Karalama: Çocukların Gizli Dili

Çocuklar bizi hep yaratıcılıklarıyla şaşırtırlar. Henüz içselleştirdikleri standart bir iletişim yolları olmadığı için sosyal etkileşimler esnasında oldukça yaratıcı yollar bulabilirler. İşte bunlardan biri karalama yaparak kurdukları iletişimdir. Burada karalama derken belirli ve somut bir anlamı olan çizimlerden bahsediyoruz. Yani karalamalar, sadece bilinçsizce ve rastgele yapılan çizimlerden ziyade bir iletişim yolu olarak görülebilir.

Çocuklar büyüdükçe iletişim kurma şekilleri daha detaylı ve düzenli hale gelir. Bu yapılandırmalar olurken karalamalar; çizimlere, kelimelere, kelime öbeklerine ve hikayelere dönüşerek yeni iletişim araçlarını oluşturur.

Bu yazımızda, çocukların yaptığı karalamaların ne anlama geliyor olabileceğinden bahsedeceğiz. Bunun bir çeşit gizli bir iletişim dili olduğunu siz de göreceksiniz. Ayrıca bu kendini ifade etme yoluyla ilgili de birçok şey öğreneceksiniz.

Karalama nedir?

Çocukların yaptığı karalamalar zamanla daha kompleks çizimlere dönüşür. Çocuğun henüz motor becerileri gelişmemiş olduğu için, bu karamalar ilk bakışta düzensiz ya da rastgele yapılmış gibi görünebilir. Yine de her kalem darbesinin bir önemi olabileceğini göz ardı edemeyiz. Eğer çocuk karaladığı şeyi kendi açıklarsa ya da bizim bunu yorumlayacak kavrayışımız varsa, bu mesajları daha kolay anlayabiliriz.

Karalamalarla birlikte spesifik bir tema ortaya çıkabilir. Şunlardan bazılarının yansımalarını görebilirsiniz:

• Duygular
• Arzular
• Korkular
• Çocuğun gelişim aşamaları
• Çocuğun biyolojik ritimleri

Yani burada bir iletişim şeklinden bahsediyoruz. Bu yüzden, psikologlar ve psikiyatrlar da bu karalamaları kendi işleri gereği yorumlamak üzere kullanırlar. Yani çocuğun problemlerini analiz edebilmek için kullandıkları bir araçtır. Bunlar hem biyolojik olarak çocuğun gelişimini, hem de psikolojik anlamda çocuğun iç dünyasını yansıtıyor olabilir. Karalamalar temelde iki bileşenden oluşur:

• Eylem. Burada niyetin dışavurumunu, içten gelen ya da iletilmek istenen bir mesajın tezahürünü görürüz.
• Çizimler. Bunlar çocuğun ustalık seviyesini gösterir. Yani çocuğun bu çizimleri yaratırken ne kadar zorlandığı ya da tam tersi ona ne kadar kolay geldiği gözlemlenir.

Kısacası karalamalar çocuğun duyumsal ve motor yönleriyle ilgilidir. İlki çocuğun neleri algıladığını ve hangi uyarıcılara karşı duyarlı olduğunu gösterir. İkincisi ise dış dünyaya tepki olarak gösterdiği eylemlerdir.

Çocukların gizli dili

Karalama, oldukça basit bir eylem olsa da duyguların bir dışavurumu olduğu için çocukların kendini ifade ederken kullandığı bir çeşit dildir. Çocuğun başkalarıyla iletişim kurarken, özellikle de kelimelerle iletişim kurmayı bilmediği ya da kurmak istemediği zamanlarda başvurduğu bir yoldur.

Öğretim görevlisi ve psikolog Evi Crotti ile psikoterapi ve psikosomatik hastalıklar alanında uzman fizikçi Alberto Magni, Karalama: Çocukların Gizli Dili adlı kitaplarında, “bir kağıt üzerinde yapılan karalama eyleminin çocuk ile yetişkin arasındaki iletişimi mümkün hale getirdiğini” belirtiyorlar (s. 19).

Dil birçok farklı form alabilir. Sözlükte yer alan tanımı şu şekildedir: “İnsanların düşündüklerini ve duyduklarını bildirmek için kelimelerle veya işaretlerle yaptıkları anlaşma.” Bu açıklamaya göre dilin sadece konuşmaktan ibaret olmadığını anlayabiliriz. Konuşmanın yanında yazı, sözlü olmayan iletişim ve sembollerle de anlaşırız.

Aynı şekilde karalama da bu alana girer çünkü o da bir kendini ifade etme şeklidir. Çocukların da bize kendi iç dünyalarıyla ilgili bir şeyler söyleme yoludur.

