Hastalık Anksiyetesi, Giderek Yaygınlaşan Bir Sorun

Enfeksiyon kapma, hastalık olma korkusu, yaşanan rahatsızlığın ciddi bir şeyin belirtisi olup olmadığını kontrol etmek için sürekli internete danışma saplantısı… Hastalık kaynaklı anksiyete son aylarda kendini daha sık göstermektedir. Toplumda bundan etkilenen pek çok insan vardır. Bu kişilerin hayatlarında hasta olma kaygısı hakimdir. Bu nedenle kendilerini kısıtlanmış hissederler.

Bu açıklamayı okurken düşüneceğimiz ilk şey, klasik hipokondri hastasıyla karşı karşıya olduğumuzdur. Bu terimin, 2013 yılında Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabının (DSM-5) beşinci baskısında tanısal terminoloji olarak kullanımına son verildiğini vurgulamak gerekir.

Ayrıca iki şeye dikkat edilmek gerekir. Bizi hasta eden bu kalıcı ıstırapla yaşamak kolay değildir. Her şeyden rahatsızlık duyma, korkma, iş ve kişisel hayatı bile sürdürmeyi imkansız kılar. Bütün bunlar acıyı daha da körükler. Öte yandan, bu soruna ilave olan bir başka gerçek daha vardır. O da; bu psikolojik durumu teşhis etmenin zorluğudur.

Ortalama olarak, bir kişi bu tür semptomları olduğunu söyleyerek birinci basamak sağlık hizmetine gittiğinde, doktor büyük olasılıkla bu belirtilere odaklanır ve hatta bazı testler ister. Kişinin kaygısı ve söz konusu durumu besleyebilecek ruh hali her zaman hesaba katılmaz. Haydi, bu konuyu biraz daha derinlemesine inceleyelim.

Hastalık anksiyetesi: semptomları, nedenleri, tedavi yöntemleri

Hastalık kaygısında genellikle iki ilginç durum vardır. Birincisi, doktora gittiklerinde ve sağlıklarının iyi olduğu kendilerine söylendiğinde, tatmin olmazlar ve başka doktorların fikirlerine ihtiyaç duyarlar. Vazgeçmezler. Diğer tarafta ise, çok sayıda semptom yaşadığına inanan, korkudan ve paniğe kapılmaları nedeniyle sağlık merkezine gitmeyenler de var.

“Ya bana ciddi bir şey teşhisi konulursa? Ya bana çare olmadığını söylerlerse?” Gördüğümüz gibi, korkunun bir kısır döngü haline geldiği durumlar baş gösterir. En karmaşık olan şey, bu durumların genellikle kronik olmasıdır, yani ergenlik çağında hastalanma korkusunu gösteren kişiler, aynı kalıpla yetişkinliğe devam eden insanlar olabilir.

Yardım alamamaları durumunda, hayatları çok kısıtlanır, sadece kendi bedenlerine odaklanırlar, duyumlara kulak verir, daha sonra internette buldukları klinik tanımlarla karşılaştırmaya çalıştıkları semptomları kendilerinde ararlar. Artık hipokondri hastalarından bahsetmediğimizi, bu aşağılayıcı kavramın teşhis kılavuzlarından kaldırıldığını ve artık daha fazla faktörün hesaba katıldığını tekrar belirtmek gerekir. Bunlar nelermiş, görelim.

Hastalık kaygısının belirtileri nelerdir?

Kısa bir süre öncesine kadar, mevcut tüm hastalıklara pratik olarak yakalanma korkusuyla yaşayan klasik insan profillerini hipokondriyak (hastalık hastalığı)olarak adlandırıyorduk. Bu davranışın arkasında çok daha fazlası vardır: Duygusal ıstırap, günlük görevleri yerine getirme sorunları, virüsler, bakteriler  nedeniyle işe girmekten vazgeçme vb.

Bu nedenle, yeterli bir tanı koymak için, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı (DSM-5) bize aşağıdaki kriterlere bakmamızı söyler:

• Hasta 6 aydan fazla süren sürekli bir endişe halindedir. Farklı hastalıklara yakalanmaktan korkma veya bazı psikolojik rahatsızlıklar nedeniyle kaygılıdır.
• Herhangi bir rahatsızlıktan kolayca alarma geçer: Kaşıntılı cilt, mide ağrısı, gözde tik, boğazda rahatsızlık, öksürük…
• Bu korkuları yaşamasına rağmen, herhangi bir gerçek hastalığı veya tıbbi belirti göstermez. Test edildiğinde herhangi bir rahatsızlık bulgusuna rastlanmamıştır.
• Hastalık endişesi olan kişi sık sık tıbbi konsültasyona gitme eğilimindedir. Diğer tarafta ise doktora gitme korkusu yüksek olanlar da vardır. Doktordan kaçarlar ve bu da rahatsızlığı daha da derinleştirir-> Sanırım hastayım ama hasta olduğumu söyleyecekler endişesiyle doktora gitmek istemiyorum.

Bunun nedeni nedir?

Hasta anksiyete bozukluğunun arkasında genellikle birden fazla komorbidite durum vardır. Yani ortalama olarak hastalanmaktan korkan kişinin arkasında yıllarca sürüklenebilecek  daha çok psikolojik durum ve sorunlar vardır. Bu nedenle, Hindistan’daki Madhya Pradesh Üniversitesinde yapılanlar gibi araştırmalar, büyük ilgi gören verileri toplamış olabilir.

• Doktora giden insanların çoğu hastalık kaygısından etkilenirler.
• Bu hastaların yaklaşık %18’inin aynı klinik duruma sahip bir aile öyküsü vardır.
• %32.1’i çocukluk döneminde istismara uğramıştır.
• %25’i depresyondadır.
• %23’ü bir tür anksiyete bozukluğundan mustariptir (fobiler, yaygın anksiyete bozukluğu…)

Yani, hastalığa bağlı kaygının arkasında hastalığı tetikleyici uyaranlar vardır ve dolayısıyla daha fazla psikolojik sorunlara neden olur.

Ne yapmak gerekir?

Hastalık kaygısından mustarip insanlar için bir çözüm var mıdır? Elbette vardır. Ancak evet, ilk aşamada psikolojik terapi almaları ve özellikle bilişsel-davranışçı terapiden geçmeleri gereklidir. Bu yaklaşımı bizim için kolaylaştıran, sorun ve ıstırabı yoğunlaştıran işlevsiz düşünceleri bir kenara bırakarak kaygı durumlarını yönetmemize yarar.

Yavaş yavaş ve gün geçtikçe, kişi davranışlarının daha uyumlu ve dolayısıyla güven verici, hastalanma korkusundan uzak olmasını sağlamak için daha sağlıklı muhakemeler edinmeye ve düşünceler uygulamayı başarır. Aynı şekilde, bu durumun (çocukluk döneminde istismara uğrama, travmatik deneyimler…) arkasında olabilecek nedenleri de tedavi etmek önemlidir.

Tamamlayıcı olarak, anksiyolitikler veya antidepresanlar (serotonin geri alım inhibitörleri gibi) de kullanılabilir, ancak bu, doktorların değerlendirmesi gereken bir şeydir. Bu durumlarda en etkili olan her zaman psikolojik terapi almaktır. Bunu aklımızda bulunduralım.