Otoriterliğin Yaraları: İyileşmesi Uzun Süre Alıyor

Aşağılama, saldırganlık ve tahakküm… Otoriterliğin yaraları çok yavaş iyileşir ve sonsuza kadar bizimle kalabilecek yara izleri bırakırlar. Böylece, otoriter bir annenin ya da babanın, egemen bir grubun ya da narsist ve otoriter bir patronun gölgesi, yıllarca bizimle birlikte çözülemeyecek bir düğüm olarak kalabilir.

Bu bakımdan, otoriterlik hakkında konuşmak her zaman önemlidir. Psikolojik ya da sosyal bir bakış açısıyla olsun, çok fazla tarihsel hasara neden olan bu konuyu analiz etmenin asla zararı olmaz. Theodor Adorno, 1950’deki kitabında otoriter kişiliği kuramlaştırdı. O zamandan beri, otoriteler üzerine yapılan araştırmalar, sosyal psikoloji ve çoklu araştırma ve geliştirmeler nedeniyle büyük ölçüde ilerlemiştir.

Bununla birlikte, bu tür psikolojik profil ile ilgili literatür gittikçe geniş ve güvenilir olmasına rağmen, hâlâ otoritenin sahip olabileceği etkiyle ilgili pek çok yayınımız mevcut değil. Bu anlamda, sadece otoriter bir ebeveyn etkisi hakkında konuşmak yeterli değildir. Açıkça otoriter bir figür tarafından kontrol edilen romantik ilişkilere ve iş ilişkilerine de atıfta bulunacağız.

Otoriterliğin yaraları

Bir otoriter kişiliğe sahip olan bir kişi ile olan ilişkiler zayıflatıcı ve hatta zararlı olabilir. Ayrıca, bu ilişkileri nasıl ele alacağımızı her zaman bilemeyebiliriz. Dolayısıyla, bu konu daha derinlere inmek için çok önemli bir konudur. Otoriterliğin yaraları nedir ne değildir inceleyelim.

Otoriterliğin yarası: iyileşmesi uzun süre alıyor

Şair Luis Cernuda, her şeyin bir yankısı olduğundan bahseder. Hepimiz bir ses, ağırlık, bilinçli ya da bilinçaltında bizimle birlikte olan bir yük sürükleriz. Örneğin, çocuk istismarı ve ihmalinin çocuğun her düzeyde duygusal, psikolojik, gelişimsel olarak etkilediği travmatik bir etkiye sahip olduğunu biliyoruz. Şimdi, otoriterizmin örtüsü toplumumuza birçok yönden etki ediyor. Dahası, otoriteler sadece aramızda değil, aynı zamanda onların da bizimle, aramızda yaşamasına izin veriyoruz.

Çocuklarını hafife alan ve üzerilerinde kötü sözlerle dolu kontrol uygulayan anneler ve babalar vardır. Bu davranış çocuklar üzerinde duygusal gelişimi sınırlar. Aynı şekilde, bu birçok organizasyon ve şirkette de aynı şekilde gerçekleşir. İnovasyona, yaratıcılığa ve beşeri sermayeye değer veriyoruz, ancak hâlâ yumuşak başlılığı tercih eden yönetim pozisyonlarında hala figürler var. Ve bu tip yöneticiler işçilerini küçümsemek ve kontrol etmek hakkında asla tereddüt etmiyorlar.

Kaliforniya Üniversitesi’nde tanınmış bir psikolog ve yazar olan Dr. Eric R. Maisel, 2017 yılında otoriterlik yaralarını değerlendirmek için bir anketi kabul etti. Bu ilginç araç, otoriter dinamiklerin etkisini ve insanların nasıl etkilendiğini keşfetmemize olanak sağlıyor. Maisel bu testi üniversitelerde, sağlık merkezlerinde ve tanınmış şirketlerde uyguladıktan sonra, araştırmacılar nüfusun büyük bir kısmının otoriterizmin izlerini taşıdığını, yani bir otoritenin yaşamlarının bir noktasında onlara nasıl damga vurduğu sonucuna varmıştır.

Otoriterliğin etkisi

Maisel otoriterlik, otoriterliğin yaraları konusunda bilime bir çok katkı sağlamıştır, bunlardan birisi de Maisel’in ölçeğidir. Maisel’in ölçeği, ister aile ilişkisi olsun, ister ortakla isterse de iş ilişkisiyle olsun, herhangi bir ilişkide ortaya çıkan on boyutu ölçer. Bu boyutların belirlenmesi, otoriterliğin olumsuz etkisini azaltmamıza yardımcı olabilir. Bu boyutların tanımlanması, otoriterin olumsuz etkisinin düşündüğümüz ve hareket ettiğimiz yolu etkilemesinden önce de buna göre hareket etmemize yardımcı olabilir.

