Hafızanızı En İyi Şekilde Kullanmak için 5 Yol
Hafızamız, edindiğimiz bilgiyi çözümlemeye, saklamaya ve yeniden kullanmaya yarar. Bu nedenle anılarımızın önemi büyüktür. İnsanların hafızalarını en iyi şekilde kullanma arayışlarına girişmeleri de bu sebeptendir. Yine de, bilgiyi saklama ve hatırlama yeteneğimizi arttırmak için belirli yöntemler var mıdır?
Bu soruya cevap verelim: evet, vardır. Çalışmalar, hafızamızı güçlendirmek için kullanabileceğimiz yöntemlerin olduğunu ortaya çıkarmıştır. En çok bilinenleri anahtar kelime tekniği, mekan yöntemi, belirli kodlama şekli, malzemenin ve notların organizasyonudur. Şimdi biraz daha olayın derinine inelim.
Diğer Dilleri Öğrenmek için Anahtar Kelime Tekniği
Bir derste ikinci bir dil öğrendiğinizi var sayalım. Ne olup ne bittiğini anlamak için uzun bir kelime listesini ezberlemeniz gerekir. Bunu kolaylaştırmanın bir yolu da anahtar kelime tekniğini kullanmaktır.
Bu teknik ile, bilmediğimiz bir kelimeyi İngilizce’de bildiğimiz bir kelime sesleri itibarıyla eşleştiriyoruz. İngilizce’deki kelime anahtar kelimemiz. Bir anahtar kelimeniz olduğu sürece, diğer kelimenin zihninizde oluşturacağı görsel ile etkileşim haline girmeniz gerekir.
Örneğin, bir ördeği (duck) tedavi eden doktoru (doctor) aklınızda tutarak bu iki kelime arasında bir bağ kurabilirsiniz. Bu teknik, tekrar ile elde edebileceğinizden daha fazla kelimeyi sizlere sunmaktadır.
“Cebinize koyabileceğiniz şeylerde aklınızı doldurmayın.”
– Albert Einstein
Mekan Yöntemi
Ünlü Yunan hikaye anlatıcıları uzun tiratları ezberlemeye çalıştıkları zaman, mekan yöntemini kullanırlardı. Latince’de loci, yer demek. Konuşmalarını mantık çerçevesine oturturlardı. Bu yöntem ile, konuşmanın her bir kısmının kendi mekanının olduğunu varsayıyoruz.
Örneğin, konuşmanın giriş kısmını evinizin giriş kısmı gibi düşünün. En önemli kısım yatak odası olacaktır. Bir sonraki konu yemek odasında olacaktır ve benzer gibi eşleştirmeler.
Bu tekniği kelime ezberlemek için de kullanabilir. Her bir kelime, belirli bir mekanda yer alır. Bu yöntemi çok aykırı görseller ile çalıştığınız zaman en iyi sonucu verir.
Belirli Kodlama Şekli
Bazı araştırmacılar, bir kelimeyi öğrendiğimiz zaman içinde bulunduğumuz çevreye benzer bir ortamda bulunmanın o bilgiyi hatırlamaya yardımcı olduğunu ileri sürmektedir. Tulving ve Thompson, bu durumu 1973 yılında keşfetti ve adına ‘belirli kodlama’ dedi.
Sınavın yapılacağı aynı yerde eğer ders çalışırsanız, o zaman o sınavdan daha iyi not alırsınız. Diğer bir taraftan ise, içindeki sorular gibi bir sınavın özellikleri bazen o kadar çok farklı gelir ki, belirli kodlama ve bilgi deoplama ile ilgili daha açık ipuçlarının da ötesine geçebilirler.
“Hafıza kötü bir dost gibidir. En çok ihtiyacınız olduğu anda sizi yüz üstü bırakır.”
– Atasözü
Hafızanızı En iyi Şekilde Kullanmak için Malzemeleri Organize Edin
Bugünkü hafıza içeren görevlerin çoğu kelime ezberlemekten daha ziyade, okuduğumuz metinleri kapsar. Peki okuduklarımızı nasıl akılda tutacağız? Yazılı metinleri hatırlamanın onaylanmış bir tekniği, ilk kez okuduğumuz zaman bu bilgileri akılda organize etmektir.
Bunu yapmak için, başlıklara, içindekiler kısmına ve diğer belirteçlere bakarak metnin yapısını ve içeriğini bilmeliyiz. Metni okumadan önce bunlara bakmanız gerekir. Malzemenin yapısını anlamak, içeriği daha kolay bir şekilde anlamanıza olanak sağlayacaktır.
“Bizler hafızalarımızdan, değişen şekillerin müzesinden, kırılmış aynalar yığınından ibaretiz.”
– J.L. Borges
Bir başka teknik ise, öğrenmeye çalıştığımı materyal ile ilgili kendimize sorular sorup, daha sonra bu sorulara cevap vermektir. Soru sormak, bağlantı kurmamıza ve farklı gerçekler arasında ilişkiler ağını ortaya çıkartmamıza olanak sağlar. Bu durum da okuduğumuzu hatırlama sürecini hızlandırır.
Hatırlamanıza Yardımcı Olması için Notları Organize Etmek
‘Az ama öz.’ Hatırlamak için not alırken belki de en uygun ifadelerden biri budur. Bir toplantıda ortaya çıkan tüm notları almak yerine, durup bir dinleyip, ne konuşulduğuna bakmak daha iyidir. Tüm bilgiyi aldıktan sonra, en önemli olanlarını yazın.
Yazmadan önce, yazacağınız konu ile ilgili durup düşünmek daha önemlidir. Bu nedenle başkalarından not istemek o kadar da iyi bir fikir değildir. Ne yazıldığını anlamak için sizin zihninizde bir referans noktasının oluşmuş olması gerekir.
Bu beş teknik, daha fazla bilgi elde etmek adına hafızanızı en iyi şekilde kullanmanıza yardımcı olur. Bu önerileri kullanmanızı tavsiye ediyoruz.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Anderson, J. R., & Milson, R. (1989). Human Memory: An Adaptive Perspective. Psychological Review. https://doi.org/10.1037/0033-295X.96.4.703
- Jaeggi, S. M., Buschkuehl, M., Jonides, J., & Perrig, W. J. (2008). Improving fluid intelligence with training on working memory. Proceedings of the National Academy of Sciences. https://doi.org/10.1073/pnas.0801268105
- Rudebeck, S. R., Bor, D., Ormond, A., O’Reilly, J. X., & Lee, A. C. H. (2012). A Potential Spatial Working Memory Training Task to Improve Both Episodic Memory and Fluid Intelligence. PLoS ONE. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0050431
- Morrison, A. B., & Chein, J. M. (2011). Does working memory training work? the promise and challenges of enhancing cognition by training working memory. Psychonomic Bulletin and Review. https://doi.org/10.3758/s13423-010-0034-0