Yetişkin Çocuklar ve Onları Kontrol Eden Ebeveynler

İstenmediği hâlde bolca tavsiye vermek. Yaptıkları veya yapamadıkları şeyler konusunda çocuklarını sürekli azarlamak. İstediklerini elde etmek için duygusal şantaj yoluna başvurmak. Bütün bunlar, ebeveynlerin çocuklarının özgüvenini olumsuz etkiler. Yetişkin çocuklar üzerinde hüküm sürdürmeye devam etmek isteyen ve onları kontrol eden ebeveynler, genellikle o kadar dolambaçlı teknikler kullanırlar ki, onlar hakkında bir kitap bile yazabilirsiniz.

Ne yazık ki, bu davranış şekli, gereksiz sıkıntılara da neden olabiliyor. Bazı insanlar yetişkinliğe ulaşmalarına rağmen, yaptıkları her şeyi eleştiren veya sürekli onları kontrol altında tutmaya çalışan ebeveynlerle uğraşmaya devam ederler. Bu sorun, genellikle toplum içerisinde pek de fark edilmemesine rağmen, kurbanın haysiyet duygusuna ve kendine güvenine çok büyük zarar verir.

Toplum, ebeveynlerin yaptıkları şeyleri kayıtsız şartsız övme ve aile birimini de koşulsuz bir sevgi ve destek sığınağı olarak idealleştirme eğiliminde. Ancak gerçek şu ki, bazı ebeveynlerin çocuklarını yetiştirme şekli daha çok acı ve mutsuzluğa yol açıyor. Maalesef, bu dinamikler, çocuklar yetişkinliğe ulaşsa bile, otomatik olarak değişmiyor. Aksine, bazen daha yerleşik hale geliyorlar ve bu dinamiklerle başa çıkılması daha sa zorlaşıyor.

Peki sizce neden bazı ebeveynler çocuklarını bu kadar çok kontrol altında tutuyor? Bu yetişkin çocukların,  bu duruma bir son vermesi neden bu kadar zor? İsterseniz, gelin, birlikte bu sağlıksız aile dinamiğinde rol oynayan bazı faktörlere bir göz atalım.

Yetişkin çocuklar ve onları kontrol altında tutan ebeveynleri

Birçok ebeveyn yetişkin çocuklarını kontrol altında tutmaya devam ediyor. Oğullarının veya kızlarının uzun zaman önce taşınması veya kendi aileleri ve ayrı bir hayatları olması aslında onlar için hiç de önemli değil. Bazı durumlarda, göbek kordonu hiçbir zaman kesilemiyor ve ebeveynler ve çocukları arasındaki ilişki yalnızca aradaki bağımlılığı beslemeye çalışan bir tür toksik sevgi bağını taşımaya devam ediyor.

Bu kontrol ihtiyacının arkasında ne olabileceğini merak ediyorsanız, cevabı oldukça basit. Başkalarını kontrol etmek isteyen insanlar, genellikle bir şeyden yoksun oldukları hissini gidermeye çalışırlar.

Bu tarz bir ilişki anlamında, ebeveynler ve yetişkin çocuklarının söz konusu olduğu durumda ise, ebeveynler yalnızlıktan korkarlar, bu yüzden çocuklarını kendilerine bağımlı tutmak için ellerinden gelen her şeyi yaparlar. Yakınlık (ve tahakküm), onlara hâlâ birşeyler için yararlı olduklarını hissettirir. Bu güç hissi, düşük benlik saygısına sahip olma durumunu da hafifletmeye yardımcı olur ve neden oldukları ıstırabın da farkında olmamalarını sağlar.

Çocuklarının büyüdüğü gerçeği, kontrol sahibi olma gereksinimlerini değiştirmez. Bu durumu kabullenmek yerine, daha ince ve karmaşık teknikler kullanırlar. Aslında, ebeveynler, çocuklarını psikolojik olarak manipüle etmek için yıllarını harcamış olduklarından, bunu yapmaya devam etmek adına her zaman için rahatlıkla yeni yollar ve stratejiler bulacaklardır.

Hayatın kendi yoluna girmesine izin verme korkusu

Yukarıda bahsettiğimiz gibi, bu kontrol ihtiyacı bir şeylerin eksik olduğu hissinden kaynaklanır. Bu anlamda, korku da bir başka önemli faktör. Bu tarz ebeveynler, oğullarının veya kızlarının evden uzakta bağımsız, olgun ve özgür bir yaşam sürmesinden korkarlar. Kontrol altında tutan ebeveyn, yetişkin çocuğunun kendi hayatının hükümdarlığını ele geçirme girişimini saldırganlık olarak yorumlar. Aslında, öfke ve kaygıyı da tetikleyecek olan bu davranış tarafından saldırıya uğradıklarını hissederler.

