Demansın Aile Üzerindeki Etkisi: Çatışmalarla Baş Etmek

Son yıllarda yaşam beklentisi önemli ölçüde arttı: Artık daha uzun ve daha iyi hayatlar sürüyoruz. Bu elbette çok olumlu bir şey. Ne var ki daha önce görülmeyen sağlık problemleri ve hastalıklarının da ortaya çıktığı anlamına geliyor.

Bu problemlerden biri demanstır. Zamanın hızla  geçişi, bazı durumlarda bilişsel bozulmayı da beraberinde getirir. Yalnız yaşamayı ve günlük işlerimizi halletmeyi güçleştiren bir durumdur bu.

Esasen demans gibi yaşlılık hastalıkları, gelişmiş ülkelerde başkalarına bağımlılığın temel nedenidir. Peki bu durum hasta kişinin ailesini nasıl etkiliyor?

“Demans, gözlerime mi yoksa hafızama mı inanacağımı bilemediğim o şüphe anına benzer. Çünkü ikisi de aynı sinsi hatayı işleme becerisine sahip gibidir.”

– John Katzenbach

Bir aile üyesi demansa yakalandığında ortaya çıkan çatışma ve sorunlar

Bütün aileler günlük hayatlarında çatışmalar ve sorunlar yaşarlar. Genellikle bu çatışmalar, her  aile bireyinin sorun çözme becerilerine bağlı olarak bir şekilde çözülüp halledilir. Ancak ailenin bir üyesi demans hastalığından muzdarip olduğunda tartışmalar ve gerginlik artabilir.

Demans, daha önce mevcut olmayan sayısız stres faktörünü içerdiğinden bu çatışmaların yaşandığı doğrudur. İlk olarak, hastalık hakkında bilgi eksikliği vardır. Buna ek olarak, hastalığın nasıl ilerleyeceğini söylemek zordur. Bu durum, ailede belirsizlik ve korku yaratır.

“Demans hastanın düşüncelerini yer ve sonucunda onu seven ve onu düşünen insanların hislerini mahveder.”

– Nolasc Acarin Tusell

Öte yandan, demansı olan birinin bakımı pahalı olabilir. Özellikle, bir yardımcı tutmak, bir bakım merkezine üyelik için ödeme yapmak veya yakınımızı yaşlılar için bakım evine yerleştirmek gerekebileceğinden bu tür masraflar artabilir.

Çatışmalar ortaya çıkabilir; çünkü bir ailenin bir üyesi öyle çok kaynak ve zaman harcanmasını, ilgi gösterilmesini gerektirir ki diğer aile üyeleri için hiçbir şey kalmaz geriye.

Son olarak, demans hastasına nasıl bakılacağı konusunda anlaşmazlıklar ortaya çıkabilir. Sadece bununla da kalmaz. Bazı aile üyeleri, doğru kararların alınmadığını, bu kararların hastanın çıkarlarını korumak için değil bencillik nedeniyle alındığını düşünebilir.

Bu tür çatışmalar neden devam eder?

Artık demans hastalığının aile içinde yaratabileceği  çatışma kaynaklarını bildiğimize göre bunların neden çözülmediğini anlamamız gerekir. Sonra bunları nasıl çözeceğimizi görebiliriz. İletişim konusunda yaşanan sorunlar, ailenin üyelerinin herkesi tatmin edecek bir alternatif bulmasını önleyen temel nedendir.

Bu iletişim engeli, çoğu zaman bazı kişilerin sıklıkla demans hakkında nasıl hissettiklerini ve neleri düşündüklerini ifade etmekte zorlanmalarına neden olur. Yardım istemekten korkarlar ve bu durum tartışmalara yol açabilir.

Ayrıca çocuklar veya diğer aile bireyleri, şu an hasta olan kişiyle geçmişte sorunlar yaşamış olabilir. Bu durum, suçluluk yaratabilir ve bazı aile bireylerinin diğerlerinden daha agresif ve saldırgan bir tepki vermesine neden olabilir.

Son olarak, çocuklar, en iyi bakım sağlayıcının kendileri olduğunu kanıtlamak için adeta yarışa girebilir.

Çatışmaları çözmek için ne yapabiliriz?

Bir aile üyesinde demans hastalığının ortaya çıkması, tüm aile için karmaşık bir durum yaratacaktır. Ancak çatışmaları en aza indirgemek mümkündür.

Bunu yapmak için demans hastası kişinin bakım sürecinde tüm zararlı dinamikleri değiştirmek çok önemlidir.

İletişim üzerinde çalışmak hayati önem taşır. Hastalıkla ilgili duygu ve görüşlerimizi ifade edebilmek kavgaların çözümüne yardımcı olacaktır.

Ayrıca iyi iletişim kuran ve uyumlu bir ailenin birbirine daha iyi destek olabileceğini unutmak gerekir.

“Elini tutacak bir el, onu sevecek bir kalp ve o yapamadığında onun için düşünecek bir akıl istiyor. Bu labirentin tehlikeli köşe ve kıvrımlarında onu koruyacak birini.”

– Diana Friel

Ayrıca demans hastalığından muzdarip bir yakınımızın bakımını yaparken artık değişen rollere karşı esnek olmayı öğrenmek, daha fazla destek anlamına gelir. 

Son olarak, odaklanmış bir şekilde ve dikkatlice kararlar almalıyız. Bütün bu tavsiyeler sayesinde aile, demansa daha kolay alışacak ve bu berbat hastalığın yol açtığı olumsuz sonuçları en aza indirgemek mümkün olacaktır.

Resimler: Cristian Newman, Tiago Muraro ve Alex Boyd