Çocuk İstismarının Farklı Şekilleri
Bazen neyin çocuk istismarı sayılıp neyin sayılmadığını anlamak pek mümkün olmuyor. Bazen istismarın, ufaklığın eğitiminin doğal bir parçası olarak kabul edildiği durumlar bile olabiliyor. Bazıları bunu gerekli gördüğü ve şiddet içermeyen başka yöntem bulamadığı için yapıyor.
Ancak bu o kadar yanlış bir düşünce ki. Neyse ki çocuklar için söylenen bazı sözlerin arkasında sadece bir yalanın değil bir trajedinin de yattığını gösteren çalışmalar var. Burada bahsettiğimiz, “biz hep böyle gördük, sen kafanı takma”, “kızını dövmeyen dizini döver” ya da “öyle ya da böyle öğrenmesi lazım” gibi sözler.
Çocuk istismarı problemi
Ünlü yazar Agatha Christie, “hayatta sahip olabileceğiniz en büyük şans mutlu bir çocukluk yaşamış olmaktır” derken çok haklıydı. Şüphesiz ki pozitif ebeveynliğin, çocukların eğitiminde ve gelişiminde umut vadeden sonuçlar verdiğini görüyoruz.
Elisabet Rodríguez çocuk istismarının sonuçlarıyla yakından ilgili bir çocuk, genç ve yetişkin psikoloğu ve uzmanıdır. Rodríguez, s on yıllarda istismar oranında kayda değer bir artış yaşandığını düşünüyor.
Peki bu nasıl olabilir? Ebeveynler ve eğitimciler, geçmişte toplumun memnuniyetle kabul ettiği bazı geleneksel “eğitim” yöntemlerinin nasıl geri teptiğinin artık daha çok farkında. Buna rağmen nasıl hala toplumumuzda bu kadar yerleşik bir şekilde kalabiliyor?
Bunun sebebi çocuk istismarının sadece fiziksel olarak uygulanmıyor olmasıdır. Psikolojik şiddet toplumumuzda yıllardır uygulanmasına rağmen fiziksel şiddet kadar bir farkındalık yaratmıyor. Bu yüzden de psikolojik şiddet oranı gittikçe hızlanarak artıyor.
Farklı şekillerde çocuk istismarı
Çocuk istismarı kavramının, bir yetişkinin küçük yaştaki birine doğrudan ya da dolaylı olarak uyguladığı, çocuğun duygusal, zihinsel ya da fiziksel anlamdaki bütünlüğünü riske atan bir davranış olduğunu biliyoruz. Bu tanımın altında 3 bariz çocuk istismarı şeklini vurgulayabiliriz. Bunların hepsi modern toplumumuzun bazı bölgelerinde bugün de hala az ya da çok yaşanmaya devam eden örneklerdir.
Fiziksel şiddet
İlk zamanlardan beri en yaygın görülen şiddet biçimi olarak fiziksel şiddet, uzmanlar tarafından çocuğa fiziksel olarak zarar veren ya da çocukta fiziksel hastalıkların gelişmesine sebep olan kasıtlı davranışlar olarak tanımlanır.
Çocuğa kasıtlı olarak zarar verme amacı güdülen bu şiddet türünde farklı amaçlara göre çeşitli davranışlar sergilenir. Bunlara çocuğu açıkça reddetmek, çocuğa disiplin uygulamak, sadist ya da agresif tavırlar sergilemek, kontrolü kaybetme sonucunda gösterilen davranışlar gibi örnekler verebiliriz.
Duygusal şiddet
Dikkat çekmek istediğimiz ikinci çocuk istismarı şekli ise duygusal şiddet. Bu şiddetin sınırlarını belirlemek daha zordur ve bu sınırlar hakkında farklı görüşler vardır. Hatta öyle ki bazı uzmanlar, çocuğa karşı gösterilen hakaret, tehdit ve aşağılama içeren tüm davranışları ve eylemleri şiddet olarak kabul ediyor.
“Babasından korunmak kadar ağır bir çocukluk ihtiyacı düşünemiyorum.”
– Sigmund Freud
Bu çeşit şiddet çocuğun herhangi bir etkileşime geçmeyi denemesini reddeder. Bu da ebeveynde, çocuğun ihtiyaçlarıyla karşılaşma durumunda, hem doğrudan hem de dolaylı yoldan, duygusal anlamda terk etme hissi ve pasif tavırlar uyandırır.
Çocuk ihmali
Son olarak üçüncü istismar şekli olan ihmalden bahsedeceğiz, yani çocuğun bakımının tamamen ya da kısmi olarak ihmal edilmesi. Bu istismar şeklinde ebeveyn çocuğunun ihtiyaçlarını karşılamaz ve ona karşı mesafeli olur. Bu her zaman fark edilemez ve çocuktan kasten yardımını sakınmak gibi davranışlar içerir.
Farklı yazarlara göre ihmal, fiziksel olabileceği gibi sosyal ve duygusal anlamda da yapılabilir. Bu fiziksel olarak terk etmekten farklıdır. İhmal, bilinçli ya da bilinçsiz olarak yapılabilir ve cahillik ya da pozitif değerlerin olmaması gibi sebeplere dayanabilir. İhmalkar bir kişi, davranışlarının çocuğuna psikolojik olarak zarar verip vermediğinin farkında olabilir de olmayabilir de.
Çocuk istismarının birçok şekilde yapılabildiğini gördük. İstismarı tespit etmek ya da zamanında fark etmek her zaman kolay olmaz. Çocuk istismarının o kadar çok farklı çeşitleri vardır ki bunlardan çoğu zaten ilk bakışta anlaşılamaz. Ancak, bununla mücadele etmek yeterli ilgi ve eğitimle üstesinden gelebileceğimiz bir görevdir.
“Çocukları mutlu etmenin en iyi yolu onları mutlu etmektir.”
– Oscar Wilde
Çocuk istismarının farklı çeşitleriyle savaşmak mümkün ve gereklidir. Nasıl mı? Eğitimle, öğretmekle, empatiyle, pozitif değerlerle… Bu, hepimiz üstümüze düşeni yaparsak azalmasına yardımcı olabileceğimiz bir problem. Çocuklarımız elbette desteğimizi hak ediyor.