Siklotimik Bozukluk: Belirtileri, Nedenleri Ve Tedavisi

Siklotimik bozukluk başlıca belirtisi sürekli dalgalanan ruh hali olan bir hastalıktır. Hepimiz şiddetli ruh hali değişimleri yaşayan, günler içinde, üzüntüden mutluluğa geçen birini tanırız. İşte bu kişilerin siklotimik bozukluk yaşıyor olma ihtimalleri vardır.

Siklotimik bozukluğu olan birinin ruh hali aşırı “mutluluk” hali ve depresif haller içinde gidip gelir. Bu da pek çok kişinin “normal” karşılamayacağı dikkat çekici bir ruh hali değişimi olduğu anlamına gelir.

Siklotimik bozukluk ile bipolar bozukluğu birbirinden ayırmak önemlidir. Bipolar bozukluk daha ciddi bir durumdur çünkü belirtileri daha şiddetlidir. Siklotimik bozuklukta hastada ağır depresyon, manik ve hipomanik (DSM-V) vakayı karşılayan herhangi bir belirti görülmez.

Siklotimik Bozukluk İçin Değerlendirme Ölçütleri

Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı’na (DSM-V) göre bu durum için değerlendirme ölçütleri şunlardır:

A. En az iki yıllık dönemde, pek çok kez hipomanik belirtilerin ve ağır depresif vakaya karşılık gelmeyen belirtilerin yaşanmış olması.

Not: Çocuklarda ve ergenlerde bu süre en az 1 yıldır.

B. İki yıl veya daha fazla süren dönemde (çocuklar ve ergenler için 1 yıl) kişide ortaya çıkan belirtilerin iki aydan fazla sürmemiş olması (bir defada).

C. İlk iki yılda ağır depresyon, mani veya ikisinin karışımına işaret eden belirtilerin olmaması.

Siklotimik bozuklukta ilk iki yıllık süreçten sonra siklotimik bozuklukla birleşmiş şekilde mani ve karışım (manik belirtili depresif durum, depresif belirtili manik durum) görülebilir.

Bu durumda tanı hem siklotmik bozukluk hem de bipolar 1 bozukluktur. Kişi ağır depresif durumlar da deneyimliyor olabilir (bu durumda tanı hem siklotimik bozukluk hem de bipolar 2 bozukluk olacaktır.)

D. A’da bahsedilen ölçüt belirtilerinin şizoaffektif bozukluk ile açıklanmıyor olması. Yine bu belirtilerin şizofreniyle, şizofreniform bozuklukla, delüzyonel bozuklukla veya tanımlanamayan psikotik bozuklukla birleşmiyor olması.

E. Belirtilerin belli bir maddenin (uyuşturucu veya ilaçlar) veya bir hastalığın (örneğin hipertiroidizm) doğrudan psikolojik etkilerinden kaynaklanmaması.

F. Belirtilerin klinik açıdan belirgin bir rahatsızlığa veya bireyin hayatında sosyal, mesleki veya başka açıdan bozulmalara neden olması.

Tanısal Özellikler

Başta da söylediğimiz gibi siklotimik bozukluk bir bireyin ruh halinde sürekli görülen dalgalı değişiklikler olarak tarif edilir. Birbirinden ayrı şekilde, hipomanik belirtilerin ve depresif belirtilerin ortaya çıktığı pek çok dönemi kapsar.

Hipomani, manik seviyeye ulaşmayan coşkulu ruh halleri demektir. Ancak bu durum sinirliliğe ve hafif şiddetli kompülsif tutumlara yol açar.

Çoğu zaman hipomaninin belirtilerin farkına varılmaz. Bunun sebeplerinden birincisi hastanın kendisini dengeli hissetmesidir. İkincisi de bu durumun her zaman kişinin iş hayatında, aile yaşantısında veya sosyal çevresinde belirgin bir bozulmaya yol açmıyor oluşudur.

Tanıyı biraz daha karmaşık hale getirelim; hipomani tanısı ile yalnızca”mutluluk” hali veya hafif hiperaktivite de birbirine karışabilir. Öte yandan mani, depresyonun karşıtı olarak tanımlanır. Kişi kendini sevinçten havalara uçuyor gibi coşkulu hisseder.

Ayrıca siklotimik bozukluktaki depresif belirtiler, hem sayısal açıdan hem de şiddet, genelleme veya süre bakımından ağır depresyon vakasını karşılamazlar.

Siklotimik bozukluk tanısı ancak ağır depresyon, mani ve hipomani ölçütleri karşılanmadığı takdirde konabilir. Bu çok önemlidir çünkü siklotimik bozukluğu, bipolar bozukluktan ayıran bu ölçütlerdir.

Bunu da okuyun: Bipolar Bozukluk: Gerçekten Neye Benzer?

Bozukluğun Gelişimi Ve Seyri

Siklotimik bozukluk genellikle ergenlikte veya ilk yetişkinlik döneminde başlar. Bilim insanları bazen onun diğer bipolar bozukluklara doğru dengesiz bir yatkınlık gösterdiğini düşünürler.

Siklotimik bozukluğun başlangıcı genellikle kademelidir ve hastalık ısrarcı bir seyir izler. Siklotimik bozukluğu olan bir hastada sonradan bipolar bozukluk gelişmesi riski yüzde 15 ile yüzde 50 arasındadır.

Hipomanik ve depresif belirtiler geç yetişkinlik döneminde ortaya çıkarsa, siklotimik bozukluk tanısının uygun olabilmesi için, tanı, bipolar bozukluktan ve başka tıbbi sorunlar (örneğin multipl skleroz) nedeniyle ortaya çıkabilecek bozukluklardan net bir şekilde ayrıştırılmalıdır.

Siklotimik bozukluk görülen çocuklarda hastalığın ortalama başlangıç yaşı 6 buçuktur.

Özetlemek gerekirse, siklotimik bozukluk bipolar bozukluğun küçük kardeşi gibidir. Ruh halinde bir ölçüde normal sayılamayacak dikkat çekici bir değişim gözlenir ancak bipolar bozuklukta olduğu kadar şiddetli değildir.