İnsula, Duygularımızın ve Empatinin Kaynağı
İnsula beyinde bulunan, insan davranışını anlamak için elzem olduğu kadar gizemli de olan bir bölgedir. Bazıları “vicdan”ın burada bulunduğunu söylüyor. Şu anda nörologlar sadece, bu yapının daha çok duyguların kaynağı olarak işlediğini söyleyebiliyor. Empati ve sezgi de burada bulunuyor.
Nöroloji bilimi bizi her zaman şaşırtan büyüleyici bir disiplin. Birkaç yıl önce, bazı insanların tek bir gecede hiçbir problem yaşamadan sigarayı bırakabildiğini keşfettiler. Neden mi? Bu kişilere emar çeken araştırmacılar insulalarında ufak bir lezyon buldular.
Ayrıca aleksitiminin (duygu körlüğü) aynı bölgedeki bir problemle ilgili olduğunu da keşfettiler. Bir kişi başkalarının duygularıyla empati kurmakta önemli ölçüde zorlanıyorsa aleksitimi durumundan bahsediyoruz demektir. Bu kişi özünde kendi duygularını tanımlamakta ve sözlü olarak ifade etmekte güçlük çeker.
İnsula beynin her yapısına duygular ve hisler aşılayan büyülü bir çeşme gibidir. Bunlar da negatif ya da pozitif bir tepki vermemize izin verir. Çünkü bize tiksinti, gurur ve arzu gibi duyguları veren insuladır. Ayrıca insanları anlamamızı ve hatta müziğe duygusal tepkiler vermemizi bile sağlayan yapı budur…
İnsula, çok fonksiyonlu yapı
İnsula yanal oluğun içindeki beyin korteksinin küçük bir bölgesinde bulunur. Buna ulaşmak için frontal ve yan lobu temporal lobdan ayıran yarığın derinlerine inmek gerekir.
İlginçtir, eğer 80’lerde olsaydık, burası bizim için beynin karanlık bir bölgesi olurdu. Bilinmeyen fonksiyonlara sahip, yıllardır yüzlerce hipoteze konu olan bir yapı.
Ancak 90’lara doğru buraya ışık tutabilmeyi başarmışlar. Analitik ve tanısal tekniklerdeki gelişmeler sayesinde bu teori artık bir karanlık değil. İnanılmaz keşifler yapıldı. İnsulada beyin hasarı olan hastalar üzerinde birçok araştırma yapıldı. Bu araştırmalar sayesinde, insulanın günlük aktivitelerimizin çoğunda büyük bir rol oynadığını kanıtladılar.
Bu yüzden, artık bilim insanlarına bu bölgede hangi süreçlerin gerçekleştirdiğini sorduğumuzda bize eksiksiz ve ilginç bir cevap verebiliyorlar. Bu bölge çok fazla şeyle bağlantılıdır: acı, sevgi, duygular, tutkular, bağımlılıklar, müzikten keyif almak, karar vermek, şarap tatmak ve vicdan gibi daha bir sürü duygu… İnanılmaz, değil mi?
İnsula, bilincimizin temel taşı
Nöropsikologlar, bilinç kadar büyük ve önemli bir fonksiyonu beynin herhangi bir bölgesine atfederken çok dikkatli olmamız gerektiğini söyler. Ancak, insulanın sosyal ve duygusal davranışlarımızdaki rolünün bu kadar büyük olduğunu hesaba katarsak, bu hipoteze ulaşmak pek zor olmaz.
En başta ilgi çekici bir terim olduğu için. İkinci olarak da hangi görevler, fonksiyonlar ve süreçler yürütüldüğünü kesin bir şekilde tanımlamak için fazla karmaşık olduğundan.
Dipnot olarak, kanıtlanan bir başka şey de insulasında ağır hasar olan hastaların çevrelerinden ve hatta kendilerinden bile tamamen kopuk olmasıdır. Bu kişilerin karakteri derin bir duygusuzluk ve empati eksikliği ile tanımlanır. Hayattan herhangi bir anlamda keyif almaz, hatta iğrenme gibi bir duyguları yoktur. Yani taze bir yiyecek ile bozulmuş olanı birbirinden ayıramazlar.
