Güvensiz Bir Çocuğu Nasıl Anlarız?

Dünyanın gördüğü en ünlü ve yetenekli yazar ve şairlerden olan Pablo Neruda, “Her şey, çocukluğun yabani bahçesinde bir törendir” derken haklıydı. Böyle açık bir gerçekliğin karşısında nasıl oluyor da bunca anne baba, çocuklarındaki güvensizliği tespit edemiyor?

Güvensiz bir çocuğun, genetik mirası dışında çocukluğu boyunca yaşadığı ve halledilmemiş, anlaşılmamış veya tam olarak takdir edilmemiş deneyimlerle tanımlandığını unutmamak önemlidir.

Bir çocukta güvensizliğe ne neden olur?

Güvensiz bir çocuğun yaşayabileceği pek çok farklı neden vardır ve bunlar çocukta üzüntü, anksiyete ve hatta zamanında fark edilip ilgilenilmediği takdirde sosyal izolasyon, depresyon ya da suçluluk gibi daha ciddi patalojik durumlara neden olabilir. 

Çocuğunuzun güvensizliğinin ardında travmatik bir dönem yatıyor olabilir. Nedenler değişebilir. Mesela, bir evcil hayvanın ölümü, çocuk kurumları ya da çekirdek ailede yaşanan deneyimler vb. Herhangi bir hareket nedeniyle tetiklenmiş olabilir.

Asla unutmamalıyız ki küçükler için rutin, güvenlik kaynağıdır. Hayatlarının ilk yıllarında istikrar gereklidir. Bu nedenle, anne babalar ve öğretmenlerin bu durumlarda anlayışlı olması ve çocuk için istikrarın önemini kabul etmesi gerekmektedir.

“Hayatta başınıza gelebilecek en talihli durumlardan biri, mutlu bir çocukluktur.”

– Agatha Christie

Güvensiz bir çocuğu keşfetmek

Bir çocuğun güvensizlikle mücadele ettiğini ne kadar kısa sürede kabul edersek, bunu incelemek, yeniden yönlendirmek ve hatta durumla başa çıkmak o kadar kolaylaşır. Dolayısıyla, bazı belirtileri gözlemleyebilmek önemlidir:

• Duygusal uyumsuzluklar: duygusal istikrarsızlık, saldırganlık, ürkeklik ve hatta aşırı sevgi ve dikkat isteği gözlemlerseniz, bu bir güvensizlik belirtisi olabilir.
• Kişisel hijyen pratiğinde değişim: hijyenleri için anne babasına aşırı bağımlıysa, uygunsuz davranışlar gösteriyor olabilir.
• Yetersiz motor gelişim: Motor becerileri uygun olmayan bir şekilde gelişerek yürürken hareket problemleri ya da çizim yaparken ince motor becerilerinde sorunlar ortaya çıkabilir.

• Sağlığında ve uyku düzeninde değişim: dengeli beslenme ve uyku, her çocuğun gelişimi için temeldir. Çocuk uyumakta sıkıntı yaşıyorsa, huzursulaşıp kabuslar görebilir, iştahlarını yitirip aşırı şekilde kusabilir ya da çatal kaşık kullanmakta zorlanabilir. Bütün bunlar, çocuğun sorun yaşadığına dair işaret olabilir.
• Tutarsız davranışlar ve zayıf performans: oyun oynarken gösterdikleri radikal değişimler ya da psikolojik performanslarında görülen düşüş, güvensizlik işareti olabilir.
• Sosyal davranışlarında değişim: İletişim becerilerinde aşırı gecikme gösteren ya da her şeyi çok fazla dramatize eden bir çocuk, güvensizlik gösteriyor olabilir.

Güvensiz çocuğu anlamak

Teşhisi koyduktan ve çocukta güvensizliği tespit ettikten sonra sıra onu anlamaya ve davranışlarını yavaş yavaş yeniden yönlendirmeye gelir.

Yapılacak ilk şey, sakin kalmaktır. Çocuklar, çocukluk döneminde ciddi sayıda uyarıcıyla karşılaşabilir ve çeşitli güvensizlik dönemlerinden geçebilirler. Fiziksel ve fizyolojik becerilerinin henüz oluşma aşamasında olduğunu unutmamalıyız. Dolayısıyla, bu durum çok uzun sürmedikçe gereksiz yere korkuya kapılmamalıyız.

Güvensiz bir çocuğu anlamak söz konusu olduğunda empati, en önemli müttefikinizdir. İletişim problemleri söz konusu olduğunda çok şefkatli ve anlayışlı davranmalıyız. Onların yaşındayken nasıl hissettiğinizi, nelerden korktuğunuzu, neleri sevip nelerden hoşlanmadığınızı, dünyayı nasıl gördüğünüzü hatırlamaya çalışın.

Bir çocuk psikolojisi uzmanına danışarak bu dönemde büyük bir destek alabilirsiniz. Güvensiz bir çocukla başa çıkabilmek ve ne yapacağınızı öğrenmek için bir uzmana danışmaktan daha iyi bir yol yoktur. Böylece daha anlayışlı olmanız gereken zamanlarda size rehberlik edebilirler.

Elbette çocuğun davranışına çok dikkat etmeliyiz. Evde ya da okulda hangi uyarıcı ve durumların onlarda güvensizliğe yol açtığını tespit etmek önemlidir. Böylece durumu yeniden yönlendirerek çocuğun kendi karakterine uygun ve yeterli yolu bulmasına yardımcı olabilirsiniz.

Son olarak, şefkat, güvensiz çocuklar için çok önemlidir. Sevildiklerini ve onlara ilgi gösterildiğini bilmek, çocukların iyileşmek için ihtiyaç duyduğu sakin rutin ve çevreyi sağlar.

“Çocukları iyi kılmanın en iyi yolu, onları mutlu etmektir.”

– Oscar Wilde

Gördüğünüz gibi güvensizlik yaşayan bir çocuğu anlamak imansız değil. Sadece sabır, şefkat ve empatiyle kalbinizi doldurup problemin devam etmesi ya da kötüye gitmesini önlemeniz gerek.