Abuli: Oldukça Yaygın Ama Yanlış Anlaşılan Durum

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Uyuşukluk acı verici bir durum. Kendinizi motivasyonsuz ve isteksiz hissediyor olabilirsiniz ve bu durumdayken de hiçbir şeye karar veremez ya da yapamazsınız. Bu, işte uzun bir günün ardından hissettiğinizden çok farklı bir tür yorgunluk. Abuli diye adlandırılan durum, çok fazla fiziksel çaba gösterdiğiniz için ortaya çıkmıyor. Aksine, abuli bazı durumlarda, düşünmeyi bile zorlaştırıyor.

Böyle hissettiğiniz zamanlarda, çevrenizdeki insanlardan, birkaç gün izin almanız, biraz dinlenmeniz ve birkaç gün etrafla bağlantınızı kesmeniz konusunda sık sık öneriler alırsınız. Ancak abuli konusu pek de bu şekilde işlemiyor. Herhangi bir şekilde, herhangi bir mutluluk halini algılamanıza veya on saat uyuduktan sonra bile rahatlamanıza izin vermeyen psikolojik bir durum bu.

Abuli, genellikle anhedoni veya asteni gibi diğer benzer terimlerle de karıştırılıyor. Hepsinin depresyon etrafında döndüğü ve bazen birlikte tezahür ettiği doğru olsa da, her birinin kendine özgü özellikleri var.

Bugünkü yazımızda, abuli veya abulia isimleriyle anılan bu durum ile birlikte yaşamanın tüm ayrıntılarına odaklanacağız.

Abuli – patolojik bir motivasyon eksikliği durumu

Abuli, veya abulia, kelimenin tam anlamıyla “iradesizlik/isteksizlik” anlamına geliyor aslında. Bu başlı başına bir zihinsel bozukluk değil, daha çok bir semptom. Bu patolojik motivasyon eksikliğinin potansiyel nedenleri oldukça çeşitli, ancak hepsi önemli sıkıntıları içeriyor. Tıbbi açıdan bakıldığında, abulia, genellikle nörolojik bir sorundan kaynaklanan bir şekilde, motivasyon seviyesindeki önemli bir değişikliği ifade ediyor.

Hepimiz uyuşukluk ve motivasyon eksikliği yaşadık. Ancak, bunlar genellikle geçici olur ve uzun vadeli sonuçları olmadan hayatımıza devam ederiz. Bazı insanlar bu duyguları daha yoğun yaşarlar. Diğer insanlarla iletişim kurmayı tamamen bırakabilir ve kendilerini her şeyden ve herkesten izole edebilirler. Bunlar uç örnekler tabii ki. Birçok durumda olduğu gibi, abulia durumunun da bir spektrumu var. Bazı insanlarda hafif semptomları varken diğerleri için hastaya ve çevresindekilere zarar veren ağrılı patolojik durumlara da neden olur. İsterseniz, takip eden bölümlerde bu duruma daha yakından bakalım.

Abuli belirtileri neler?

Yukarıda bahsettiğimiz gibi, abulia, ilgisizlikten ve günlük yükümlülükleri yerine getirme arzusunun eksikliğinden daha fazlasını ifade ediyor. Durum, bunlardan çok daha derinlere gidiyor. İşte neden olduğu semptomlardan bazıları:

• Günlük görevleri yerine getirmek konusunda enerji eksikliği.
• Yorgunluk ile motivasyon ve inisiyatif eksikliği.
• Yavaş hareketler.
• Uyaranlara tepki verme becerisinin olmaması.
• Karar verememe veya çevrenizin taleplerine cevap verememe.
• Yavaş konuşma. Hastanın başkalarının onlara söylediklerini duyması bile zor olabilir.
• Duygusal zayıflık. Hasta aynı anda birçok duyguyu hissedebilir ve bu da onları tüketir.
• Aşırı durumlarda, abulia sessizliğe de yol açabilir.

Çocuklar ve yaşlılar açısından baktığımızda, bu abulia semptomlarının farkında olmak özellikle önemli. Bunun nedeni, ilgisizliği ve motivasyon eksikliğini yaşa bağlamanın ve altta yatan sorunları görmezden gelmenin kolay olması. Abulia bu yaş gruplarında da görülür ve durumun temel nedenini bulmak oldukça önemli olacaktır.

Uyuşukluğun nedenleri

Birkaç yıl önce uzmanlar, abulia’nın bir tür zihinsel gerilik durumu olduğuna inanıyorlardı. İnsanların aniden bu tür bir zihinsel gerilemeyi kanıtlayan entelektüel, duygusal ve motor geri kalma durumları gösterebileceğine inanıyorlardı. Neyse ki, bugün bu durumu çok daha iyi anlıyoruz.

• Abulia genellikle majör depresyonun bir belirtisi.
• Ayrıca nörolojik bir bozukluğun belirtisi de olabilir. Beyin hasarı, felç veya beyni etkileyen başka herhangi bir durum abulia’ya neden olabilir.
• Washington Üniversitesindeki araştırmacılar tarafından yürütülen bir çalışmaya benzer araştırmalar, korpus striatum veya talamik çekirdeklerdeki bir hasarın da abuli’ye neden olabileceğini gösteriyor.
• Ön bölge, bazal gangliya veya anterior singulat gibi beynin motivasyon ve hareket merkezlerinde de bir hasar yaşarsanız aynı şey meydana gelebiliyor.
• Ayrıca, skopolaminin (hiyosin) ilacının geçici abuliye neden olduğuna dikkat etmek önemli. Hyoscine alırsanız, iradenizi veya isteğinizi tamamen kaybedebilirsiniz.

Tedavi

Abulia tedavisi, her zaman buna neden olan bozukluğa veya içerisinde bulunulan tıbbi duruma bağlı olacaktır. Beyin hasarı olan bir kişi, majör depresyonlu biriyle aynı ihtiyaçlara sahip olmayacaktır.

Bununla birlikte, çoğu durumda, reçeteli ilaçların kullanılması, en çok tercih edilen tedavi yöntemi. Dr. Daniel A. Drubach ve Gabriel Zeilig tarafından yürütülen çalışmaya benzer bu konu üzerine yapılmış araştırmalar, abulia semptomlarını tedavi etmek için karbidopa ve levodopanın faydasını göstermekte. Bu ilaçlar etkili oluyorlar çünkü dopamin üretimini arttırırlar ve merkezi sinir sistemi için faydalıdırlar.

• Öte yandan psikolojik terapi de uygun bir çözüm. Bu durumda amaç, hastalara motivasyonlarını artıracak araçlar sağlamak. Ayrıca, düşüncelerine dikkat etmeyi, duygularını düzenlemeyi ve gerçekliklerinin kontrolünü yeniden kazanmalarına yardımcı olacak yeni davranışlar edinmeyi öğrenirler.
• Araştırmacılar ayrıca fiziksel egzersizlerden ve spor terapisinden de ilginç faydalar gördüler. Bunların uygulanması, hastanın basit ama motivasyonel aktivitelerle tekrar hareket etmesine yardımcı oluyor. Fiziksel efor endorfin üretimini arttırıyor ve hastaların tekrar vücutlarıyla temasa geçmesine yardımcı oluyor.

Sonuç olarak, abulia, görmezden gelmemeniz gereken bir semptom. Motivasyon eksikliğiniz ve uyuşukluğunuz sınırlayıcı ve ısrarcıysa, mutlaka profesyonel yardım almalısınız.