Neuralink, Bilgisayara Bağlanabilecek Bir Beyin Çipi

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Elon Musk aynı anda hem hayranlık uyandıran hem de tartışma yaratan oldukça zengin bir iş adamı. Bazıları ona “Kral Midas”, bazıları da “Nikola Tesla II” (elektrikli araba markasından dolayı) der. Her halükarda bu iş adamının geleceğin teknolojisine destek verme gibi bir misyon edindiğini görüyoruz. Hatta, son çalışmalarında beyni bilgisayara bağlayabilen bir arayüz geliştirmesi de buna kanıt niteliğindedir. Bahsettiğimiz bu çipi de “Neuralink” adıyla tanıtmaktadır.

Çoğunuz bu gelişmeyle ilgili haber başlıklarını okurken bunun ne anlama geldiğiyle ilgili fikir yürütmüşsünüzdür. Bozuk para büyüklüğündeki bu çip bir sürü bilgiyi kolayca depolama kabiliyetine sahiptir. Sadece uygulamadan indirerek yeni bir dil bile öğrenmeye yardımcı olabilir. Özünde, beynin potansiyelini yükseltecek bir katkıda bulunması bekleniyor. Bu tarz şeylere Isaac Asimov, Arthur C. Clark ve Philip K. Dick gibi birçok yazarın fütürist romanlarında rastlamışsınızdır.

Şimdilik sunulan prototipin basit hedefleri var. Araştırmacılar şu anda başlıca olarak hayvan modelleri üzerinde testler yapma aşamasındadır. Aslında, implant edilen çip henüz sadece yavru domuz Gertrude’nin de içinde bulunduğu bir grup domuzun beyin aktivitesini kaydetmek için kullanıldı.

Kısa süre içinde hedeflenen nokta, epileptik nöbetleri durdurmak ve omurilik sakatlığı yaşamış hastaların yaşam kalitesini arttırmak gibi amaçlarla sağlık alanında kullanılabilen bir teknoloji olması. 

Neuralink hakkında bilmeniz gereken her şey

Neuralink’in nihai amacı yapay zeka ile mutlak bir ortak yaşam (simbiyoz) yaratmaktır. Elon Musk’ın geliştirdiği nöroteknoloji şirketi, 2016 yılında özel olarak beyin-bilgisayar arayüzlerinin geliştirilmesine odaklı çalışmalar yürütmeye başladı. Böyle bir şeyin insanda huzursuzluk, merak, umut ve hatta korku karışımı tuhaf bir his uyandırdığı kesin.

İnsan hayatını makinalarla birleştirmek üzerinden çizilen bu resim, insanların hayatında devrim niteliğinde bir değişim yaratacağının yankılarını uyandırdı bile. Ancak bu, bedenle ve özellikle de beyin ile teknolojinin birleşiminden biraz daha fazlası demek. Bu aslında üzerinde düşünülmesi gereken birtakım etik ve sosyal sorunları ortaya serecek Pandora’nın kutusunu açmak demektir. Daha fazlasını öğrenmek için okumaya devam edin!

“Teknoloji genelde tarafsızdır. Tıpkı bir çekici hem ev yapmak hem de yıkmak için kullanmak gibi. Çekicin umurunda değildir. Teknolojinin iyi mi yoksa kötü mü olduğuna karar vermek neredeyse hep bize kalmıştır.”

– Noam Chomsky

Neuralink nedir?

Neuralink, dört yıldır geliştirilme sürecinde olan bir teknolojidir. 2019 yılında bir farenin beynine ufak bir cihaz yerleştirmekle başlayan bu serüven, geçtiğimiz Ağustos ayının 28’inde ikinci neslin de tanıtılmasıyla devam etmektedir. Bu da bir domuzun kafatasına yerleştirilen bozuk para boyutunda bir cihazdı.

• Öncelikle yaklaşık 8 mm kalınlığındaki bu cihazın (ya da arayüz) içerisinde küçük bir alıcı bulunuyor.
• Bu cihazın içerisinde, 1000 tane nöronun aktivitesini denetleme kapasitesine sahip saç kılı kadar ince olan yaklaşık 3000 adet esnek elektrot var. Ayrıca bu implantın yerleştirilme işlemi de lokal anesteziyle yapılabiliyor. Çip takılan kişi, bu durumda ise Gertrude ve diğer iki domuz, bu cihazı taşıdığının bile farkında olmadan yaşamına normal bir şekilde devam edebiliyor (en azından bilim insanları böyle söylüyor).
• Bu teknolojinin Bluetooth bağlantısının da olması dışarıdan bir bilgisayara bağlanabilmesini sağlıyor. Peki amaç nedir? Şimdilik Elon Musk’ın sunabilecekleri, sadece hayvanın beyin kayıtları ve bilgisayarın bunları nasıl toplayıp işlediğine dair kayıtlardan ibaret.
• Son olarak, Neuralink teknolojisinin bir sonraki adımı ise omurgaya ilişkin sorunları ve felç, beyin hasarı ve depresyon gibi nörolojik durumları tedavi etmek.