İnsulanın benlik imajındaki etkisi
Bilim insanları, kişinin varlığının insulada birleştiğini söylüyor. Bir diğer deyişle, burası sayesinde bedeninizin ve zihninizin farkında oluruz. Ancak, daha iyi anlayabilmek için bir şeyi netleştirelim. Beynin hiçbir yapısı bağımsız olarak hareket etmez.
Bir kişinin yaratıcı olduğu için beyninin sadece sağ yarım küresini kullandığını söyleme hatasına çok sık düşünüyoruz ve beynin bir “bütün” olduğunu unutuyoruz. Beynin her kısmı diğer kısımlarla bağlantılıdır. Bu organımız mükemmel bir uyum içinde çalışır.
İnsulada da aynı şey olur. Fizyolojik olarak vücuda bağlıdır, koklama duyusunda rol oynar ve öznel hisler oluşturur. İnsula açlık hissinde de rol oynar, hatta cildin alıcılarından ve diğer organlardan bilgi alır. Bu yapı üşüdüğümüzde ya da piştiğimizde, bizi bir şey ısırdığında ya da kaşındığımızda tepki vermemize yardım eder. Bize “buradan çık. Aklını toparlamak için hava alman lazım…” gibi uyarılar veren sezgidir.
Bununla birlikte, bu muhteşem yapı hayvanların da beyinlerinde vardır. Bu yüzden, fiziksel ve duygusal farkındalığa sahiptirler. Yani bir kedi, köpek, Tazmanya canavarı ya da lemur sıcakladığı zaman altına girecek bir gölge arar. Yiyecek bulduğu zaman bozulmuş olanı değil taze olanı seçer.
Bir hayvan başka bir hayvanla karşı karşıya geldiğinde sezgileri ona hayvanın niyetinin iyi ya da kötü olduğunu söyler. Av olup olmayacağını iç güdüsel olarak bilir. Ya da tam tersi, sosyal olarak ilişki kurabileceğini de anlar. Ayrıca nörobiyoloji uzmanları insanların, büyük primatların, balinaların ve fillerin çok daha karmaşık ve çok yönlü bir insulaya sahip olduklarını söylüyor.
İnsula ve bağımlılık
İnsula farklı bölgelere ayrılabilir. Örneğin, frontal insula duygularımızla ilgilidir; sevgi ve nefret, minnet ve dargınlık, utanç ve şüphe, empati ve saygısızlık. Frontal bölge ile anterior singulat korteks arasında ise başka bir bölge vardır. Bu bölgede bağımlılıkla ilgili süreçler yürütülür.
Sigarayı bırakmaya çalışan birinde bazı uyarıcılar istek ve yoksunluk semptomlarını artırabilir. Bazı kokular, sosyal ortamlar ve senaryolar insulayı gizlice yöneten anksiyeteyi yoğunlaştırır. Bunun sebebi insulanın limbik sistemle olan yakın bağlantısıdır.
Bu küçük yapının bağımlılık davranışına etkisini gösteren bazı araştırmalar yapıldı. Bu davranış “arzu” olarak bilinen duyguyla, yani tüketmek için kuvvetli bir istek duymakla ilgilidir.
Son olarak, insula biz insanlara olabildiğimiz en iyi halimize ulaşmamız, empati ve pozitif hisler kazanmamız konusunda yardımcı olur. Ayrıca negatif ve bağımlı tarafımızı da ortaya çıkarır. Belki de yakın zamanda, bizi insan yapan beynin bu ufak ama karmaşık bölgesi hakkında yeni keşifler yapılır.
En son şunu düşünün. Ne zaman bir müzikten ya da şaraptan keyif alırsanız bu zevkleri tatmanıza izin veren şeyi hatırlayın. Teşekkürler insula.