Baskın Zekanız Hangisi?

Zekalarıyla meşhur Einstein ve Chaplin, bir keresinde aynı toplantıda karşılaşmışlar. Muhabbet etmeye başlamışlar. Einstein, Chaplin’e demiş ki “Sizin hayran kaldığım yanınız, sanatınızın evrensel olması. Herkes onu anlıyor ve hayranlık duyuyor.”

Chaplin, bu sözlere zeki bir cevap vermiş: “Sizin sanatınız çok daha saygıdeğer: Herkes ona hayranlık duyuyor ama esasen kimse onu anlamıyor.” Bu örnekte farklı zeka türlerine sahip iki kişinin diyaloğuna şahit oluyoruz. Zira zekanın tek değil birçok türü vardır.

Çoklu zeka teorisi ilk olarak 1983 senesinde Harvard Üniversitesi profesörü Howard Gardner tarafından ortaya konmuştur. Bu teori, problemleri çözebilme ve değerli mallar yaratma becerisi şeklinde anlaşılan yalnızca tek bir zeka türünün olmadığı fikrine dayanır; birbiriyle ilişkili pek çok zeka türü vardır.

Gardner ve Harvard’daki meslektaşları, üniversitede çok iyi notlar alıp iyi bir akademik yana sahip olan ama insanlarla nasıl iletişim kuracağını bilemeyen kişiler olduğunu kanıtlamıştır.

Diğer yandan, çok iyi öğrenciler olmasalar da çevrelerindeki insanlarla etkileşime geçmekte başarılı kişiler de vardır. Bu durum gösteriyor ki mesele, bir kişinin başkasından akıllı olması değil, bu kişilerin farklı zeka türleri geliştirmiş olmalarıdır.

“Zekanın asıl işareti, bilgi değil hayal gücüdür.”

– Albert Einstein

Zekanın türleri 

Gardner ve ekibi sekiz farklı zeka türü olduğunu ortaya koydu. Her birimiz, bu zeka türlerinden birine belli derecede sahibiz ve aynı zamanda bunları diğer insanlara göre farklı şekillerde birleştiriyoruz. Farklı zeka türlerini karıştırma şeklimiz, bizi eşsiz kılıyor. Gardner’ın sözünü ettiği sekiz zeka türü şunlar:

Sözel zeka 

Bu, kelimeleri etkili kullanma becerisidir. Dil yapısını, fonetik ve semantiği doğru kullanma yeteneğidir. Politikacılar, şairler, yazarlar ve gazeteciler gibi insanlar, yazılı ve sözlü olarak bu zeka türünü geliştirme eğilimindedir.

Mantıksal -matematiksel zeka 

Mantık yürütme ve matematiksel problemleri çözme becerisidir. Bu tür problemleri çözme hızı, kişinin ne kadar mantıksal-matematiksel zekaya sahip olduğunun göstergesidir. Bilim adamları, matematik mühendisleri ve ekonomistler, bu tür alanlarda öne çıkmaktadır.

Uzamsal zeka

Bu zeka türü, zihinsel görüntüler yaratma, çizim yapma ve detayları fark etme becerisi ile özel bir estetik duygusuna sahip olmayı içerir. Ressamlar, fotoğrafçılar, tasarımcılar, reklamcılar, mimar ve metin yazarları gibi insanlar bu zeka türünü sergiler.

Müziksel zeka 

Bu zeka türü, ritm ve melodi gibi müzik becerileriyle ilgilidir. Müzik vasıtasıyla yeni sesler yaratmamıza, duygularımızı ifade etmemize yardımcı olur. Müzisyenler, şarkıcılar, besteciler, orkestra şefleri dansçılar vs. bu zeka türüyle öne çıkar.

Bedensel ve kinestetik zeka 

Bu zeka türü, vücut ve nesneler ile düşüncelerin hareketine ilişkin her şeye işaret eder. Koordinasyon ve ritm gerektiren aktivitelerde kullanılır. Dansçılar, cerrahlar, zanaatkarlar ve atletlerde bu zeka türü görülmektedir.

“Yaratıcılık, kesinlikleri kenara bırakma cesaretini gerektirir.”

– Erich Fromm

İçsel zeka 

Bu zeka türü, öz farkındalığımızla, kendimize güvenmek ve kendimizi motive etmekle ilgili süreçleri içerir. Yaptıklarımızı anlamamıza ve eylemlerimizi değerlendirmemize yardımcı olur. Din adamları, felsefeciler ve psikologlarda bu zeka türünün güçlü bir şekilde gelişmiştir.

Sosyal zeka

Bu zeka türü başkalarını anlayabilme becerisidir. Mimik ve jest kullanma, sesinizi kontrol edebilme ve yüz ifadesi kullanma becerisine işaret eder. Aktörler, politikacılar, profesörler ve benzeri kişiler, bu zeka türüne sahiptir. Büyük gruplarla çalışan insanlar için çok yararlı bir beceridir çünkü başkalarının yaşadığı sorunları tespit edip anlayabilir ve böylece grubu yönetebilirler.

Doğasal zeka

Çevre unsurlarını, eşyaları, hayvanları ya da bitkileri ayırt etme, sınıflandırma ve kullanma becerisidir. Bu alanda güçlü olan insanlar; gözlem ve deney yapma, sonuç çıkarma konusunda çok yeteneklidir. Genelde ekolojistler ve botanikçiler, bu zeka türünü kullanır.

“Ritm, en önemli şeydir çünkü, seyirciyi dansa davet eden sihirdir ve ben de kelimelerimle dans eden okuyucular istiyorum.”

– Haruki Murakami

Gardner, herkesin bu sekiz zeka türünün hepsine sahip olduğunu fakat bir zeka türünün daima diğerlerine göre öne çıktığını belirtmektedir. Mesleğimizden bağımsız olarak bu sekiz zeka türlerinin büyük bölümünü geliştirmek hayatımıza büyük katkı sağlayacaktır.