ABA Terapi Yöntemi: Nedir ve Nasıl Çalışır?

ABA yöntemi sosyal öğrenme ve iletişim becerilerini geliştirmeye odaklanan bir terapi olarak bilinir. Nitekim genellikle otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocuklarda uygulanmaktadır. Bununla birlikte, başka koşullara sahip çocuklarda da yaygın bir terapötik alternatiftir.

Ayrıca, son yıllarda, ABA yöntemi son derece çeşitli koşullara uygulanmıştır. Örneğin, bağımlılıklar, öfke yönetimi, bunama, yeme ve kaygı bozuklukları, travma sonrası stres ve pek çok diğer sıkıntı için uygulanır. Yine de, sonuç üretmek için, etkilenen kişinin güçlü bir taahhütte bulunmasını gerektiren bir terapi türüdür.

ABA modeli, çeşitli araştırmalara dayalı olarak tasarlanmıştır. Bunlar 1987 yılında Los Angeles Üniversitesi Psikoloji Bölümünden Dr. Ivar Lovaas tarafından yapılmıştır. ABA yöntemi ile otizmli çocukların davranışlarının değiştirilebileceğini göstermiştir. O zamandan beri, kullanımı genişlemiştir.

“Benim kuşağımın en büyük keşfi, insanların zihin tutumlarını değiştirerek hayatlarını değiştirebilmeleridir.”

– William James

ABA yöntemi: Özerkliğin kolaylaştırıcısı

ABA yönteminin adı, Applied Behavior Analysis (Uygulamalı Davranış Analizi) teriminin kısaltmasından gelmektedir. Aslında, bu unsurların her biri, bu özel terapinin bir ilkesine karşılık gelir:

• Analiz: Bu, “deneysel davranış analizi” ilkesine karşılık gelir. Kaydedilen ve ölçülen müdahalelere dayalı olarak ilerlemenin değerlendirildiği gerçeğini ifade eder.
• Davranış: Bu model, klasik ve edimsel koşullanma ilkelerine dayanmaktadır. Başka bir deyişle, davranışçılık.
• Uygulamalı: Bu, ilkelerin gözlemlenen davranışlar için geçerli olduğu gerçeğine atıfta bulunur. Çıkarsanan davranışlara atıfta bulunan modellerle çelişir.

ABA yönteminin amacı hastaların gelişimini ve özerkliğini kolaylaştırmaktır. Bunu, her bireyin gelişiminde ilerlemek için ihtiyaç duyduğu becerilerin özel ve kişiselleştirilmiş bir programını tasarlayarak yapar.

ABA, yeni öğrenme elde etmek için gerekli olan becerileri vurgular. Bunlar; dikkat, işbirliği ve taklittir. Ayrıca, uygun etkileşimi sağlayan temel sosyal becerilerin ve iletişim becerilerinin gelişimini destekler.

ABA yönteminin özellikleri

ABA yönteminin ilkelerine ek olarak, uygulamasını tanımlayan yedi özellik de vardır. Bunlar aşağıdaki gibidir:

• Başarıya dayalı eğitim: Ardışık başarılar elde etmek için gerekli araçlar sağlanır, gereksiz hayal kırıklıklarından kaçınılır. Bu, özgüveni motive eder ve güçlendirir.
• Yapılandırma: Prosedür yapılandırılmıştır ve ulaşılabilir adımlara bölünmüştür. Basitten başlarlar, kişi beceriyi başarıyla geliştirene kadar komplekse doğru ilerlerler.
• Kayıt: Kayıt günlük ve sistematiktir. Ayrıca, ilerleme hakkında nesnel bilgileri ölçmek ve toplamak için değerlendirmeler içerir. Ayrıca gerekirse program yeniden yapılandırılarak daha işlevsel hale getirilebilir.
• Bireyselleştirme: Her program kişinin belirli özelliklerine göre uyarlanmalıdır. Bu nedenle, kapsamlı bir ilk değerlendirme gereklidir.
• Genelleme: Terapötik eğitim evde başlar. Ancak, ilerledikçe, giderek daha büyük ayarlara uygulanması gerekir.
• Ebeveynlerle koordineli eylem: Çalışma ebeveynlerle koordine edilir. Aslında, müdahaleyi güçlendirmek ve tamamlamak için müdahalede aktif rol almaları gerekir.
• Bilimsel destekler: Eylemler ve terapi bir bütün olarak bu konuda bilimsel üretimle desteklenmektedir.

ABA nasıl çalışır?

ABA yönteminin uygulanması, çocuk veya yetişkin hastanın detaylı bir şekilde değerlendirilmesi ile başlar. Bu ilk gözden geçirme, terapistin kişiselleştirilmiş bir müdahale programı tasarlamasını mümkün kılar. Her bir hastanın ihtiyaç duyduğu becerilerin spesifik gelişimine yönelik olacaktır. Haftada yaklaşık dokuz saat plana ayrılmalıdır.

Ardından, vakayla ilgilenen terapistler, müdahalelerini destekleyen araştırma kanıtlarını belirleyecek veya keşfedeceklerdir. Ayrıca bu süreçte kendi terapötik becerilerini de geliştireceklerdir. Çocuklarda ise ebeveynlerle birlikte terapideki rollerinin anlatıldığı bir eğitim süreci yürütülür.

Kural olarak, bir program ne kadar ayrıntılı olursa, o kadar iyi çalışır. Yürütülecek adımlara bölünmüş eylemleri içermelidir. Bu kısım tamamlandığında, ABA yönteminin dört temel eylemi uygulanır:

• Kesintili deneme.
• Desteğin sunumu ve geri çekilmesi.
• Etkili takviye arama.
• Sistematik kayıt.

Mevcut veriler, ABA yönteminin amacına ulaşma eğiliminde olduğunu göstermektedir. Bu bilişsel, sosyal ve iletişim becerilerinin gelişimidir. Ancak bu konudaki veriler kesin değildir. Aslında, bazı durumlarda muhteşem sonuçlar sunarken, diğerlerinde uygulanması neredeyse hiç fark edilmez. Bu nedenle, bu terapi yöntemini mükemmelleştirmek için daha fazla ve daha iyi araştırmaya ihtiyaç olduğu açıktır.