Karalama yorumlamak

Karalamaları yorumlayabilmek için şu iki temel unsuru göz önünde bulundurmalısınız:

• Sinir sisteminin erişkinliği. Özellikle de sembolik yetiler bakımından gelişmişlik düzeyinden bahsediyoruz. Bu, belirli temeller üzerinden karakterize edilir: motor beceriler, yer kulanımı, sembolik fonksiyon ve dil bunlardan bazılarıdır.
• Herkes bunları yorumlayabilecek yetkinliğe sahip değildir. Bunun farkında olmanız önem taşır çünkü bazı parametreler üzerinden çıkarım yapsak da, bu çeşit materyalleri doğru şekilde yorumlayabilecek kişiler sadece yasal izni ve yetkinliği olan profesyonellerdir. Bu kişiler psikologlar, psikoloji profesörleri ve psikiyatrlardır. Elbette bulunduğunuz ülkenin kanunlarına göre de değişebilir.

Bir sonraki kısımda bazı yorumlama modellerinden bahsedeceğiz. Ancak her çocuğun özgün bir karakteri olduğunu unutmayın. Burada size tarif edeceğimiz yöntemler, bir çocuğun karalamaları üzerinden kişiliği hakkında eksiksiz ve bütüncül bir yorumlama yapmak için yeterli olmayacaktır. Bunlar sadece size bazı konularda yeri geldiğinde yardımcı olabilecek tipik yorumlamalardır. Yine de siz gerekli olduğunu düşünüyorsanız bir profesyonelden yardım almaktan çekinmeyin.

Karakter özelliklerinin bir listesi

Çocukların karalamalarını yorumlayabilmek için özellikle detaylara dikkat etmek çok önemlidir. Şunları göz önüne alın:

• Nasıl bir tavırla yaptığı. Çocuğun kalemi tutma şekline dikkat edin. Sakin mi yoksa bir gerginlik mi seziyorsunuz?
• Başlangıç noktası. Çocuk sayfanın ortasından çizmeye başlıyorsa dış dünyadaki yerinin farkında olduğu anlamına gelebilir. Bunu yapmıyorsa çekingenlik ya da gerginliğe işaret ediyor olabilir.
• Yer. Karalamaları çok büyük yer kaplıyorsa kendine güveni tam, dışa dönük ve büyüme isteği olan bir çocuk olabilir. Karalamaları az yer kaplıyorsa korkak, içe kapanık ya da utangaç olmasıyla bağdaştırılabilir.
• Baskı. Çocuğun eli hafif ve çizgileri daha belirsizse mizaç olarak hassas bir çocuk olabilir. Daha belirgin ve koyu çizgiler ise enerjisi yüksek ve daha fazla kişisel alana ihtiyacı olan bir çocuk olmasıyla ilişkilendirilir.
• Kalem darbeleri. Eğer kendine güvenen bir çocuksa aktiviteleri kolayca yapabildiğini, değilse korkuları olduğunu gösteriyor olabilir. Aynı şekilde çekingen fırça darbeleri çok kuralcı bir ailede yetiştiğine işaret edebilir.
• Şekiller. Her daire, çizgi, kıvrım, açı, kırık çizgiler ya da farklı şekiller çocuğun kendisini dünyada nasıl bir yerde konumlandırdığı hakkında ipuçları verir. Yani gelişme sürecindeki benlik algısının nasıl oluştuğunu gösterir.
• Daireler. Çocuğa en tanıdık gelen şeklin yansıması: yüz.
• Açılar. Gerginlik ve direnç göstergesidir.
• Keskin kalem darbeleri. Bunlar yoğun bir duygusal hayatı temsil eder. Ayrıca bazı endişeleri sebebiyle daha çok temas kurmaya ihtiyaç duyduğunu ifade eder. 
• Kırık çizgiler. Sevdiği şeylerden ayrılma korkusuna işaret ediyor olabilir.

Renklerin anlamı

Renkler de bazı anlamlar taşır. Agresiflik, neşe, sevgi gibi duyguları açığa çıkarabilir. Renk psikolojisi de bu olası anlamları kategorize etmeye çalışır. Örneğin, kırmızı renk dürtüselliği, sarı neşeyi, siyah renk korku, üzüntü ya da agresifliği ve beyaz da sakinliği temsil eder.

Karalamalar çocuğun iç dünyasına açılan bir penceredir. Bu karalamalara dikkat ederseniz çocuğunuzun nasıl hissettiği hakkında fikir edinebilirsiniz. Bu, günden güne daha da komplike ve detaylı hale gelen harika bir dildir. Ancak ilk başta anlamadığımız için bize göre “gizli” olsa da altında yatan anlamları keşfedebiliriz. Bu şekilde çocuğun kişiliği ve hayatında neler yaşadığı ile ilgili farkındalığımızı arttırmış oluruz.