Agorafobi Belirtileri Nelerdir?
Agorafobi, toplumsal alanlardan veya bazı durumlardan kaçamama korkusudur. İnsanlar utandırıcı veya sadece zor olduğu için bazı yerlerden veya durumlardan kaçınamazlar ve yardım alamadıkları zaman da panik atak yaşarlar. Çoğu insan agorafobinin açık alanlardan korkmak olduğunu sansa da, bu durum daha çok toplumsal alanlarla ilgilidir. Peki agorafobiye neden olan şeyler nelerdir hiç merak ettiniz mi? Bu yazıda agorafobi belirtileri hakkında size bazı bilgiler vereceğiz.
Gomez Ayala tarafından 2012 yılında gerçekleştirilen bir çalışmada, agorafobinin yıllık prevalansı %0,3 olarak belirlenmiştir. Bu oran günümüzde daha yüksek olabilir. Bu korku genellikle ergenlik çağının sonlarında başlar ve kadınları erkeklere göre iki kat daha fazla etkiler.
Agorafobi belirtileri
Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabına (DSM-5) göre, agorafobinin belirtileri aşağıdaki gibidir:
Korku veya yoğun kaygı
Bu korku veya endişe, aşağıdaki durumlarda ortaya çıkar:
- Toplu taşıma (trenler, otobüsler, tekneler gibi)
- Açık alanlar (marketler, köprüler gibi)
- Kapalı alanlar (mağazalar, sinema salonları ve benzeri yerler)
- Sırada beklemek ya da kalabalığın içinde olmak
- Kendi başınıza evden dışarı çıkmak
Kaçınma durumu
Agorafobinin bir başka belirtisi de yukarıda bahsettiğimiz durumlardan kaçınmaktır. Bu fobiye sahip kişiler yukarıdaki durumlardan kaçınırlar çünkü bu tarz bir ortama girdiklerinde kaçmanın zor olacağına inanırlar. Ayrıca panik atak geçirirlerse veya başka şiddetli semptomlar yaşarlarsa yardım alamayacaklarını düşünürler. Sonuç olarak dışarı çıkmak istemezler ve toplumsal alanlardan yoğun bir şekilde korkarlar.
Agorafobisi olan kişi bu sıraladığımız belirli durumlarla yüzleşmek zorundadır. Kendilerini rahatlatmak için çoğu zaman bir arkadaşlarını veya kendilerini koruyacaklarını düşündükleri bir nesneyi yanlarında isterler. Eğer tek başlarına bu tür bir durumla karşılaşmak zorunda kalırlarsa, tek seçenekleri oldukça zayıflatıcı olabilen yoğun kaygılarıyla baş etmeye çalışmaktır.
Sürekli korku durumu
Agorafobinin bir başka özelliği de, agorafobik durumların (yani bireyin korkularının nesnesi olan durumlar) neredeyse her zaman kaygıya neden olmasıdır. Başka bir deyişle, bu korku sürekli ve sabittir. Yani ara sıra olan bir şey değildir.
“İnsanlığın en eski ve en güçlü duygusu korkudur ve en eski ve en güçlü korku türü ise bilinmeyenden korkmaktır.”
– H.P. Lovecraft
Orantısız korku
Agorafobinin bir başka karakteristik semptomu, korkunun söz konusu durumun ortaya çıkardığı gerçek tehlike ile orantısız olmasıdır. Aynı zamanda bu korku sosyokültürel bağlamda da orantısızdır. Bu belirti agorafobiye özgü değildir. Aslında her tür fobinin bir parçasıdır.
Korku en az altı ay sürer
Agorafobi teşhisi için DSM-5, hastanın korkusunun, kaygısının veya kaçınma durumunun sürekli olması ve en az altı ay sürmesi gerektiğini belirtir. Bu koşullar karşılanmazsa, bireyde bu tür bir bozukluk yoktur.
Ciddi sıkıntı
Agorafobi, klinik olarak önemli bir sıkıntıya neden olur; kişisel, profesyonel veya başka bir düzeyde hastanın yaşam kalitesini etkiler. Başka bir deyişle fobi, hastanın günlük yaşamında normal bir şekilde işlev görme becerisine müdahale eder.
“Rahatsızlık büyük ölçüde hayatımın bir parçasıdır.”
– Jonathan Lethem
Aşırı korku
Hastanın başka bir tıbbi durumu veya zihinsel bozukluğu varsa, korku hissi, kaygısı veya kaçınma durumu açıkça aşırı derecede olmalıdır. Başka bir deyişle, bu tür semptomlar agorafobi dışında başka bir durumla açıklanamaz.
Semptomların ötesinde: Agorafobi hakkında diğer önemli bilgiler
Agorafobi semptomlarının bir kişinin hayatını nasıl etkilediğini gördünüz, ancak bu konu hakkında başka neleri bilmek önemlidir?
Bu anksiyete bozukluğunun kadınlarda erkeklerden daha yaygın olduğunu yukarıda belirtmiştik. Kadınlar genellikle daha ciddi agorafobi durumuna ve psikiyatrik eştanıya (tedavisi yapılan hastalığın iyileşme sürecini olumsuz anlamda etkileyen eşzamanlı hastalık) sahiptir (Gomez Ayala 2012).
Tüm bunlara ek olarak, genetik etkenler kadınlar için çevresel faktörlerden daha önemli bir rol oynar. Sonuç olarak bozukluğun başlangıcı ne kadar erken olursa, fobinin evriminin genetik yükü ve ciddiyeti o kadar büyük olur.
Bu durum kronik bir hastalık mıdır?
Genel olarak agorafobi kroniktir. Bununla birlikte, fobinin yoğunluğu kişinin yaşamı boyunca önemli ölçüde değişebilir. Öte yandan, bu durumun kronik bir hastalık olması, mevcut bir tedavinin olmadığı anlamına gelmez. Aslında psikoterapi, agorafobi tedavisi için en iyi seçeneklerden biridir. Bazen uzmanlar tedaviye ek olarak ilaç da önerebilirler.
Panik atak ile ilişkisi
2012’de gerçekleşen Gomez Ayala çalışmasına göre, agorafobi sıklıkla panik atak ile ilişkilidir. Aslında agorafobili kişilerin %75’inde panik de gözlemlenir. Panikle ilgili bozuklukların, iki veya daha fazla ani panik ataktan oluştuğunu ve gelecekteki panik atak ihtimaline ilişkin sıkıntı ve endişe yarattığını da aklınızda bulundurmalısınız. Eğer bu yazıda anlattıklarımız size tanıdık geliyorsa ve agorafobi belirtileri hakkında daha fazla bilgi almak istiyorsanız mutlaka bu konuda uzman bir terapiste danışın.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- American Psychiatric Association (2014), Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.), Arlington: American Psychiatric Publishing.
- Gómez Ayala, A.E. (2012). Agorafobia y crisis de pánico. Farmacia Profesional, 26(6): 32-39.
- Jacobson, K. (2004). Agoraphobia and Hypochondria as Disorders of Dwelling. International Studies in Philosophy. 36 (2): 31–44.