Kaygı ve Strese Yol Açan Düşünce Kalıpları

Birtakım olayların ve çatışmaların neticesinde stres, her birimizi hayatının bazı zamanlarında ortaya çıkabilir. Eğer bu olaylar ve çatışmalar üst üste birikirse, akıl sağlımızı ciddi biçimde tehdit eden boyutlara ulaşabilir.

Bu olayların üstesinden gelebilsek de, bunları hatırlamak dahi stres ve kaygıya yol açan gerginliğe sebep olabilir. Gerçek hayatta hiçbir stres altında olmasak bile, hatıralar stresin içsel tetikleyicileridirler.

Stresli olmamıza yol açan düşebileceğimiz tuzakların farkında olmamız çok önemlidir.

Strese yol açabilecek çeşitli yaygın zihinsel bozukluklar vardır. Bizi bozukluklara sevk eden düşünce kalıplarını yeniden dizayn edebilme adına bu bozuklukların farkında olmamız gerekir.

Kaygı ve strese yol açan zihinsel bozukluklar

1- Gerçeklikle örtüşmeyen düşünceler

Son derece güçlü olmalarından dolayı düşüncelerimizin gerçek olduğuna inanma eğilimi gösteririz. Başkalarınca kabul edilirler ve zihnimizde defalarca tekrarlanır dururlar, fakat gerçekte bunlar sadece düşüncedirler ve somut bir gerçekliğe karşılık gelmek zorunda değildirler.

Düşüncelerimiz gerçekliğimizi saptırarak ve fiziksel delillere dayanmak yerine fikirlerimize inanarak taraflı olmamıza yol açarlar. Bu şekilde algımız, yaşadığımız kaygı ve güvensizlik hislerinin sorumlusu olabilir. Bu sebeple, durum hakkında hızlı sonuçlara varmak ve varsayımlarda bulunmak yerine aslında neler olup bittiğini teyit etmek çok önemlidir.

2- Değer yargılarını sübjektif varsayımlara dayandırmak

Öyle göründükleri için bütün düşüncelerimizin doğru olduğuna inanmaya başladığımız zaman, sonuçta çarpık düşüncelere sahip oluruz. Bu tip mantıksız düşünceler, insanların kişiler, durumlar ve olaylar hakkında fikir oluşturma ve değer yargılamalarında bulunma eğiliminden kaynaklanır.

Bir kez daha bu sübjektif önyargı, gerçekliği saptırabilir. Sonuç çıkarımlarımızı doğrudan düşüncelerimiz üzerine inşa edersek, bu tip bir saptırmanın yol açtığı tuzağa düşebiliriz. Bazen bu düşünceler rastgele aklımızdan geçebilir ve içlerinde taşıdıkları mantıksızlık tohumlarını aklımıza ekebilirler.

3- Bütün düşüncelerin eşit olduğuna inanmak

Bütün düşüncelerimizin eşit ağırlıkta olduklarına inanmaya başladığımızda hata yapabiliriz. Bazı düşüncelerimiz sadece bir konu hakkındaki fikrimizi temsil eder veya kişisel bir değerlendirmemizin sonucudurlar. Bazı düşüncelerimiz önemli olabilir, fakat diğerleri o andaki durum için alakasız olabilirler.

Buna karşın çoğumuz önemli düşüncelerle alakasız olanlar arasında ayrım yapmayız ve bizde strese yol açan sonuçlara varırız. Abartılmış ve genellenmiş bu düşüncelerin farkında olmamız gerekir.

4- Tehditkar düşünceler

Bazen her durumda tehditler hayal eder ve aklımıza gelen her düşünceye inanmaya başlarız. Unutmayın, her düşünce gerçek değildir. Düşüncelerimizin bazıları zihnimize gereksiz, çoğu zaman mantıksız tehditler ekebilir.

Bu tip düşüncelere sahip olanlar, bunlara inanmaya ve tehdit ve stres altında hissetmeye eğilim gösterirler. Bu eğilime karşı çok dikkatli olmalı ve zihnimize giren her düşünceye teslim olmamalıyız.

5- Stresli bir düşünce kalıbında takılıp kalmak

Bazen devamlılık, kaçınılmazlık ve kendini suçlama çarpık düşüncelerinden oluşan bir düşünce kalıbında takılıp kalabiliriz.

Bu tuzaklar, stresin sonsuza dek süreceğine (devamlılık çarpılması) inanan kişide çok büyük oranda strese yol açabilir. Gerçekte ise çok az stres etkeni sonsuza dek sürer.

6- Stres Halini Genellemek

Stresin etkilerinin genellik arz ettiğine ve hayatımızın her alanını etkileyeceğine inanma eğilimine girdiğimizde, gerçekçi düşünmüyoruzdur ve düşünce kalıplarımızı yeniden değerlendirmeye ihtiyacımız var demektir.

Karamsar kişiler bu aşırı genelleme hatalarını yapmaya yatkındırlar. Stresin hayatlarının her yüzünü etkilediğine ve eninde sonunda her şeyin yıkılıp gideceğine inanmaya başlarlar. Fakat gerçekçi olursak, bu basitçe doğru değildir.

Stresle başa çıkmak için düşüncelerimizi kontrol etmek

Stresle etkin bir şekilde baş etmek mümkündür. Stresi yönetmeyi düşüncelerimizi kontrol ederek ve aklımıza gelen her düşünceye teslim olmayarak başarabiliriz.

Bunu aklınızda tutun, böylece yargılarınızda gerçeklikten sapmaz ve düşüncelerinizi sağlıklı ve işlevsel düşünce kalıplarıyla değiştirmeye başlayabilirsiniz.