Hayatınızı Emen 7 Çeşit Duygusal Vampir

Duygusal vampirler kanımızı emmekle kalmaz, enerjimizi ve ruhumuzu emerler. Bizi takip ederler, fiziksel ve psikolojik sağlığımızı ciddi şekilde etkileyebilecek türde bir yorucu etkileşimle, bitkin, izole ve kapalı işlevsiz ortamlar yaratırlar.

“Duygusal vampir” terimi çok bilimsel değildir ve her ne kadar tanı kılavuzunda bunu bulamazsanız da “popüler psikoloji”, herkesin bilmediği çok spesifik bir insan türü tanımı oluşturmuştur. Onlar hakkında çok şey yazılmıştır ve bu konuda bulabileceğimiz sonsuz bir kitap listesine sahibiz. Bununla birlikte, küçük, ince ayrıntılara biraz dikkat göstermemiz gerekiyor.

“Eğer biri çöplük arıyorsa, bunun senin zihnin olmasına izin verme.”

– Dalai Lama

Bu ayrıntılardan bir tanesi “enerji” ile ilgilidir. Duygusal vampirlerin “enerjimizi emdiği” söylenmektedir. Edgar Allan Poe tarzı ile, aslında daha derinlere inen ve daha endişe verici bir şey keşfederiz.

İlişkiler kurduğumuzda, uyaranlar, pekiştirme, bilgi, duygu ve hisler arasında uyumlu bir alışveriş gerçekleştiririz.

İnsan etkileşiminin bu sihri, beyinde her zaman değişiklikler meydana getirir. Ödül ile gelmektedir, nörotransmiterlerimiz nedeniyle oluşan pozitif kimyasal yük.

Şöyle söylenmektedir, duygusal bir vampirle beraber olduğumuzda, bir değiş tokuş yoktur. Sözleşme tek yönlüdür. Yani başka bir deyişle, iletişimde bir akış yoktur, vermek veya almak yoktur. Beynimizin sağlıklı ve önemli olarak gördüğü bu olumlu karşılık hali yoktur.

Aslında olan şey ise şudur; beyni aşırı uyaran olumsuz duyguların ve stresin yoğun bir birikimi vardır. Bu, iki şeyden birinin gerçekleşmesini sağlayabilir. Ya bizi değersiz hissettirecek, savunmasız bir köşeye koyacak, ya da daha sağlıklı bir şekile tepki göstermemizi, yani kaçmayı sağlayacak.

Duygusal vampirler ve sağlığımıza yaptığı şeyler

Daha önce, “duygusal vampir” teriminin popüler psikoloji tarafından geliştirildiğini söylemiştik, buna rağmen bu dinamik ve bu türdeki kişi, klinik uygulamalarda ve psikologların her yerdeki gündelik çalışmalarında görülmektedir.

Onların emdiği “enerjinin” – ruhumuzun, motivasyonumuzun ve benlik saygımızın birleşimi – bir şeyleri yapmamızı sağlayan şey olduğunu unutamayız.

Dolayısıyla, günlük yaşamımızdaki sürekli, olumsuz herhangi bir etkileşim, enerjimizin gitgide ve geri dönüşü olmayan bir şekilde aşınması anlamına gelir.

Ayrıca, duygusal vampirlerin etkisi artık yeni teknolojiler nedeniyle daha da kötüleşmiştir. Cep telefonları, duygusal vampirlerin kullandığı yaygın bir araçtır. Facebook, twitter ve benzerleri sayesinde her yerdedirler.

Duygusal vampirler bulaşıcıdır

Duygusal vampirlerin “türleri” çoktur. İş arkadaşınız her zaman talihsizliklerinden bahsediyor veya dedikodular fısıldıyor olabilir. Hatta zehirli bir ebeveyn ya da akraba bile bizi kontrol ediyor ve bize saygısızlık ediyor olabilir.

Bin tane örnek verebiliriz ama yine de hepsi kapsanmaz. Hepimizin aklında, kasıtlı olarak olsun olmasın, huzurumuzu kaçıran, enerjimizi yok eden ve bizi sefalet yoluna sokan bir duygusal vampir vardır.

Aynı zamanda, onların şemaları oldukça ilginç bir şey yüzünden çalışmaktadır: ayna nöronlar.

Ayna nöronları bu kötü etkinin nasıl yayıldığı ile ilgilidir. Bizi hassas bir hale getirirler ve duygusal vampirlerin gönderdiği şeylere karşı alıcı bir konuma sokarlar: korku, nefret, mutsuzluk, acı, endişe. Negatif yük ağırlaştıkça da, bizi daha fazla yıpratırlar. Beynimiz ne kadar aşırı uyarılırsa, stres ve zayıflık o kadar fazla olur.

