Psikolojik Testler: Özellikleri ve İşlevleri

Kilomuzu ölçmek için tartı kullandığımız gibi, psikologlar da kaygı, duygular, kişilik ve benzerleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için psikolojik testler kullanırlar. Bu testlerin yalnızca kalite standartlarını karşılamaları durumunda faydalı olduğunu belirtmek önemlidir.

Her ölçüm aleti X = V + E formülüne dayanır. Bu formülde, X, V (gerçek puan) ve E (ölçüm hatası) toplamını temsil eder. Bu basit formül, psikolojik testlerin kalitesini araştırmak için bir yoldur. Ayrıca, bu formül aracılığıyla, X ve V’nin tüm bireylerde mümkün olduğunca benzer olduğu araçlar oluşturabiliriz. Dikkate almamız gereken önemli bir gerçek, psikolojik yapıların ölçümünün çalışmasına psikometrik denir.

İyi bir ölçüm aleti yaratmak için ne yapmalıyız? Psikolojik bir testin iyi mi kötü mü olduğunu bize söyleyen göstergeler nelerdir? Bu soruları cevaplamak için, bir ölçüm aleti yapımında dikkate alınması gereken yönlerden bahsedeceğiz. Ayrıca geçerlik ve güvenirlik kavramlarını da açıklayacağız.

Psikolojik testler nasıl hazırlanır

Psikolojik bir test hazırlamak yorucudur çünkü çok çalışma ve araştırma gerektiren uzun ve kapsamlı bir süreçtir. Bu sürece bir ön adım olarak, üç temel soruyu yanıtlamak çok önemlidir:

• Neyi ölçmek istiyoruz?
• Kimi ölçmek istiyoruz?
• Bu ölçüm aletini ne için kullanacağız?

İlk soru, çalışmanın nesnesini bilmemizi sağlar. İnsanlar neyi ölçmek istediğimizi tanımlamanın gereksiz olduğuna inansa da, testin doğru yapılmasını istiyorsak bu çok önemlidir. Bunun tarihsel bir örneği zekadır. İnsanlar bunu ölçmek için farklı araçlar yapmaya başladılar, ancak kimse zekanın ne olduğunu tam olarak tanımlamadı. Şu an itibariyle insanlar hala zekanın ne olduğu konusunda hemfikir değiller ve birçok test farklı şeyleri ölçüyor.

Ölçmek istediğimiz yapıyı tanımlamanın önemli bir yönü, onu nasıl ölçebileceğimizi bilmektir. Örneğin kaygı gibi psikolojik yapıları doğrudan gözlemleyemeyiz, ancak ürettikleri davranışlar aracılığıyla onları ölçebiliriz.

İkinci soru, testi ölçmek istediğimiz popülasyona uyarlamaya yardımcı olur. Her yaş ve koşula uygun olan psikolojik testler yapamayacağımız açıktır. Bu nedenle, ölçüm aletini deneklerin ihtiyaçlarına ve doğasına uyarlayabilmemiz için hedef kitlenin ne olduğunu bilmek hayati önem taşımaktadır.

Tüm psikolojik testler, bir bozukluğu teşhis etmek, konuları seçmek ve araştırmak gibi bir veya daha fazla hedefle oluşturulur. Üçüncü soru, ölçüm aletinin kullanışlılığına odaklamamıza yardımcı olur. İki test aynı değişkeni ölçmeye çalışsa bile, amaçları farklıysa büyük ölçüde farklılık gösterebilir. Örneğin, zekayı ölçmek istediğimizi varsayalım. Testleri üstün yetenekli çocukları veya çocukluktaki eksiklikleri tespit etmeye yönelik hazırlayabiliriz. Gördüğünüz gibi, değişken aynı, ancak amaç farklıdır.

Bu üç sorunun yanıtları, psikolojik testlerin temellerini oluşturur. Geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı yapmak istiyorsak, bu sorulara vereceğimiz cevaplar üzerinde dikkatli bir şekilde düşünmeliyiz.

Psikolojik testlerin kalitesi

Psikometride bir testin işlevini yerine getirip getirmediğini belirleyen iki temel gösterge vardır. Bu göstergeler geçerlilik ve güvenilirliktir. Bunları hesaplamak ve testin kalitesini belirlemek için birçok istatistiksel formül tasarlanmıştır.

Test geçerliliği

Bir testin geçerliliği, ölçmek istediği şeyi ölçebilme yeteneğidir. Örneğin depresyonu ölçmek istiyorsak test sadece depresyonu ölçerse geçerli olacaktır. Bir testin istemediğimiz bir şeyi ölçmesi saçma gibi görünse de, kötü tanımlanmış bir araç düşük geçerlilik seviyeleri sağlayacaktır.

Bir testin geçerliliğini ölçmek için çeşitli istatistiksel kaynaklar vardır. En yaygın olanı, ölçmek istediğimiz testi daha önce geçerliliği kanıtlanmış başka bir testle ilişkilendirmek ve farklı uzman yargıçlar tarafından bir değerlendirmeye sunarak aynı fikirde olup olmadıklarını görmektir.

Test güvenilirliği

Güvenilirlik, bir testin doğruluğunu gösterir. Aynı kişi üzerinde aynı aleti iki kez kullanır ve aynı sonuçları alırsak bir test güvenilirdir. Sonuçlar her seferinde farklıysa, ölçüm hatası o kadar yüksektir ki onları bozar.

Güvenilirliği ölçmek için farklı istatistiksel stratejiler de vardır. En popüler olanı, bir grup insana aynı testi iki kez yaptırmak ve birinci ile ikinci sonuçlar arasındaki ilişkiyi görmektir. Yüksek bir korelasyon bize yüksek güvenilirliği gösterir, bu da testin işlevini yerine getirdiği anlamına gelir.

Sonuç olarak, psikolojik testlerin psikolojinin tüm dallarında kullanıldığını belirtmeliyiz. Bu nedenle, sonuçlarının geçerli ve güvenilir olmasını sağlamak için kontrollü yollarla oluşturulmalıdır.