Renk Psikolojisi: Renklerin Anlamı ve Yapabilecekleri

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater.

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Renk psikolojisinden bahsetmek duygulardan söz etmek demektir. Zevk, mutluluk, huzursuzluk ve enerji uyandırmaya muktedir bir dil gibidir.

Pazarlamanın ötesinde bir şey. Renkler kişisel deneyimlerimize, çocukluğumuzda ve bilim ile psikolojinin anlamaya çalıştığı bir sembolizme dayalıdır.

Claude Monet, renk dünyasının günlük tutkusu, sevinci ve ayrıca onun eziyet anı olduğunu söylerdi. Bir sanatçının her ton ve renk kombinasyonunun inceliğini yakalaması kolay değildir ama her rengin insanları ve davranışlarını nasıl etkilediğini tanımlamak daha da zordur.

Aslında, bazıları şimdi bile bunu bir sahte bilime benzetiyor ve bunda gerçek payı var. Çünkü kesin olan bir şey var ki renkler kişisel tercihlerimiz, deneyimlerimiz, yetiştirilme şeklimiz ve hatta kültürel farklılıklarla çok ilgilidir.

Bununla birlikte, belki de en ilginç fikir, insanların belirli renklere nasıl tepki verdiklerini ve hangilerinin en popüler olduğunu ele alan birçok çalışma bulunmasıdır.

Psikolog, sosyolog ve iletişim teorisi profesörü Eva Heller, konuyla ilgili en ilginç kitaplardan biri olan “Renk Psikolojisi: Renklerin Duygulara ve Mantığı Nasıl Etkiler” başlıklı kitabı yazmıştır.

Bu ilginç çalışma, öncesinden ve sonrasında gerçekleştirilen birçok çalışma ile çakışan gerçekten ilgi çekici verilerle sonuçlanan yıllar süren araştırmalar, anketler ve gözlemlerin sonucudur.İ

İlginçtir ki burada şu sonuca ulaşılmış: Ortalama olarak en popüler renk mavi.

Renk psikolojisi: Renklerin amacı nedir?

Renkler beynimizi çok farklı şekillerde uyarır. Aslında, geçmişte, Mısırlılar ve Çinliler, renklerin etkisini belirli bilinç veya duygu durumlarını teşvik edici şifa fikrine bağladılar.

Örneğin, Mısırlılar için kırmızı renk, yaşamın, toprağın, zaferin ve ayrıca Seth veya Apophis gibi düşman tanrıların öfkesinin bir yansımasıydı.

Renk, özünde, optik bir fenomenden çok daha fazladır. Yani hepsinin kendi anlamları vardır. Hepsinin beynimiz üzerinde belirli bir etkisi vardır ve bu nedenle renk psikolojisi, günümüzde nöro-pazarlamada temel ve önemli bir araçtır.

Tüketicinin belirli renk uyarılarına nasıl tepki vereceğini anlamak, daha fazla satışa neden olabilir. Her ne kadar her zaman% 100 doğru olmasa da, benzer şablonları görebiliriz; bu, renk psikolojisinin gerçekten yararlı olduğunu göstermektedir.

Aynı şekilde, rengin sanat ve sinema dünyasına etkisini unutamayız. Örneğin, David Lynch, kendini duyguların ince kaleydoskopuna sokmak için mantık dünyasından kaçmayı takıntı hâline getirmiş bir yönetmen.

Filmlerinde daima siyah-beyaz kontrast kullanıyor çünkü ona göre bu teknik, gerçek dünyadan rüyaya kaçışı simgeliyor.

Van Gogh da duygusal durumunu ifade etmek için  kasıtlı olarak belli renkleri seçmiştir. Mavi ve sarı gibi renklerin canlı tonlarını tarla ve yıldızlı gökler yapmak için kullanmıştır.

Her rengin anlamı ve yapabilecekleri

Şimdi, renk psikolojisine girelim. Dr. Eva Heller’ın kitabında yaptığı çalışmalara ve psikolog ve Stanford profesörü Jennifer Aaker’ın çalışmalarına bakacağız. Yakın zamanda, nöro-pazarlama dünyasında uygulanan renklerin ilginç bir analizini yazdı.

Mavi

• Mavi, verimliliği artırıcı özelliği nedeniyle ofislerde ve iş yerlerinde yoğun olarak kullanılır.  
• Bir markada güven ve samimiyet hissini öneren bir renktir.
• Mavinin insanların iştahını bastırdığı kanıtlanmıştır ve bu nedenle yiyecek reklamlarında kullanılmaz.
• Uyum sadakat ve sempatinin rengidir.
• En soğuk renktir ama yine de maneviyat ve hayal kavramıyla ilişkilidir.
• Mavinin 111 tonu vardır.
• Birinil bir renktir ve ressamlar için en popüler mavi tonu, ”okyanus mavisi”dir. Eskiden en pahalı renkti ama resimlere farklı bir canlılık katmaktaydı.

Kırmızı

• Kırmızı pazarlamada da en çok kullanılan renklerden biridir: Diğer renklerden öne çıkar, çekicidir ve dikkat çekmek için kullanılır.
• İnsanların kalp atışını artırır ve aciliyet hissi yaratır. 
• Kırmızı, iştahı artırmak ve anlık satın ama kararlarını teşvik etmek için kullanılır.
• Aşk ve nefreti temsil eder.
• Kralların, neşe ve tehlikenin rengidir.
• Kan ve yaşamı temsil eder.
• Dinamik ve baştan çıkarıcı bir renktir, en agresif tarafımızı uyandırır.

