Capgras Sendromu: Sevdiklerini Birer Sahtekar Olarak Görme
İnsanların yüzlerini tanımak ve birbirinden ayırmak doğuştan gelen bir yetenektir ve yaşamın ilk yıllarında gelişmeye devam eder. Peki aniden bir akrabanızın yüzünü tanıyamadığınızı fark etseniz ne olur? Tanıdıklarınızın yüzünün bir sahtekar tarafından değiştirildiğini düşünseniz ne olur?
Bu garip his, Capgras Sendromu olan insanlarda vardır. Bu insanlar sevdiklerinin yüzlerinin tıpkı onlar gibi davranan sahtekarların eline geçtiğine inanırlar.
Fakat bu konuyu daha ayrıntılı olarak ele almadan önce birkaç kavramın üstünden geçmeliyiz. Bakmak istediğimiz iki önemli şey prozopoagnozi ve sanrı ile bunların nasıl değişiklik gösterdiğidir.
Prozopoagnozi ve sanrı
1891 yılına dönecek olursak, Sigmund Freud agnozi terimini her türlü duyusal uyaranı anlama kabiliyetsizliği olarak tanımladı. Prozopoagnozi (Prosopagnosia) ise iki Yunanca kelimenin bir araya gelmesinden oluşmuştur: “prospon” yüz, “gnosis” ise tanımama anlamına gelir.
Bu nedenle bu kelime, yüzleri tanımama anlamını içerir. Yüzleri tanımamanın nedeni beynin özellikle de parietal ve parietooksipital bölgelerinde felç olmasıdır.
Öte yandan sanrılar kuruntulu fikirlerden kaynaklanır. Bunlar gerçeklerin fantastik dönüşümleridir, gerçeklerin yanlış yorumlanmasına dayalı yanlış inanışlardır.
Ayrıca beş farklı tür sanrısal deneyim bulunur. Bunlar: sanrısal algı, sanrısal yorumlama, sanrısal yargılama, sanrısal hayal ve sanrısal ilhamdır.
Şimdi bu kavramları netleştirdiysek, sanrısal yanlış tanıma sendromlarının yakın zamana kadar yalnızca birer merak unsuru olduğunu söylemeliyiz.
Yanlış tanıma sendromları
Yanlış tanıma sendromunda kişi doğru algılar ama yanlış yorumlar. Yani gördükleri gerçektir ama yorumlama şekli yanlıştır.
Sanrısal yanlış tanıma sendromunun dört farklı türü vardır.
- Capgras sendromu: kişi bir yakınının (akrabasının veya arkadaşının) ikizinin olduğunu ve gerçeğinin yerine geçtiğini düşünür. Ama bu doğru değildir.
- Fregoli Sendromu: kişi bir veya birkaç kişinin tanıdık görünmek için görünüşünü değiştirdiğini düşünür. Buna inandığı için de onları kandırmaya çalışır.
- İntermetamorfoz: kişi değişen kimlikler olduğunu düşünür.
- Öznel İkizler Sendromu: kişi çok katı bir şekilde insanların ikizleri olduğunu düşünür.
Peki bu sanrısal tanıma sendromlarından hangisi daha yaygındır? Capgras sendromu en yaygın olandır. Mevcut veriler psikoz hastalarının %5’inde bu sendromun görüldüğünü söylüyor.
Capgras Sendromu
Capgras Sendromu ilk kez 1923 yılında Jean Marie Capgras ve J. Reboul-Lachaux tarafından ortaya atıldı. 53 yaşında kronik psikozu olan bir hastaları vardı ve bu hastanın oğlu ile kocasının yerine geçerek birilerinin ona zarar vereceği yönünde sanrısal inanışları bulunuyordu.
Daha önce de belirttiğimiz gibi, Capgras Sendromu tanıdık insanları yanlış tanımayı içeren psikiyatrik bir bozukluktur. Başka bir deyişle hastalar bir ikizin veya çok benzer bir sahtekarın gerçek kişinin yerine geçtiğine inanır.
Capgras Sendromu olan biri insanları tanır ama tanıdıklarmış gibi hissetmez. Genelde eşlerini ya da çocuklarını tanırlar ama gerçekten onlar olduğuna asla tam olarak ikna olmazlar.
Bu kişiye göre ikiz veya benzer sahtekar tıpkı “gerçek” kişi gibi görünmektedir. Ama aynı akla ve kişiliğe sahip değillerdir, yani dolayısıyla sahtekarlardır.
Ayrıca, Capgras Sendromu yüzünden sahtekarın gerçek kişi davrandığı sanrısına kapılırlar. Bu da daha fazla kafa karışıklığına neden olur.
Capgras Sendromuna ne sebep olur?
İnsanlar Capgras Sendromunu çeşitli şeylerle ilişkilendiriyor. Örneğin bunlardan bazıları şizofreni, B12 vitamini eksikliği, hipertroidi, diyabet ve bunamadır.
Ayrıca bunu açıklamak için çeşitli teoriler de vardır. Bazıları beynin bu bölgelerinde bağlantısızlık olduğunu gösterirken bazıları da sanrılara neden olan işlevsizliğin lateralizaysyon ve lokalizasyonu ile ilgilenir. Capgras Sendromu teşhisi konan biri çok fazla bunama veya farkındalıkla ilgili sorun belirtisi göstermez.
Tedavisi var mı?
Bu tuhaf sendromun tedavisi de zordur. İnsanlar antipsikotik ilaçlar, antidepresanlar ve bilişsel-davranışsal terapi kullanmayı denediler. Ancak, bunların hepsi belirli oranda başarılı olsa da hala kesin bir tedavi olmaktan çok uzaklar.Son olarak terapistler Capgras Sendromumun yarattığı duygusal hasar nedeniyle bilişsel tedaviyle birlikte aile terapisi yürütmeyi deniyorlar.