Hangi Tür Stresten Muzdaripsiniz?
Stres, bizden çok şey talep eden bir durumdan önce kendimizi içinde bulduğumuz bir değişme, sinirlilik halidir. Her zamankinden daha yüksek bir seviyede performans göstermemiz gerektiğinde, mesela sınav dönemlerinde stres düzeyimiz adeta tavan yapar.
Stres, kendimizi toparlayıp dikkatimizi bir noktaya yoğunlaştırmamız gereken durumlarda iyi bir şeydir. Fakat kötü bir etkisi de olabilir ve tamamlamamız gereken görevleri yerine getirmemiz gerektiğinde bizi engelleyebilir. Bugün yaşayabileceğiniz stres türlerini anlatmaya çalışacağız.
Hangi tür stresi yaşadığınızı bilirseniz, onunla en iyi şekilde mücadele edebilirsiniz. Siz hangi tür stresten muzdaripsiniz?
“Strese karşı en büyük silah, bir düşünceyi diğerine tercih edebilme becerimizdir.”
– William James
Östres
Östres, olumlu bir stres türüdür. Bu tür stresi yaşayan kişi için uyarıcı ve motive edici özelliktedir. Östres sizi canlılıkla, o ana dek yok olduğunu sandığınız bir enerjiyle doldurur.
Östres hangi durumlarda faydalıdır? Örnek olarak sınav haftasını verebiliriz. Çalışmamız gerektiğini biliriz ama bir türlü başlayamayız. Çoğu öğrenci, östres dediğimiz stres türünü hissetmek için sınav iyice yaklaşana kadar bekler. Böylece günler öncesindekine göre çok daha iyi konsantre olabilirler ve daha etkili çalışırlar.
Bu stres yaratıcı kapasitenizi de artırır. Çalıştığınız şirkette yeni bir proje olduğunu düşünün. Sizin ise yeni ve orijinal bir fikir ortaya koymanız gerek. Fikir lazım!
Östres, daha önce aklınıza gelmeyen bu fikirleri bulma potansiyelinizi artırabilir. Peki, östresin dezavantajı ne? Bu stres türü son dakikada ortaya çıkar ve biyolojik açıdan uzun süre bu durumda kalamayız.
Distres
Östresin tam tersidir ve son derece olumsuz özelliktedir. Daima tehdit anlarında ortaya çıkan kötü bir stres türüdür. Endişe, panik ya da korku, distres yaşayan bir kişideki bazı belirtilerdir.
Distresin ortaya çıktığı durumlara örnek olarak işinizi kaybetmek, bir yakınınızın hastalanması, bir kaza ve benzerleri gösterilebilir. Bu bizi bir anda değiştirecek bir durumdur, hiç beklemediğimiz ve bizi şaşkına çeviren bir şeydir. Daha somut olarak, rutin hayatımızda yaşadığımız bir değişikliğin distrese yol açabileceğini söylemek mümkün.
“Baskı hissetmek iyidir, endişelenmek iyidir; fakat bunlar aşırıya kaçtığında öldürücü bir zehre dönüşür.”
– Bernardo Stamateas
Fakat en kötüsü bu değil. Kendimizi bu tür stresten kurtarmak çok zordur. Büyük çaba vermemiz, güçlü olup stresle yüzleşerek onu yenmemiz gerekmektedir. Çünkü distres, fiziksel hastalığa yol açabilir.
Muhtemelen önce soğuk algınlığı, alerji ya da egzama gibi sorunlar ortaya çıkacaktır. Zamanla daha ciddi hastalıklar türeyebilir. Bu yüzden, distres konusunda dikkatli olun! Sizi yenmesine izin vermeyin.
Hiperstres
Hiperstres aşırı duygusal durumlarla boğuştuğumuz dönemlerde ortaya çıkar. Bu duyguları işleyemeyiz ve bu nedenle onca yük altında eziliriz.
Peki, hiperstres ne zaman ortaya çıkar? Bizden aşırı çaba beklenen faaliyetlerde bulunmamız gerektiğinde. Yine iş hayatını düşünelim. Çoğu zaman iş hayatı, insan üstü bir çaba ister. Elimizden gelenin fazlasını yaparız. Sonunda sınırımızın ötesine geçerek patlayacak hale geliriz.
Öfke, her an ortaya çıkabilir ve bizi mahveder. Daha da fazla çalışmamız istendiğinde, duygusal patlama yaşanacaktır ve öfkemize hakim olmak mümkün olmayacaktır.
Hipostres
Hipostres, canımız sıkıldığında ve motivasyon eksikliği yaşadığımızda ortaya çıkar. Şimdiye dek bahsettiğimiz stres türlerinden çok farklıdır. Bu stres türünün nedeni baskı değil tam tersidir.
Bu stres türü, sürekli belli görevleri yerine getirmesi gereken huzursuz ve yaratıcı kişileri etkiler. Kendilerini tıkanmış hissedebilirler ve farklı nedenlerle yapmak istedikleri şeyleri yapmayabilirler. Bu durumdayken, kişi stres hisseder. Yeni tecrübeler edinmeye ihtiyaçları vardır, sürekli öğrenmelerini ve yeni şeyler yaşamalarını gerektiren işleri olmalıdır.
Eğer tatil dönemlerinizde tekrar işe dönmek, hedefler belirlemek istediğiniz anlar oluyorsa, bu stres türünü tanıyabilirsiniz. Bu sizin yaşadığınız stres türü mü?
Bu dört stres türü, birlikte ya da farklı durumlarda ortaya çıkabilir. Fakat bir stres türü daima diğerinden baskındır. Mesela, östres ve hipostresi aynı anda mı yaşıyorsunuz? Hangi tür stres türünden muzdaripsiniz, bizimle paylaşın.