Profesör Wilhelm Wundt - Psikolojinin Gerçek Babası

Pek çok insan Sigmund Freud'un psikolojinin babası olduğunu düşünüyor. Gerçek şu ki, bu unvan, aslında bu disiplini bir bilim dalına dönüştürmek isteyen başka bir adama ait.

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater.

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Felsefe ve tıp okudu. İntrospektif bir kişilik olan bu bilim insanı, yeni bilgiler edinmek konusu ile çok ilgiliydi. En büyük hedeflerinden biri, psikolojiyi felsefeden ayırmak ve onu bir bilime dönüştürmekti. Psikolojinin de, tanınmayı hak eden bilimsel bir alan olduğunu göstermek istiyordu. Psikolojinin gerçek babası olan bu kişilik, 1832’de Almanya’da doğdu ve adı da Profesör Wilhelm Wundt idi.

İlginçtir ki, psikoloji alanının temellerini atan bu önemli bilim insanı, çoğu insan tarafından pek de iyi bilinmemekte. Çevrenizdeki herhangi birine psikolojideki en önemli isimlerin kimler olduğunu sorsanız, muhtemelen cevap olarak Sigmund Freud, Carl Jung, William James veya Albert Ellis’in isimlerini duyarsınız. Bununla birlikte, ortada öylece duran ve göreceli olarak değerlendirilebilecek olan belirsizlik durumuna rağmen, Wundt, daha sonraları bu disiplini anlamak isteyenler için kilit noktaları oluşturacak kavramlarla ilgili önemli araştırmaların altına imza atmıştı.

İlginç bir şekilde, Wilhelm Wundt’un çabaları onu içerisinde bulunduğu kalabalıktan ayırıyordu. Wundt, “bilinç” dediğimiz şeyi ve “aklı açıklayan yasalar” olarak gördüğü şeyleri tam olarak anlamak istedi. Hatta, bu sorulara cevap bulmak için başka hiç kimsenin yapmadığı bir şeyi yaptı: yalnızca psikolojiye adanmış olan ilk laboratuvarı yarattı.

Psikolojinin babası Profesör Wilhelm Wundt mudur?

Psikolojinin babasının kim olduğu hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız, zamanda geriye doğru bir yolculuğa çıkmalı ve 1857 Almanya’sına gitmelisiniz. Bu tarih, Wilhelm Wundt’un Heidelberg Üniversitesinden tıp alanında aldığı eğitimin sonrasında onur derecesiyle (cum laude) mezun olduğu yıl. Mezun olduktan sonra, Wundt, fizyoloji alanına yaptığı önemli katkılarla tanınan Hermann von Helmholtz ile çalışmaya başladı.

Aslında Von Helmholtz ile Wundt arasındaki ilişki pek de iyi değildi. Bundan dolayı da, Wundt, felsefe okumak için Leipzig Üniversitesine geçmeye karar verdi. Orada, zaman içerisinde, psikoloji bölümünün başkanı olacaktı. Bunun ne kadar önemli bir fark yarattığını doğru anlamak için, o zamanlar psikolojinin felsefenin bir parçası olarak kabul edildiğini bilmenizde fayda var.

19. yüzyılın ikinci yarısında, bilim topluluğu hâlâ Platon ve Aristoteles’in fikirlerine inanıyordu. Zihni tanımlarken hala “can” veya “ruh” gibi terimler kullanıyorlardı. Daha sonra Descartes, “düşünen benlik”, yani res cogitans’ı, maddi veya fiziksel düzlemden ayırmak için bu ilkelerden uzaklaştı.

Yavaş yavaş, bu psikolojik kavramların anlaşılması da mevcut felsefi gelenekten bağımsız hale gelmeye başladı. Ancak en büyük ve en belirleyici adım, Wilhelm Wundt’tan geldi.

İnsan iradesini yönlendiren nedir?

