Sosyal Ağlarda Yalanlar

Hayatımızın diğer alanlarında olduğu gibi sosyal ağlarda da yalanlar bizi sürekli işgal ediyor. Aslında, yalanların günlük iletişimdeki etkisini açıklayan birkaç bilim dalı vardır.

Sosyologlar, antropologlar, psikologlar, fizikçiler ve matematikçiler yalanları kendi bakış açılarından incelediler. Özellikle sosyal medyada yalan söylemenin amacının ne olduğunu ve bu yalanların bizi nasıl etkilediğini anlamaya çalıştılar. Ayrıca, beynin yalan söyleme eylemini gerçekleştiren kısımlarını incelediler.

Matematik ve sosyal ağlarda yalanlar

Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi (UNAM) Fizik Enstitüsünden Rafael A. Barrio ilginç bir araştırma yaptı. Bu araştırma, insanların sosyal ağlarda da başka yerlerde olduğu kadar sık yalan söylediğini ortaya çıkardı.

Bu uluslararası bir araştırmaydı. Araştırmacılar, Avrupa Ekonomik Topluluğunun tamamına ulaşan geniş bir telefon ağı aracılığıyla bir dinamik fikir modeli uyguladılar. Bu çalışma özellikle, yalanların sosyal ağlardaki rolünü incelemeyi amaçlamıştır.

Sosyal ağlardaki yalanlar neredeyse alıştığımız bir şey. Ancak bu yeni matematiksel model sayesinde neden yalan söylediğimizi belirlemek mümkün.

İnsanlar arasındaki etkileşimleri analiz eden bu çalışma, yedi milyon telefona ulaşan bir çağrı sistemi üzerinden gerçekleştirildi.

Çalışma, yalanların insanlar arasındaki çoğu ilişkinin özünü koruyan önemli unsurlar olduğunu vurguladı. Barrito, “Çocukken yalan söylemenin kötü olduğu ve dürüst olmamız gerektiği öğretilse de, yine de yalan söylemeyi öğreniyoruz. Bazen sofistike bir şekilde yapıyoruz, ama bunu sürekli yapıyoruz. Aynı şekilde, bu şempanzeler gibi diğer primatların da yaptığı bir şey,” diyor.

Sosyal ağlardaki yalan türleri

Bu çalışmanın yazarları, “Effects of Deception in Social Networks (Sosyal Ağlarda Aldatmanın Etkileri)” başlıklı makalelerinde, sosyal ağlarda iki tür yalan olduğunu belirtmişlerdir:

• Beyaz veya toplum yanlısı yalanlar.
• Kara veya antisosyal yalanlar.

Amerika Birleşik Devletlerinde yapılan araştırmalar, insanların yarım saatlik bir konuşmada dokuz defaya kadar yalan söyleyebildiğini ortaya koydu.

Çoğu insanın zaten anladığı gibi, beyaz yalanların olumlu ve masum bir çağrışımı vardır. Bununla birlikte, kara yalanların zararlı ve rahatsız edici bir çağrışımı vardır. Beyaz bir yalanı genellikle iyi bir nedenle ve karşımızdaki kişiyi olumsuz etkilememek için söyleriz. Öte yandan, kara yalanlar kötü niyetlerle söylenirler.

Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences dergisinde yayınlanan sonuçlar arasında, araştırmacılar şunları keşfettiler:

• Sosyal ağlardaki beyaz (veya toplum yanlısı) yalanlarda, yalan söylenen kişi gerçeğin eksik anlatılmasından yararlanır: Toplumları dengeleyebilir ve bir araya getirebilir, genel olarak gruba görüş çeşitliliği sağlayabilir ve geniş sosyal ilişkilerin sürdürülmesine yardımcı olabilir.
• Bununla birlikte, sosyal ağlardaki bencil ve sadece söyleyen için yararlı olan siyah (veya antisosyal) yalanlar, güvensizliği teşvik ettiği için bağları koparabilir. Özellikle zararlıdırlar çünkü tüm ağı bozabilecek ve bağları koparabilecek bir aldatma duygusuna neden olurlar.

Neden sosyal medyada yalan söylüyoruz?

Sosyallik ile beraber yanıltmacalar gelir. Beynimiz yalanlar yoluyla başkalarıyla daha fazla ilişki kurabilir. Her zaman dürüst olursak, başkalarıyla olan bağlarımız bu kadar güçlü olmazdı. Başka bir deyişle, yalan söylemek daha fazla insanla ilişki kurmak için kullandığımız bir teknik…

Zaman geçtikçe ve ağ dengeli bir topluluk yapısı şeklini aldıkça, insanlar daha az yalan söylemezler. Aslında daha çok yalan söylemeye başlarlar. Bununla birlikte, zararlı olan antisosyal yalanların sayısının azaldığı hala doğrudur.

“Yalan söylersem, izole olmam”

Her zaman dürüst olan insanlar, başkalarını gerçeklerle incitmeye daha yatkın olduklarından, izole olma riskiyle karşı karşıya kalırlar. Özellikle bu kişiler toplumdan geri çekilmeleri ve çok fazla arkadaşa sahip olmamaları ile karakterize edilirler. Bunun nedeni, düşündüklerini tam olarak korkmadan söyleme eğiliminde olmalarıdır.

Ayrıca, birçok kişi genellikle bu kişilerin yorumlarının uygunsuz veya rahatsız edici olduğunu düşünür. Bu nedenle, dürüst olmak sosyal açıdan her zaman en iyi fikir değildir. Bununla birlikte, dürüst insanlar başkalarının saygısına ve güvenine sahiptir, bu da dürüstlüğü erdem yapan şeydir.

İnsanların yalancı olduğunu söyleyemeyiz. Aksine, bazen daha kolay olduğu için yalan söyleriz. Yalan söylememizin nedeni sosyal varlıklar olmamızdır. Toplumlarımız, sürekli etkileşim içinde olduğumuz birçok insan grubundan oluşur. Ayrıca bu gruplardan hem sosyal hem de duygusal düzeyde elimizden geldiğince faydalanmak isteriz.

Sosyal ağların birçok artısı ve eksisi vardır. Onlarla ilgili en kötü şey, gerçek benliğimizi, sonunda yanlış deneyimler yaratacak kadar çok saklıyor olmamızdır.