Otizm Utanılacak Bir Şey Değil Ama Cahillik Öyle

Otizm, iletişim ve sosyal ilişkileri etkileyen gelişimsel bir bozukluk olarak sınıflandırılmaktadır. Otizmi olan bir çocuk, tekrarlama ve basmakalıp eğilime sahip, daha sınırlı bir ilgi alanları ve faaliyetler repertuarına sahiptir.

Semptomların büyük değişkenliği göz önüne alındığında hem Amerikan Psikiyatri Derneği hem de Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı (DSM), sınıflandırmayı daha genişletmiştir: otizm spektrum bozuklukları.

Başkalarıyla oynamayan ve sınırlı bir davranış repertuarı olan 3 yaşındaki bir çocuğu düşünün. Monotonca konuşan 10 yaşındaki bir kız, duygularını nasıl ifade edeceğini bilemez ama matematikte çok iyidir ya da sıra dışı bir hafızaya sahiptir. Bireysel farklılıkları hesaba katarak kendimize şunu soruyoruz: otizm nedir ve neyi ima eder? Nasıl müdahale etmeliyiz?

Otizm tanımındaki değişiklikler ve ayırıcı tanı

DSM-IV’de Yaygın Gelişim Bozuklukları kategorisi beş otizm alt tipini içermektedir:

• Otizm
• Asperger Sendromu
• Çocukluk dönemi dezintegratif bozukluğu
• Aksi belirtilmedikçe yaygın gelişimsel bozukluk (PDD-NOS)
• Rett sendromu

Öte yandan, DSM-V’de bu alt tiplerin dördü (otistik bozukluk, Asperger sendromu, çocukluk dönemi dezintegratif bozukluğu ve PDD-NOS), “otistik spektrum bozuklukları” (ASD) genel kategorisi ile yer değiştirmiştir.

Rett sendromu artık bu sınıflandırma sisteminin bir parçası değildir. Bu alt tipler arasında ayrım yapmak yerine, DSM-V’nin tanısal tanımı, belirtilerdeki üç şiddet derecesini ve gerekli destek seviyesini belirtir.

Otizm araştırması

Otizm araştırmalarında 2000’den bu yana birçok gelişme olmuştur. Otizmin doğuşuna dahil olan bazı genetik zincirlerin varyantlarını ayırt edebildik, bu nedenle açıkça bir nörogelişimsel bileşen var. Bu genlerin çoğu, otizmde tanıdığımız bazı fonksiyonel anormalliklere yol açan nöronlar arasındaki iletişimde yer alır.

Bu araştırma, otizmin bazı nedenlerini anlamamıza yardımcı olmasına rağmen, otizmin “genetik başarısızlık” ile belirlenmediğini açıkça belirtmeliyiz. Genetik bileşenler, bir şekilde, insanı otizme yatkın yapar, bu doğru. Fakat bu, bir insanın otizm geliştirmesi için yeterli değildir. Çok yönlülük, otizmli insanlarda bulduğumuz semptomların çeşitliliğini mümkün kılar.

Aklınızda bulundurun

• Eğitimsel klinik pratiğinde, otistik çocukların erken yaşlardan itibaren 12 ay gibi erken bir dönemde diğer bireylerle teması reddettikleri açıktır. Sosyo-duygusal gelişim için çok önemli olan işitsel ve dokunsal duyu ipuçlarından yararlanmazlar.
• Özellikle iletişim ve etkileşim ile stimülasyona olan bu bağlanma eksikliği çocuğun kendini uyarmasını artırmasına neden olur. Ayrıca ebeveynler ve öğretmenler için onlara rehberlik etmeyi zorlaştırır. Bu daha sonra gelişimsel gecikmelere neden olur.
• Bazılarının sosyal olarak bu reddetme ile neden doğdukları ve kendi kendini uyarma davranışlarını tercih etmelerinin nedenleri, nörolojide yer alır, ancak çözüm bulunamamıştır.
• Kanner’den Lovaas’a ve Bijou ve ark.’dan farklı açılardan yapılan araştırmalar, otistik çocuklarda nörolojik farklılıklar elde etmemize yardımcı olur. Rett sendromlu bir çocuğun “otistik belirtileri” Asperger sendromlu bir çocukla aynı değildir.
• Teşhis koyarken otizm ile sosyal ilgi eksikliğine dayalı diğer rahatsızlıkları birbirinden ayırmalıyız. Bunlar işitsel kusurları, sinirsel alışkanlıkları veya tikleri veya asgari erken uyarım düzeylerini içerir.