Sarı

• Pazarlamada iyimserlik ve gençliği temsil eder.
• Açıklığı simgeler ve genelde raflardaki belli ürünlere dikkat çekmek için kullanılır.
• Mağazalarda aşırı kullanılmamalıdır çünkü gözü hızla yorar. Bu yüzden genellikle mağazaların merkezi raflarında değil kenarlardaki raflarda kullanılır.
• Bazı çalışmalar koyu sarı tonların bebekleri ağlattığını göstermiştir.
• Renk psikolojisi uzmanlarına göre sarı çelişkili bir  renktir: hem iyiyi hem de kötüyü simgeler, iyimserlik ve kıskançlığı, anlayış ve ihaneti temsil eder.
• Sarı, yaratıcılığı temsi eder ve öne çıkarır.
• Maskulen bir renktir ve Çin’de kraliyeti temsil eder.

Yeşil

• Yeşil büyüme yenilenme ve yeniden doğuşun rengidir.
• Sağlık, tabiat ve huzurla ilgilidir.
• Problem çözümünde yardımcı olur ve özgürlük iyileşme ve sakinliği destekler.
• Koyu yeşil renk, parayı, ekonomik meseleleri ve burjuvaziyi temsil eder.
• Yeşilin 100’den fazla tonu vardır, orta tonlardakiler ruh hâlini düzenler. 
• Ayrıca tomurcuklanan aşkı temsil eder.
• Yeşil, rahatlamamıza yardım eder. Aslında depresyon yaşayan kişiler için çok faydalıdır.

Siyah

• Siyah renk zariflik gizlilik, gizem ve ayrıca güçle ilişkilidir.
• Güçlü duygular yaratır ve otoriteyi simgeleyen bir renktir.
• Moda dünyasında tarz olarak kabul edilir ve seçkinlik gösterdiği düşünülür.
• Siyahın 50 tonu vardır.
• Ayrıca bir şeyin sonunu simgeler: ölüm, kayıp.
• Geçmişte rahipleri simgelemiştir ve bugün de muhafazakar kişileri imgeler.
• Fizik dünyasında siyah direk ışığın %100’ünü emer ve dolayısıyla spektrumun hiçbir uzantısını yansıtmaz. Bu yüzden tarih boyunca tehlike, kötülük ve benzeri şeylerle ilişkilendirilmiştir.

Beyaz

• Renk psikolojisinde beyaz, masumiyet ve saflığı simgeler.
• Başlangıçları yeni bir şeye başlama iradesini temsil eder.
• Beyaz bir alana açıklık ve dürüstlük ile bir huzur iyileşme ve sakinlik hissi getirir.
• Mükemmellikle ilişkilendirilir.
• Beyazın 67 tonu vardır.
• Beyaz yaka statü işaretidir.

Mor

• Pazarlamada güzellik veya yaşlanma karşıtı ürünler için genelde mor renk kullanılır.
• Sakinleştirir.
• Birçok marka yaratıcılık, hayal gücü ve bilgeliği temsil etmek için kullanır.
• Mor ve feminenlik, sihir ve maneviyat birlikte yer alır.
• Morun 41 tonu vardır.
• Çok kullanıldığında kararsızlık yaratır: uzmanlar bütün odaları bu renge boyamamamız gerektiğini belirtir.
• Mor, gücü ama aynı zamanda da belirsizliği temsil eder.

Turuncu

• Pazarlamada alışveriş hevesini artırıcı özelliği vardır ve duygu ve sıcaklığı yansıtır.
• Ne var ki yoğun turuncu rengi, saldırganlıkla ilişkilidir. Bu nedenle yumuşak ve rahat bir tonda olmalıdır.
• Alışverişi temsil ettiği için reklam dünyasında favori bir renktir.
• Dönüşüm ve Budizmle ilişkilendirilir.
• Turuncu sadece pozitif duyguları öne çıkarmaz, bir ”tat” duygusu da yaratır. 

Pembe

• Pembe, çekicilik ve nezaketi simgeler.
• Pazarlamada çocuklar veya romantizmle ilişkilendirilir.
• Erotik nezaketin rengidir.
• Sevimli, çocuksu küçük olanı simgeler.
• Madame de Pompadour’un en sevdiği renkti.

Belki bu tanımlarla aynı fikirde değilsiniz. belki de bunlara katılıyorsunuz. Başta işaret ettiğimiz gibi her rengin etkisi bazen kendi tecrübemize dayanır. Ne var ki bu tanımlar ticari ve sanatsal bakımdan bu temeller faydalı ve etkilidir.

Kahverengi, altın gümüş ya da gri gibi bazı renkler bu listede yok. Çünkü listeyi en etkili renklerle sınırladık. Bunlar, sanat dünyası ve nöro-pazarlamanın çok sık ve neredeyse biz farkına varmadan kullanarak gizlice bizi etkilediği renklerdir.

Kaynakça:

• Heller, Eva (2004) “Psicología del color: cómo actúan los colores sobre los sentimientos y la razón”. Gustavo Gili: Madrid
• Birren Faver (2000) “Color psychology and color therapy”. Express NY
• Wong, Wucius (2006) “Principios del diseño en color” Gustavo Gili: Madrid

Resimler: Sakimichan, Marina Melvik