Psikolojinin babası olarak görülen Wundt, kendisi için zor soruları sormaya ve cevapları aramaya istekli ve muktedir bir kişilikti. Psikolojiyle ilgili her şeyin fikirler, soyutlamalar ve postülasyonlar dünyasında askıya alındığı bir zamanda bu kolay bir iş değildi aslında.

William Wundt bu anlamda bir öncüydü, çünkü, çalışmalarında deneylerle desteklenen bilgilerin olmasını istiyordu. Bilim adamlarının teorileri formüle etmek için kullanabilecekleri sağlam veriler, uygulanabilir ve karşıtlıklara sahip kanıtlar istiyordu. Dolayısıyla, kariyeri boyunca ona en çok yol gösteren sorulardan biri, insan iradesinin (motivasyon) arkasındaki güçlerle ilgiliydi. Bu soruyu irade, seçim ve amaç psikolojisi olarak adlandırdı.

Yaptığımız şeyi neden yapıyoruz? Bizi belirli şeyleri başkalarına tercih etmeye iten nedir ve bireylerin neden belirli konulara yönelik motivasyonları vardır? Wundt, bilimsel yöntemin sadık bir savunucusuydu. Sonuç olarak, psikolojiyi tanımlayan tüm bu süreçlerin bir laboratuvarda incelenip araştırılabileceğine inanıyordu.

Leipzig Üniversitesi Deneysel Psikoloji Enstitüsü

Wilhelm Wundt, 1879’da, Leipzig Üniversitesinde ilk Deneysel Psikoloji Enstitüsü’nü açtı. Tarihçiler bu olayı modern psikolojinin başlangıcı olarak görüyorlar. Wundt’un fizyoloji bölümünde Hermann von Helmholtz ile geçirdiği yıllar boyunca araştırma teknikleri üzerinde biriktirmiş olduğu deneyim, özellikle bu yeni proje için faydalı oldu.

Laboratuvarının, Alman üniversitelerindeki diğer doktorların ve öğrencilerin dikkatini çekmeye başlaması çok da uzun sürmedi. Öyle ki, kendisi de, çoğu enstitünün deneylerine katılmak için gönüllü oldu. Wundt, çalışmalarında, katılımcıları farklı uyaranlara maruz bıraktı ve ardından sahip oldukları hisleri ve düşünceleri açıklamalarını istedi. Bu araştırmalarda elde edilen tüm veriler, nesnel ve dikkatli bir şekilde ölçüldü.

Bu deneylerin sonuçları bilişsel süreçler, insan bilinci, irade vb. kavramlar hakkında değerli veriler sağladı.

Profesör Wilhelm Wundt, psikolojinin babası

Wundt’un en önemli iki kitabı Fizyolojik Psikolojinin İlkeleri (Principles of Physiological Psychology) ve Halk Psikolojisinin Ögeleri (Elements of Folk Psychology) kitaplarıydı. Bununla birlikte, çoğu kişi, en önemli yayınının deneysel bulgularının derlemesi olduğuna inanıyor. Philosophische Studien (Philosophical Studies – Felsefi Çalışmalar) başlıklı bir koleksiyonda, 100’den fazla deneyinin sonuçlarını yayınladı. Burada, hayatının 21 yılı boyunca yaptığı çalışmaları da yayınladı. İçinde deneysel psikolojinin temellerini attı ve aynı zamanda temel kavram ve fikirlerini derinlemesine inceledi.

Ayrıca, daha sonradan da, davranışçılık teorisini ortaya atan Watson, Pavlov ve Skinner gibi psikologların eğitilmesine ve kariyerlerinin şekillendirilmesine yardımcı oldu. Hepsi Wundt’un deneysel araştırma modelini kullanmaya ve çalışmalarını mümkün olduğunca nesnel bir şekilde yapmaya devam etti.

Sonuç olarak, bugünkü yazımızda, yaşamını psikolojiyi bir bilime dönüştürmeye adamış meraklı ve araştırmacı bir adam olan Wilhelm Wundt’u anmış olduk.