Otizmde değerlendirme ve müdahale

Profesyonel olarak, bir değerlendirme yapmak üzereyken, etik sorunları çok iyi ele almalıyız. Ebeveynler üzerindeki etkiyi ele almalı ve gerçekçi tahminler yapmalıyız. Bozukluğun tezahüründe değiştiğini ve damgalanmayı önlediğini bildirmeliyiz.

Profesyoneller otizmi nasıl değerlendiriyor?

• Fizik muayeneler, duyusal sistem ve yanıt sistemi testleri, nörolojik taramalar.
• Ebeveynlerle konuşmak. Yapılandırılmamış bir şekilde hamilelik, çocuğun sağlığı ve ebeveyn-çocuk ilişkisi hakkında bilgi isteyin.
• Tedbir açıkları, özellikle sosyal ve kişisel otonomi ve davranışsal aşırılıklarla ilişkili olarak. Bunlar öz uyarım davranışları içerir.
• IQ testlerinin ılımlı otizmde bir yeri yoktur, çünkü sonuçları kafa karıştırıcı olabilir.

Müdahale

Temel müdahale alanları şunlardır:

1. Çocuğun sosyal yönlere düşük duyarlılığı: Sosyal etkileşimi arttırmalıyız

İnsan dokunuşu, öz uyarım davranışlarını önleyebilir. Ancak bu, onlara bebekler gibi davranmamız gerektiği anlamına gelmez.

Çocukla mümkün olduğunca konuşun. Onlara konuşma yeteneği olan insanlar olarak davranın; önyargı yaratmayın. Çok konuşursak, taklit daha doğal ve kendiliğinden olur.

Ne sevdiklerini öğrenin. Onların klişeleri burada bize bir ipucu verebilir. Onları neyin ilgilendirdiğini bilin, böylece başka çocuklarla iş birliği yapmaları gereken sosyal bir görevi tanıtmaya çalışabilirsiniz.

Özel bir yetenekleri varsa, bunu bir grup etkinliğine dahil edin. Bu, benlik saygısını artıracaktır. Örneğin, genellikle bulmacalarda veya oyun yapımında çok iyiyse, bu aktivitelerin o kısımlarını yapın.

Hayvan terapisi, atlar, yunuslar veya köpeklerle tedavi iyi sonuçlara verebilir.

2. Yüksek seviyedeki öz uyarım davranışları

Çocukların yüksek seviyedeki öz uyarım davranışları sınırlandırılmalıdır. Ancak öte yandan sosyal çevreyle ve dış dünyayla sıkı bağlantı kurmalıdır.

• Buna zarar verici davranışları teşvik eden veya engel olan herkesi dahil edin. Bu konuda dikkatli olmak gerekiyor çünkü çocuk söz konusu davranışları dikkat çekmek için benimseyebilir.
• Dinlenme, yemek saati veya çizelgeler gibi biyolojik kalıpları değiştirin böylece çocuk daha az çağrışımla daha işlevsel davranır. Öz uyarımı desteklemeyen davranışları güçlendirin.
• Sakinliğinizi ASLA kaybetmeyin ve asla fiziksel müdahaleye başvurmayın. Bu davranışların çocuğu durdurma garantisi yok.

Sonuç olarak her türlü müdahalenin istenen davranışların güçlendirildiği kapsamlı bir programlama gerektirdiğini açıkça belirtmek zorundayız. Ayrıca, onlara verdiğimiz talimatlar açık olmalı ve sistematik ve sabırlı olmalıyız.