Bu ebeveynler, yetişkin olan çocuklarını, kendi kararlarını verdikleri gerçeğiyle tehdit etmeyi düşünürler. Kontrol eden ebeveynin bu kararlara tepkisi, bu kararlar üzerinde tahminler yürütmek şeklinde olacaktır. Aslında, bu kişiler, yetişkin çocuklarını aldıkları kararlardan dolayı suçlu bile hissettirirler. “Bu iş için başka bir şehre taşınmaya ve beni yalnız bırakmayı nasıl düşünebilirsin?” gibi şeyler bile söyleyebilirler. Buna benzer şekilde, “Sana ihtiyacım olduğunu bildiğin halde ciddi bir ilişkiyi nasıl düşünebilirsin?” gibi cümleleri duymak bile mümkün.

Yetişkin çocuklarını kontrol altında tutan ebeveynler, sürekli olarak duvarlar örerek çocuklarının yaşamlarının doğal akışını sürdürmesini imkansız hale getirirler.

Kontrol ve manipülasyon teknikleri

Yetişkin çocuklar üzerinde kontrol sağlayan ebeveynler bunu genellikle dolaylı, incelikli ve acı verici bir şekilde yapar. Bu tür bir manipülasyon o kadar sinsidir ki, insanlar bunu gittikleri terapi seanslarında da açıklamakta genellikle zorlanırlar.

Bu durum bir örümcek ağına takılmak gibi düşünülebilir. O kadar uzun süredir oradasınızdır ki bunun normal olduğunu düşünüyor olursunuz. Ancak, tabii olarak, bu davranış tipi, normal olmaktan da oldukça uzak.

• Kontrol eden ebeveynler her zaman “yardım etmek” için yanınızdadırlar. Ancak, tabii ki, bu yardımın bir bedeli vardır. Amaçları, üzerinizde güç sahibi olmaları için sizi bir çeşit borç durumu içinde tutmak. Ebeveyniniz size biraz borç verirse veya örneğin evinizi almanıza ya da yaptırmanıza yardım ederse, bunu daha sonra size karşı kullanır. “Ben sana borç verdim ve sen gidip ____ ‘a mı harcıyorsun?” Size iyilik yapmak, onlara sizin üzerinizde söz sahibi olmak anlamında belirli bir derecede yetki verecektir.
• Ayrıca yetişkin çocuklarını her zaman suçlu hissettirmek için duygusal manipülasyonu da kullanırlar. Çocuklarını kontrol altında tutan ebeveynler, çocukları tarafından terk edilmekten, ihanete uğramaktan ve incitilmekten şikayet ederler.
• Daha çok emir gibi de algılanabilecek tavsiyeler verirler ve çocukları için neyin “en iyisi” olduğu hakkında konuşmaktan asla çekinmezler.

Yetişkin çocuklar için bu döngüyü kırmak kolay mı?

Ebeveynlerinizle olan ilişkiniz üzerinde zaman zaman durup düşünmek çok önemli. Kaç yaşında olursanız olun, aranızdaki bağların olumlu mu yoksa olumsuz mu olduğunu düşünmelisiniz. Çok aşikar bir biçimde görünse de, birçok insan, bu durumun aile dinamiklerinin selameti için ne kadar zararlı olduğunun farkında bile değil.

Aşağıda, bu sağlıksız bağların döngüsünü kırmanıza yardımcı olacak bazı önerileri sunuyoruz:

• Hangi tür davranışların sizin için kabul edilemez olduğu konusunda anne ve babanıza açık olun.
• Net sınırlar belirleyin. Ebeveynleriniz onlara saygı duymaz, doğru tepki vermez veya kendilerini kurban gibi gösterip onları terk ettiğinizi söylerlerse, bu tür tuzaklara düşmekten kaçınmaya çalışın.

Durum ne olursa olsun, olayların nasıl olmasını istediğiniz konusunda anne ve babanızla net ve kararlı bir şekilde konuşmaya çalışın. Bunun yapılacak şeyler arasında en iyisi olduğunu özellikle vurgulayın. Son olarak da, tüm bu manipülasyon içerisinde geçen yıllarından kaynaklanan acı ve yaraları iyileştirmek için de çaba sarf etmeniz gerekecektir.