Siberpsikoloji: Teknoloji Sizi Nasıl Etkiler?

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Siberpsikoloji, artık teknoloji olmadan kendini anlamayan bir toplumu ilerletme gerekliliğinden doğmuştur. Sosyal medya bağımlılığı, çevrimiçi pornografi, siber zorbalık, sanal gerçeklik ve yapay zeka bu disiplin içindeki alanlardan bazılarıdır. Bu, her geçen gün gelişmeye devam eden bir kaynaktır.

Arthur C. Clarke, politikacıların drama, kovboy veya dedektif hikayeleri değil bilim kurgu okuması gerektiğini söyledi. Haklıydı. Çünkü Bilim kurgu yazarlarının hikayelere ve filmlere dahil ettikleri pek çok şey artık gerçek oldu. Örneğin, transhümanizm ve teknojenez gibi terimler artık kelime dağarcığımızın bir parçasını oluşturuyor.

Bilim, birkaç yıl içinde fiziksel ve entelektüel yeteneklerimizi geliştirmek için arayüzlere sahip olacağımızı öne sürüyor. Kuşkusuz önümüzde birçok değişiklik ve zorluk var. Siberpsikoloji, tüm bu farklı boyutları açıklamaya, yanıt vermeye ve desteklemeye çalışır.

Siberpsikolojinin amacı nedir?

Dünya nüfusunun yarısından fazlasının İnternete erişimi var. Muhtemelen çok fazla zaman harcadığınız bir mobil cihazınız, bilgisayarınız veya tabletiniz var. Aslında, yeni teknolojilerin etkisi toplumun dokusunu tamamen yeniden şekillendirdi. Gerçekliği anlama şeklimiz bile etkilendi.

Siberpsikoloji, insan davranışının teknoloji, sosyal medya ve yapay zeka ile ilgili olarak incelenmesidir. Hepimiz etkileşim, sosyalleşme, boş zaman, öğrenme, bilgi ve alışveriş gibi alışkanlıklarımızı tamamen modelleyen bu “matrisin” bir parçasını oluşturuyoruz.

Hepimiz artık cihazlarımıza ve İnternete büyük ölçüde bağımlı olduğumuzdan, bu psikoloji alanı bir zorunluluktur. İlk olarak 1990’larda New Jersey’deki Rider Üniversitesinden psikolog John Suler’in Siber Uzayın Psikolojisi (The Psychology of Cyberspace) adlı bir kitap yazmasıyla ortaya çıkmıştır. Bu kitapta, siberpsikolojinin amacının İnterneti daha iyi ve daha güvenli bir yer haline getirmek için hepimizi güçlendirmek olduğunun farkına vardığını açıklıyor.

Siberpsikoloji neyi inceler?

New Jersey City Üniversitesinden Dr. Julie Ancis’in yaptığı gibi araştırmalar, İnternetin, cep telefonlarının ve sosyal ağların herkese büyük faydalar sağladığına işaret ediyor. Bununla birlikte, yeni psikolojik rahatsızlıklara da kapı açtılar. Ayrıca, siber suçlar adı altında incelenen yeni bir şiddet türüne de neden oldular.

Siberpsikoloji bu eğilimleri anlamaya çalışır. Ana müdahale ve analiz alanları şunlardır:

Sosyal medya

Sosyal medya, arkadaşlarınızla iletişimde kalmanızı sağlayan uygulamalardan daha fazlasını içerir. Aslında, dünyaya açılan pencerenizdir. Aynı zamanda yansımanızın bulunduğu aynadır. Gerçekliği sosyal medya aracılığıyla işler, bilgi alır ve paylaşır, fotoğraf ve yorum yayınlar ve yabancılarla etkileşim kurarsınız.

Bu sosyal senaryoya entegre edilen psikolojik dinamikler çok büyük ve çoğu zaman belirleyicidir. Bu nedenle, burada tetiklenen her şey karşısında nasıl davranılacağını anlamak ve bilmek önemlidir. Örneğin, gençlerin ruh sağlığının sosyal ağların kullanımı ve kötüye kullanılmasıyla yakından bağlantılı olduğunu biliyoruz.

Çevrimiçi toplulukların sıkıştırılması

İnsanlar, bilgi paylaştıkları ve oluşturdukları dijital alanlarda sanal topluluklar halinde gruplaşırlar. Bazen, bu zenginleştirici ve üretken bir şekilde yapılır. Ancak, diğer zamanlarda, siber suçların gerçekleşmesi için mükemmel bir ortam haline gelir.

Mobil cihaz kullanımı ve kötüye kullanımı

Cep telefonunuzu nasıl kullanıyorsunuz? Bu, yaşınıza bağlı olarak değişir mi? Siberpsikoloji, nomofobi ve cep telefonu bağımlılığı gibi konuları inceler.

Bağımlılıklar: Oyunlar, pornografi ve çevrimiçi alışveriş

Son yıllarda madde bağımlılıklarının yerini davranışsal bağımlılıklar almıştır. Örneğin, çevrimiçi kumar, video oyunları, pornografi ve çevrimiçi alışveriş bağımlılığı.

Siber zorbalık ve çevrimiçi saldırganlığın dinamikleri

Siber zorbalık, özellikle ergenler arasında artan sıklıkta ortaya çıkan bir başka şiddet biçimidir. Siberpsikoloji ayrıca karalama kampanyaları, sahte haberler, İnternet trolleri, memler ve benzeri olguları da inceler.

Sosyal mühendislik ve manipülasyon

İnternette sosyal manipülasyon ve siber saldırılar yaygındır. Örneğin, hedef odaklı kimlik avı saldırıları (SMS veya e-posta sahtekarlıkları) vardır. Bunlar, kişisel bilgilerinizi çalmak için terminallere kötü amaçlı yazılım bulaştırmayı amaçlar.

Psikolojik sağlık odaklı siberpsikoloji

Siberpsikoloji, her şeyden önce, teknolojinin bireyin gelişimi üzerindeki etkisinin ve ortak alanlardaki sosyal katılımının incelenmesidir. Aslında, teknolojinin bu artan kullanımı, evrimimizde büyük bir adımdır.

Ancak asıl amaç, yapay zeka gibi alanların bize karşı değil, her zaman bizim için hareket etmesi gerektiğidir. Amerikan Psikoloji Derneği (APA) artık siber psikolojiyi psikolojinin ortaya çıkan başka bir uzmanlık alanı olarak kabul ettiğinden, bunun gerçekten de onların genel amacı olduğunu öne sürüyor.

Şu anda, çevrimiçi terapi veya sanal gerçeklik anksiyete, fobiler ve belirli bozuklukların tedavisinde giderek yaygınlaşmaktadır. Aslında, bu kablolar, bağlantılar, algoritmalar ve alt rutinler evreninin bize nasıl fayda sağlayabileceğinin, bizi iyileştirebileceğinin ve psikolojik sağlığımızı nasıl iyileştirebileceğinin açık bir örneğidir.