İyimserlik ve Sağlık - Birbiriyle Bağlantılı mıdır?
İyimser insanlar sorunlarını daha etkili bir şekilde karşılarlar. Sıkıntılara rağmen istediklerini yapabileceklerine kesin olarak inanırlar. Daha az vazgeçerler ve onların olayların üstesinden gelme tarzı daha etkilidir. İyimser olanlar kaybedebilecekleri yerine kazanabileceklerine odaklanırlar. Hayata bu perspektiften bakmak iyimserlik ve sağlık arasında bir ilişki olduğunu gösterir mi?
Çok sayıdaki çalışmaya göre (öz-bildirim, sağlık personeli tarafından yapılan öngörüler, doktora gidenlerin sayısı ya da kalp krizinden sonra hayatta kalma süresinin ölçümleri), iyimserlik sağlıklı olmanın bir öngörüsüdür. Bu çalışmaların sonuçlarına dayanarak, iyimserlik ve sağlık arasındaki korelasyon 0.20 ile 0.30 arasındadır. Şimdi bu açıklamaları genişletelim.
İyimserlik çeşitleri
“İyimserlik” sözcüğünü duyduğumuz zaman, genellikle kişilerin psikolojik ve fiziksel refahıyla yakından bağlantılı olan pozitif ve iyi sonuçlar düşünürüz. Bununla birlikte iki çeşit iyimserlik söz konusudur:
- Yatkınlık: Bu genellikle bizim ilgilendiğimiz iyimserlik türüdür. Pozitif, sürekli ve iyi sonuçlar almak için genelleştirilmiş beklentiler. Bu çeşit iyimserlik değişmez olarak düşünülür.
- Duruma bağlı: Belirli şartlarda iyi sonuçlar elde etmede soyut beklentiler, belirli koşullar, stresli olaylar, vb.
Çalışmalar çoğunlukla, insanları genel iyimserlik yönünde düşünerek, yatkınlık iyimserlik türüne odaklanmıştır. Sheier ve Carver, Yaşam Yönelimi Testini (YYT) geliştirmişlerdir. Bu test, pozitif sonuçlar elde etmek beklendiğinde, yatkınlık iyimserliğindeki genelleştirilmiş beklentileri ölçer.
Huzurumuzu etkileyen faktörler
İyimserlik, iç huzuru ve pozitif olmak birbiriyle doğrudan ilişkilidir. Bunların yüksek veya düşük seviyede olduklarını belirleyen birkaç faktör vardır:
- Kişilik: Myers’e göre (2000), bizim sübjektif iyiliğimizin büyük bir kısmı kişiliğimizle bağlantılıdır. Ayrıntılı olarak düşünülürse, mutluluk varyansını % 50 oranında genetik faktörler etkiler; bu yüzden zaman içinde nispeten kararlıdır.
- Refah: Para mutluluk getirmez. Kişisel seviyede refah içinde olmanın neşeli olmayla ilgisi yoktur. Aslında, sürekli paralı ve zengin olmayı dileyenler, parayı istemeyenlerden genelde daha mutsuzdurlar.
- Kişiler arası ilişkiler: Başkalarıyla samimi olmak insan olmanın temel bir gereğidir. Çoğu insan anlamlı ilişkiler içinde olduklarında, olmadıklarına nazaran daha çok mutlu hissederler.
- Hedefleri başarmak: Hedeflere ulaşıp başarılı olmak kesinlikle insanların refah ve huzurunu arttırır.
Pozitif duygular, iyimserlik ve fiziksel sağlık
İyimser insanlar genellikle direkt olarak sorunları çözmek için stratejiler kullanırlar, özellikle de durumu kontrol altında tuttuklarına inanırlarsa. İçinde bulundukları durumu değiştirebileceklerine inanırlar, böylece harekete geçerler ve değerlendirirler. Bunun yanında, kötümser insanlar da durumu değerlendirirler. Eğer beklentiler onları ikna ederse, harekete geçerler. (Sanna, L.,1996)
Pozitif duygular İmmünoglobülin A oranının yüksek olmasıyla ilişkilidir. Bu antikor hastalıklara karşı savunma sisteminin başında gelir. Bu duyguların sadece doğrudan etkileri yoktur, aynı zamanda sübjektif etkileri de vardır. Kendilerini mutlu hisseden insanlar:
- Mutsuz olanlara göre daha az fiziksel semptomlar gösterirler. Üzgün insanlar kendilerini daha rahatsız hissederler.
- Kendilerini üzgün insanlardan daha az korunmasız olarak düşünürler. Böylece sağlıklarını korumak onlar için daha kolaydır.
- Sağlıklarını destekleme, koruma konusunda kendilerini daha yeterli görürler ve hastalıklarının iyileşeceğinden daha emindirler.
“Sabah bir tane olumlu düşünce bütün gününüzü değiştirebilir.”
– Dalai Lama
İyimserlik ve sağlık arasındaki açıklayıcı yöntemler
Bu iki konu arasındaki bağlantıyı anlamayı amaçlayan üç yöntem vardır:
- Psikolojik yöntem: İyimserler strese karşı daha az kardiyovasküler reaksiyon gösterirler; yani, yüksek immünolojik bünyeye sahiptirler. Bu da daha az sağlık problemi ve daha yüksek biyolojik savunma demektir.
- Duygusal yöntem: İyimserlik ve sağlık arasındaki ilişki , duygusal durum açısından dolaylı anlatılabilir. Negatiflik daha kötü bir fonksiyonu olan kardiyovasküler ve bağışıklık sistemiyle bağlantılıdır.
- Davranışsal yöntem: İyimserler kötümserlere göre daha yüksek oranda sağlığı geliştirici davranışlar sergilerler. Onların davranışları daha sağlıklı olmalarına neden olur. Örneğin; egzersiz yapmak, ölçülü içmek, dengeli beslenmek ve suistimallerden kaçınmak gibi…
Kesin sonuçlar
Pek çok çalışmanın sonucu şudur: iyimser insanlar kötümserlere oranla hastalıklardan daha tatmin edici bir şekilde kurtulmuşlardır. Şimdi size bu görüşü destekleyen birkaç kanıt sunacağız:
- Hamilelik ve doğum: İyimser hamileler hamilelikleri sırasında ve doğum sonrasında daha az depresif semptomlar gösterirler. Ayrıca iyimser hamileler düşük yaptıkları zaman da psikolojik düzeyde kendilerine önemli ölçüde yardımı olabilecek daha az derecede endişe duyarlar.
- Ameliyatlar: Ameliyat geçiren hastalarla uzun zaman içerisinde yapılan araştırmalar göstermiştir ki; iyimser kişiler kendi ameliyatlarından önce daha düşük düzeyde negatif duygular, muhalefet ve depresyon belirtileri göstermişlerdir.
- Kanser: Meme kanseri teşhisi sırasında daha olumlu davranan kadınlar, cerrahi müdahale öncesi ve sonrası daha az rahatsızlık belirtileri göstermişlerdir.
- HIV virüsü taşıyanlar: Bazı çalışmalar göstermiştir ki HIV virüsü taşıyan iyimser kişiler, daha düşük negatif duygular taşırlar ve hastalığın ilerlemesiyle ilgili daha az endişe duyarlar.
İyimserlik ve sonuçlarını inceledikten sonra istediğiniz hedeflere ulaşmak için pozitif tavır alıp almama size kalmış. Ama kesin olan bir şey var ki; pozitif bir zihne sahip olmak sağlığınızı, moralinizi ve her yönden iyi olmanızı temin eder.