Elon Musk bütün bu problemlerin nöron ağında yapılacak birkaç değişiklikle çözülebileceğini söylüyor. Yani vücuda takılabilen ve bilgisayara bağlanabilen bir sinir bağlantısı ile bu kompleks ağ çözümlenebiliyor.

Geleceğe yönelik hedef: süper insan bilişselliği

Neuralink teknolojisinin hedeflerinden biri süper insan bilişselliğine ulaşmaktır. Peki bu ne demektir ve neleri içerir? Elon Musk her şeyden önce insanların makinelere değil, makinelerin insanlara hizmet etmesini amaçlıyor. Nihai hedefi, yapay zekayı her an parmaklarımızın ucundan kontrol edebileceğimiz bir şey haline getirmek.

Gelecekte insan beyninin daha yüksek bir potansiyele ulaşacağını ve hepsinden de öte sağlıklı olacağını vadediyor. Eğer dediği gibi olursa, bu gelişme hafıza gibi bilişsel işlevlerin korunmasını sağlayacağı için Alzheimer, Parkinson ve diğer birçok nörodejeneratif hastalıkların sonunu getirebilir.

Beyni bilgisayara bağlamak için hala daha zaman var

Beyin ile makinaları birleştiren halihazırda bazı temel cihazlar var. Örneğin, beynin aktivitelerini kayıt altına almaya yarayan elektroenselografi (EEG) teknolojisi tıpta sıkça kullanılmaktadır. Aynı şekilde, DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency) şirketi felçli kişilerin simülasyon ortamında uçak pilotluğu yapabilmesini mümkün kılan cerrahi bir mikroçip geliştirdi bile.

Neuralink ise bilgisayar ile beyin arasında devamlı bir bilgi alışverişi sağlayarak bunu bir adım öteye taşımayı amaçlıyor. Her iki ayağı ve kolu felçli olan hastalara bedensel fonksiyonlarını geri kazandırarak onların tekrar yürüyebilmesini mümkün kılacak bir teknolojiden bahsediyoruz. Ayrıca, depresyon hastaları da akıl sağlığını gittikçe daha iyi hale getirecek mental uyarıcılardan direkt olarak faydalanabilecek.

Böyle bir şeyin gerçekleşmesi elbette zaman alacak. Elon Musk şirketinin 2020 yılında Neuralink’i insanlar üzerinde test etmeye başlayacağını bütün dünyaya duyurmuştu. Ancak bu bir süre daha mümkün olmayacak çünkü arayüzle ilgili hala geliştirilmesi gereken konular var.

Hedeflerden biri de bu implantasyonu uygulayacak robotu hızlı, doğru ve lokal anestezi altında en iyi şekilde çalışacak hale getirmek. Bu işlemin bir saatten az sürmesi ve cihazın görünmeyecek şekilde yerleştirilmesi planlanıyor. Yani bunlar kişiye hiçbir şey hissettirmeden olacak.

Uygulanabilir ama ciddi etik endişeler uyandıran bir plan

“Bu katiyen bilim kurgu değil,” diyor Elon Musk’ın bu teknoloji üzerinde çalışan takımından bir üye. “Tamamlanmış şekliyle kullanışlı ve ticari hale gelecektir ama bunun için yapacak daha çok işimiz var.” Ayrıca düşünmemiz gereken etik ve sosyal faktörler de var. Ne de olsa Neuralink, insanların düşüncelerine erişimi hatta bunları depolamayı sağlayacak bir teknoloji.

Bu teknolojiyle, hastalık ya da sakatlık geçirmiş insanları eski haline getirmek de mümkün olabilecek. Peki, bilgisayara aktarılmış kişisel bilgilerinizi içeren bu bellek ya bir başkasının eline geçerse? Hatta, bilgisayar psikolojik dengenizi kurma amaçlı size ait travmatik bir deneyimi silmeye karar verirse? Bu yasal olabilir mi? Hatta korsancılığı yapılır mı?

Bütün bunlar hala cevabını beklediğimiz sorular fakat toplumun bunlarla bir an önce yüzleşmesi gerekiyor. Çünkü teknolojiye dair her şey çok hızlı gelişiyor ve insanların da bu büyük değişimlere mutlaka hazırlıklı olması gerekecektir.