Bunlar, giderek fark edeceğiniz bazı semptomlardır:

• Bitkinlik
• Ağır göz kapakları
• Gergin baş ağrısı
• Düşük bir ruh hali
• Kaçma isteği
• Konsantrasyon sorunları
• Zayıf iş performansı

Duygusal vampirlerin türleri

Judith Orloff, empati, duygusal bulaşma ve duygusal vampir kavramı üzerine birçok kitap yazmış ve çalışma yapmış, tanınmış bir Kuzey Amerikalı psikiyatrist ve yazardır.

Baştan beri çok net bir şekilde anlattığı şey, bu profile uyan herkesin bunun farkında olmadığıdır. Davranışlarının ve etkileşimlerinin çevrelerindeki kişilere olumsuz etkisi olduğunu bilmeyebilirler.

Öte yandan, diğerleri ise yalnızca yaptıklarını bilmekle kalmaz, aynı zamanda bir amaçla yaparlar: başkalarına hakim olmak ve kendi benlik saygısını oluşturmak.

Başkalarını kendilerini yükseltmek için kullanmak, duygusal vampirlerin tipik bir stratejisidir. Şimdi bunun 7 türüne bir göz atalım.

“O, güneşin kendisini duymak için doğduğunu düşünen bir horoz gibiydi.”

– George Eliot

1. Narsist

Onların sloganı “önce bendir”. Her şey onlarla ilgilidir. Hayranlığı, tanınmayı ve her zaman onaylanmayı beklerler.

Empati açısından yoksundurlar ve her şeyin kendi beklentilerine, ilkelerine ve görüşlerine göre yapılmasını ısrarla isterler. Başkalarını takdir etme veya onları düşünme, samimi bir nezaket, gerçek dostluk ya da gerçek aşkı vermek için çok sınırlı bir yetenekleri vardır.

Kendinizi nasıl korursunuz?

• Anahtar onlarla nasıl iletişim kuracağımızı bilmektir. Onlara sınır koyun, samimi olun ve bıktırıcı egolarının ve düşüncesiz tutumunun üstesinden doğru bir şekilde gelin.
• Kendi benlik saygımızı onların eline vermekten kaçınmalıyız. Dolayısıyla onları ilişkisel ve duygusal sınırlarının nesnelliği ve bilinciyle görmeliyiz.

2. Eleştirici

Eleştirici bir kişi, yaptığınız, söylediğiniz veya değer verdiğiniz hiçbir şey yeterli olmayacaktır. Hiçbir şey onların ince zevki, hayat hakkında bilge fikirleri ve sonsuz bilgileri için yeterince iyi olamaz.

Ancak, dikkatli olun, çünkü en büyük becerileri sizi daha aşağı hissettirmek için kurnaz bir şefkat ve ironik paternalizmi kullanarak konuşmaktır.

Kendinizi nasıl korursunuz?

• Koruyucu şemsiyenizi açın ve bu eleştirilerin sizin üzerinizde olan gücünü devre dışı bırakın.
• Duygusal vampirlerdeki gücü ellerinden alın. Onların görüşlerinin önemi olmadığını açıkça belirtirseniz ve neyin iyi ve kötü olduğunu kendiniz biliyorsanız onları zayıflatırsınız.

3. Asla dinlemeyen, yorulmadan konuşan insan

Yorulmak bilmeyen konuşmacı, sizin söylediklerinizle, düşüncelerinizle veya duygularınızla ilgilenmez. Sadece orada olmanızı ve onu dinlemenizi isterler. Her şeyi boşaltabilecekleri, sanki bir çöp kutusu gibi kullanabileceği bir “kutu” olmanız için.

Eğer hayatınızda böyle biri varsa fiziksel ve duygusal tükenme çok açık ve çok yoğun olacaktır.

Kendinizi nasıl korursunuz?

• Bu kişiler, sözsüz sinyallere nasıl cevap vereceğini bilmezler. Yani onları zorla ama kibarca kesmekten başka şansınız yoktur, onların her şeyini dinlemek için orada olmadığınızı, bir günlük veya çöp tenekesi olmadığınızı netleştirin. Siz de, ihtiyaçları olan ve başkası tarafından dinlenmek isteyen, diyalog kurulacak birisiniz.

4. Kurban

Sürekli kurban, tüm dünya tarafından terk edilmiş (kendi bakış açısıyla) ve marjinalize olan kişidir. Hayat her zaman onlara haksız muamele eder. Anında fark edilebilirler çünkü söylemleri her zaman olumsuzdur, kendilerini sürekli iğnelenen bir voodoo bebeği olarak görürler.

Kendinizi nasıl korursunuz?

En başından bunu açıkça belirtmeliyiz, bu insanların arkasında her zaman düşük özsaygı vardır. Bu nedenle, en iyi şey trajedilerini elimizden geldiğince akla uygun bir hale getirmektir.

Onlara sert olmaktan kaçınmalıyız, bunun yerine, her şeyin bir çözümü olduğunu ve sorumluluklarıyla kendi hayatlarının hükümdarlığını almaları gerektiğini yavaş yavaş görmelerine yardımcı olan berrak bakışlar olmalıyız.

