzer.

Gördüğümüz gibi susto, belirli ögelerin tanınabilir olduğu farklı sınıflandırmalara ve tedavilere sahiptir. Bu popüler hastalığın kesin bir karşılığı toktur ancak ayırıcı tanının karmaşıklığı nedeniyle bazen başka hastalıklarla karıştırılmaktadır. Dolayısıyla, farklı organik hastalıkları bile gizleyebilir.