Kızların Beyni Erkeklerinkinden Hızlı mı Olgunlaşıyor?

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Bilim insanları bir süredir kızların ve erkeklerin beyinleri üzerinde yürüttükleri araştırmaların sonucunda, kızların beyinlerinin daha hızlı bir şekilde olgunlaştığını değerlendiriyorlar. Son dönemde, Birleşik Krallık’ta bulunan Newcastle Üniversitesinde yürütülen bir çalışma, bu hipotezlerini destekleyecek verilere ulaşmayı başardı. Buna da ek olarak, araştırmacılar kızların nörolojik gelişiminin erkeklerden on yıl önce kadar başlayabildiğini de ortaya koydu. Bununla birlikte, bireysel farklılıkların önemli olduğunu ve bu durumun yalnızca cinsiyetten kaynaklı olarak açıklanamayacağını da akılda tutmak önemli.

Burada, kızların daha erken gerçekleşen nörolojik gelişimlerinin daha yüksek entelektüel potansiyele sahip oldukları anlamına gelmediğini açıkça vurgulamalıyız. Bunun anlamı, 10 ila 12 yaşları arasında, kızların daha büyük serebral organizasyona ve nörolojik aktiviteye sahip olması. Erkekler ise, 15-21 yaşları arasında aynı olgunlaşma sürecine başlıyorlar.

Başka bir deyişle, her iki cinsiyet de aynı olgunlaşma sürecinden geçiyor. Bu sürecin sonunda, beyinleri çevreleriyle etkileşime hazır hale geliyor ve diğer faktörlerin yanı sıra daha iyi düşünebiliyor, daha dikkatli olabiliyor ve daha az dürtüsel davranabiliyorlar. Ancak, daha önce de belirttiğimiz gibi, kızlar, bu sürece erkeklerden daha önce başlıyorlar.

Burada, nörologların endişe duyduğu bir noktadan bahsetmek de önemli.  Bu nokta da, içerisinde bulunduğumuz modern çağda, çevremizin çocukların beyin gelişimi üzerinde yarattığı etki.

Hareketsiz bir yaşam tarzı, sosyal kopukluk, dijital uyaranların tercih edilmesi ve meydana gelen dış baskı, çocukların oyun zamanını çalıyor. Tüm bu faktörler, beyin gelişiminin gecikmesine yol açabiliyor.

Kızların beyni neden erkeklerin beyinlerinden daha hızlı olgunlaşır?

Newcastle Üniversitesinde faaliyetlerini sürdüren yukarıda bahsettiğimiz bilim insanları, 2013 yılında beklenmedik sonuçlar ortaya koyan bir çalışma yaptılar. Psikoloji profesörü Marcus Kaiser’e göre, bu çalışmanın amacı, insan beyninde 4-40 yaşları arasındaki bağlantı seviyesini anlamaktı.

Testlerini yaptılarında ve gerekli MR ile görüntülemeleri gerçekleştirdiklerinde, bu bilim insanları, çok önemli bir şey fark ettiler. 10 ila 12 yaş arasındaki kızların aynı yaştaki erkeklere göre daha olgun beyinleri vardı.

“Olgun” kelimesiyle ne demek istediğimizi biraz daha detaylı açıklayalım isterseniz. Bu, beynin, beyni daha verimli bir şekilde yeniden düzenlemek için artık gerekli olmayan sinaptik bağlantıları budama sürecine başladığı anlamına geliyor.

Elde edilen verilere daha yakından bakacak olursak:

Kızların beyni ve daha az, daha güçlü ve daha karmaşık sinapslar

İyi potansiyele sahip güçlü, yetenekli bir beynin, uygun düzeyde sinapslara sahip bir beyin olduğunu söylediğimizde, birçok insanın aklını karıştırabiliriz.

Çünkü ne kadar sinirsel sinapsınız varsa, beyniniz aslında o kadar iyi çalışır. Ancak, gerçek hayatta durum böyle değil. Aslında, bilim insanları otizmli insanlar için ana sorunlardan birinin de bu hiper-bağlantı özellikleri olduğuna inanıyorlar.