5. Kontrolcü

Bu insanlar hayatınızın her yönünü neredeyse takıntılı bir şekilde kontrol etmeye çalışacaklardır. Duygularınızı sizi yok etmek, enerjinizi, pozitifliğinizi, benlik saygınızı ve hatta kimliğinizi çalmak için manipüle edeceklerdir.

Bizi, ihtiyacımız olan her şeyin tek bir şeyde özetlendiği noktaya ikna ederler: o.

Kendinizi nasıl korursunuz?

• Kontrolcü kişiyi başarıyla alt etmenin sırrı kararlılık ve kendine güvendir. Size bir şey yaptırmalarına asla izin vermeyin. Tavsiyeleri için minnettarlık gösterin ve kendi kendinize tavsiye verdiğinizi açıkça belirtin.

6. Agresif

Öfke ve sözlü ya da fiziksel şiddet kullanan duygusal vampirler en şiddetli olanlarıdır. Bazen bir anlaşmazlık, hiddetlerinin, hor gören ve anlamsız öfkelerinin aniden ortaya çıkması, bizi şok içinde ve nefes nefese bırakması için gereken tek şeydir.

Onlar patlamasını önlemek neredeyse imkansız olan bir mayın tarlası gibidirler.

Kendinizi nasıl korursunuz?

• Bu tür bir kişi ile karşı karşıya kaldığınızda çok faydalı iki strateji var. Önerilecek seçenek, bu reaksiyonlarla başa çıkmaları için yardım almalarını tavsiye etmektir. Eğer bunu yapmazlarsa, sağlıklı ve gerekli olan aksiyon, onlardan uzaklaşmaktır.

7. Sarkastik kişi

Bazı insanlar iğnelemeyi hayatın ironik yanını ortaya çıkarmak için sofistike bir dil aracı olarak görür. Bunu bu şekilde gördüğümüz sürece, her şey yolundadır.

Fakat, iğneleme insanlarla alay etmek, yermek için kullanılıyorsa, bu kişi zalimlik tacını giyip küstahlık yapıyorsa, şu kesindir: duygusal bir vampir hakkında konuşuyoruz.

Kendinizi nasıl korursunuz?

• İğneleme, görülmesi zor bir silahtır. Ancak dikkatli olun, eğer aşağılanmış hissederseniz veya benlik saygınız etkileniyorsa, sınır koyun. Ne kadar erken o kadar iyi.
• Sesli dile getirmeliyiz ve o kişinin söylediklerini beğenmediğimizi açıkça belirtmeliyiz. Gülüp, “sadece bir şakaydı” derse, bu şakayı beğenmediğimizi kendimize güvenli bir şekilde tekrarlamalıyız, çünkü bu acıtmaktan başka bir şey yapmamaktadır.
• İğneleyici kişi eğer eylemlerinin etkisini görüyor ve değişmiyorsa, kendinizi uzaklaştırmak en iyisidir.

Peki ya ben duygusal vampirsem?

Bu aşamada bu soru neredeyse kaçınılmazdır ve hatta zorunludur… Kendimiz duygusal vampir davranışları sergiliyor ve başkalarını yıpratıyor muyuz?

Düşündüğümüz şeye rağmen, çoğumuz hayatımızın bir aşamasında bu davranışlardan bazılarını göstermişizdir. Belki o zamanlar benlik saygımız düşüktü, belki de zor bir zamandan geçiyorduk.

“Bencil bir kişi, siz o kişiyle kendinizden konuşmaya can atarken, kendisinden söz etmekte ısrarcı olan kişidir.”

– Jean Cocteau

Bir bakın, bunlardan herhangi birini kendinizde görüyor musunuz?

• Negatif düşünceler veya felaket düşünceleri.
• Her şeyin kontrol altında tutma isteği, özellikle de çevrenizdeki insanları.
• Başkasına, o kişinin endişesini, düşüncesini ve yorumunu umursamadan, içini döküp rahatlama ihtiyacı.
• Başkalarını çok eleştirmek.
• Her şeyin sizin için yanlış gittiğini, dünyanın size karşı geldiğini hissetmek.
• Bir şeylerin pek de iyi gitmediğini bilmek, ancak yardım istememek. Birisi yardım etmeyi denerse bundan rahatsız olmak.

Eğer bu sizseniz, derinlemesine düşünmek için biraz zaman ayırın. Öncelikle benlik saygınızı güçlendirmeniz, duygularınızı kontrol etme kabiliyetinizi ve iletişim becerilerinizi geliştirmeniz gerekir.

Bununla birlikte, profesyonel yardım almak da iyi bir fikirdir, çünkü bazen bu olumsuzluk kabuğunun arkasında depresyon vardır.

Duygusal vampirlerin birçok türü vardır. Bununla birlikte, birçoğu doğru yardım, hassasiyet ve iyi bir rehberlikle tekrar daha “insan” haline gelebilir.