İşte Maisel’in belirlediği 10 boyut:

• Tehdit ve şantaj korkusunun kötüye kullanımı.
• Başkalarını küçümsemek
• Hayalperest kurallar (belirsiz, anlamsız veya belirsiz kurallar).
• Nefret: Bu duygu her zaman mevcuttur ve otoriter kişiler bize ya da başkalarına bu duyguyu yansıtırlar. Otoriter her zaman “kara listeye” sahiptir, nefret ettikleri insanlar ve düşmanlarını sürekli olarak düşünürler.
• Onlar kendi gerçeklerine, sahnelerine ve dünyanın neye benzediğine dair kendi algılarına sahiplerdir. Gerisi onlar için tamamen yanlıştır.
• Onlar kontrol ederler, ancak otoriter kişilikteki kontrol ihtiyacı çok daha ileri gidiyor. Ayrıca, başkalarına gülmekten ve küçük düşürmekten zevk duyarlar.
• Katı ve bağnaz düşünme.
• Müdahaleci davranışlar ve hareketler.
• Onlar kimseye ve hiç bir şeye güvenmezler.
• Ve onlarda mutlak bir empati eksikliği söz konusudur.

Otoriter yaraların anatomisi

Otoriterlerin yaraları travmatiktir. Kişiliğimizi değiştirebilir, seçimlerimizi değiştirebilir ve kendimizi nasıl gördüğümüzü değiştirebilirler. Tüm bunlar, otoriter figürle temas halinde olduğumuz zamana ve o kişiyle olan ilişkimizi sonlandırdığımız süreye bağlıdır.

Bu türden bir kötüye kullanım ve kontrolün sahip olabileceği etkilere bir göz atalım:

• Kendine olan güvensizlik.
• Kendimizi kontrol etmediğimiz, edemediğimiz duygusu.
• Çevreye olan güvensizlik.
• Anksiyete ve travma sonrası stres.
• Etkisizlik veya değersizlik duyguları.
• Nasıl yönlendirileceğini bilmediğimiz hayal kırıklığı ve birikmiş öfke.

Otoriterlik yaralarını nasıl iyileştirebiliriz?

Bir şirkette yıllarca çalıştıktan sonra tedaviye giden bir çok insan var. Bu işi bıraktıktan sonra, iş süresince edindikleri bir çok duygudan kurtulma ihtiyacı duyuyorlar. Bu işte acı çektiler ve yeri geldi onurları yerle bir oldu. İşlerinde, otorite figürleri kötüye kullanma, kontrol ve hatta aşağılama gibi davranışlarda bulundu.

Bu bağlamda, üyelerin birinin aynı davrandığı birçok ilişkide aynı şey olur. Bu nedenle, dikkate almamız gereken bir şey, herhangi bir formda herhangi bir özgürlük kısıtlaması yaşadığımız bu durumlarda kötüye kullanım yaşadığımızdır. Fiziksel bir iz bırakmayabilir. Belki de ceza kanunumuz bu davranışları bir şikayet nesnesi olarak bile kaydetmeyecektir fakat o otoriter eylemler haklarımızı tehdit ediyor ve buna karşı kendimizi tam manasıyla savunmamız gerekiyor.

Bu durumlarda, kişi, psikolojik müdahale ve kaybolan benlik saygısını geri kazanmaya odaklanmalıdır. Hastalar bu zararlı durumları sözel olarak arkadaşları, ailesi ve çevresi ile paylaşmalıdırlar. Psikolojik taciz mağduru olduklarını keşfetmeli, anlamalı ve kabul etmelidirler. Ayrıca, EMDR (duyarsızlaştırma ve yeniden işleme) gibi terapiler, hoş olmayan veya travmatik olayları tedavi etmek, endişeyi azaltmak ve duygusal iyileşmeyi desteklemek için giderek daha fazla kullanılmaktadır.

Sonuç olarak, otoriterizmin, biz fark etmeden yaşamlarımıza girmesine asla izin vermemeliyiz. Bunun sonuçları şiddet ve uzun süreli acıya neden olabilir. O nedenle otoriterliğin yaraları konusunda önlem alın ve bunun ne kadar önemli olduğunu unutmayın.