• Bu nedenle, çocuklarda uygun beyin gelişiminin bir anahtarı da uygun sinaptik budama. Bebekler dünyaya yaklaşık 100 milyar nöronla geliyor. Yaklaşık iki yaşına gelene kadar, bu nöronlar çok sayıda sinaps oluşturuyor. Bununla birlikte, sinaptik budama da, o yaş civarında başlıyor.
• Amaç, beynin artık kullanmadığı sinaptik bağlantıları ortadan kaldırmak ve kullandığı bağlantıları güçlendirmek oluyor (miyelinat). Bu güçlendirme işlemi, budanmaksızın bırakılan sinapsları daha hızlı ve daha etkili hale getiriyor. Sinaptik budama, yirmili yaşlarınıza gelene kadar devam ediyor.
• Newcastle Üniversitesinin çalışması, kızların beyninin erkeklerin beyninden daha hızlı olgunlaştığını göstermiştir, çünkü kızların sinaptik budama süreçleri 10 ila 15 yaşları arasında bitiyor. Ancak erkek çocuklarında bu süreç 20-21 yaşına kadar sürüyor.

Kızların beyni ve erkeklerin beyni arasındaki fark – Çocukluk ve ergenlik döneminde sinir bağlantısının gelişmesi

Kızların beyinlerinin erkeklerin beyinlerinden daha hızlı olgunlaşması, onları farklı şekilde yetiştirmemiz gerektiği anlamına gelmez. Aslında, uzmanların savunduğu bir konu, çocukların etkili sinirsel bağlantıları kurabilmeleri için eğitim, duygusal ve kişisel durumlarının ele alınması gereği.

Bununla ne demek istiyoruz? Örneğin, bir çocuğun beyni bütün gün oturmak için tasarlanmamış oluyor. Çocukların hareket etmesi, keşfetmesi, araştırması, oynaması, başkalarıyla etkileşim kurması ve yeni duyuları ve duyguları deneyimlemesi gerekir.

Kızların ve erkek çocuklarının beyinleri farklı zamanlarda olgunlaşsa da, cinsiyete bakılmaksızın optimal beyin gelişimi için mümkün olan en iyi koşulları oluşturmak önemli. Bu amaçla, onlara destek olmanın en iyi yollarını hatırlamak bu süreçte bizlere yardımcı olabilir.

Çocukların optimal beyin gelişimi için neye ihtiyaçları var?

Doğru beyin gelişimi duygusal destek gerektirir. Çocukların, bu gelişim sürecinde sağlıklı bağlara ihtiyaçları var. Bu anlamda, güvenli, sevgi dolu ve sevecen bir aile ortamı şart. Bu doğrultuda da, çocukların çevrelerindeki insanlar, duygularını yönetmelerine ve anlamalarına yardımcı olabilirler.

Diğer bir temel unsur ise iyi beslenme. Çocuklara bütüncül anlamda beslenme ihtiyaçlarını karşılayacak, sağlıklı yiyecekler sunmalısınız ve çok fazla doymuş yağ ile işlenmiş yiyeceklerin kullanımını ise en aza indirmelisiniz.

Fiziksel aktivite de çocuklar için bir başka gereklilik. Onlar, bütün günlerini hareket, oyun ve uygulamalı aktivitelerle doldurulmalılar.

Sosyal etkileşim, sağlıklı beyin gelişimi için bir diğer önemli unsur. Oynamak ve diğer çocuklarla ve yetişkinlerle zaman geçirmek için bolca zamanları olmalı.

Stres ve anksiyete gibi faktörlerin erken yaşta beyin gelişimi için ciddi olumsuz yansımaları olduğunu unutmayın. Çocukların, bu tür ortamlardan mümkün olduğunca kaçınmalarına yardımcı olun.

Son olarak, meraklarını ve yaratıcılıklarını teşvik etmenin çocuk yetiştirmenin temel taşı olduğunu unutmayın. Dünyayı kendi ritmlerinde keşfetmek, bir şeyler yaratmak, hata yapmak, bir şeyleri de doğru yapmak, yeni şeyler denemek, hissetmek ve yenilikleri bulmak yeteneklerini geliştirmek için bu teşvik oldukça önemli.

Unutmayın ki, biz yetişkinler, her çocuğun beyni kendi hızında gelişse de, bu gelişim sürecini optimize etme fırsatına ve sorumluluğuna sahibiz.