İlişkide Anarşi: Hiyerarşi Olmadan, Etiketsiz
İlişkide anarşi, kısaca ilişkide etiketsizliği ve hiyerarşinin olmayışını savunan düşünce ekolüdür. Buradaki anarşinin amacı, iki kişi arasındaki özel ilişkiyi geleneksel düşüncelerden, bağlılıklardan ve kültürel adetlerden bağımsız kılmaktır. İlişkide anarşinin yegane hedefi toplumun dikte ettiği veya direttiği olguları görmezden gelerek özgürleşmektir.
Buradaki ana fikir, sahip olduğunuz ilişkiyi kalıplara oturtmaktan vazgeçmektir. Karşılıklı anlaşma ilişkinin tek ve değişmez temelidir ve ilişkide anarşi savunucuları genellikle standardize olmuş ve dayatılan doktrinlerden uzak bir hayat sürerler. Fakat böyle bir yaşam şekli mümkün mü? Bu kişilerin aşk ve ilişki anlayışı diğer insanlardan hangi noktalarda farklı?
Anarşist ilişkileri
İlişkide anarşi savunucuları romantik ilişki ile diğer ilişkiler arasında bir fark görmediklerini söylerler. Farklı farklı etiketler yerine “karşılıklı anlaşma” kaidesinin her ilişkinin çerçevesi olduğunu savunurlar.
Bu fikirdeki kişilere göre “güven” unsuru ilişkinin temelidir. İlişki, yalnızca karşılıklı birbirlerine zarar verme niyeti olmayan kişiler arasında olduğunda bağımsız ve serbest olabilir.
Kişiler arasındaki ilişki yalnızca özgürlük ve yakınlık arasındaki hassas dengeyi bulunca iki tarafı da tatmin eder. Bir diğer deyişle şüphe ve güvensizlik ilişkiyi zehirlemişse, her şey bir anda bozulur.
Böyle bir ilişkide, iletişim büyük rol oynar ve günümüzde insanlar problemlerini eşleriyle konuşmaya daha yatkındırlar. İlişkide anarşi anlayışını benimseyen kişiler, sabit bir iletişim oturtulmasını savunurlar ve bu da güven duygusunun inşasına katkı sağlar.
Etiketlerden bağımsız, sonsuz sevgi
İlişki anarşistlerine göre aşk sonsuz bir kavramdır ve bu yüzden kendilerini bir kişi veya tek tip ilişki ile sınırlamazlar. Herkes dilediğince fazla insanla karşılık beklemeden ilişki içinde bulunabilir.
İlişki anarşistleri bütün ilişkileri birbirinden bağımsız bir şekilde görürler, yani bir karşılaştırma ve sıralama durumu söz konusu değildir. Hatta yaygın etiketlerden olan “sadece arkadaşız” ya da “açık bir ilişki” gibi ilişkileri hakkında detay verme gereği duymazlar.
“Aşk bereketlidir, her ilişki eşsizdir.”
– Andi Nordgren
Karşılıklı anlaşmaya dayalı bağlılık
İlişkide anarşi bağlılığa karşı bir kavram değildir, bilakis ilişkideki taraflar karşılıklı anlaşmaya vardıkları sürece bunun gerekliliğini savunur. Bu anlaşmada, kişiler bağlılık tanımlarını ve seviyelerini birlikte belirlerler. Bunun belirlenmesinde duygular büyük rol oynar.
İlişkinin içindeki iki kişi bu anlaşmayı karşılıklı değerlere göre belirler. Doğallık, fikir birliği, iletişim ve birbirlerine karşı hissettikleri sevgi her kavramın önündedir. Bu sebeple birbirine bağlılık, hiyerarşi ve dışsal bağlılıkların bu ilişkilerde yeri yoktur. Dış etkiler ve sosyal koşullar da bu tip ilişkilerde bir zemin bulamaz. Bağlantılar ve ilişkiler anlık ve doğal gerçekleşmelidir.
Müessese kavramı ile ayrılık
İlişkide anarşi, günümüzde toplumun nasıl sevilmeli ve kim sevilmeli gibi dayatmalarda bulunduğunu savunur. Hali hazırda kanunlar ve yönergeler yoluyla toplum, vatandaşların nasıl davranmaları ve ne yapmaları hakkında bir çok dayatmada bulunur. İlişki anarşisi insanların başka insanlara etki edecek haklara sahip olması fikrinden uzaktır.
Örneğin, bir kişi akşam arkadaşlarıyla dışarı çıkıp da geç saatte eve gelirse ilişki anarşistlerine göre bir açıklama yapmak zorunluluğunda değildir. Karşısındaki kişi “Bu saate kadar nerede olduğunu bilme hakkım var” diyemez, saygı ve bağımsızlık dokunulmazdır.
Ayrıca ilişkide anarşi, toplumun “normallik” ve heteroseksüellik kavramlarını birbirine denk görmesini eleştirir. Sonuç olarak bu fikirlerin temeli cinsiyetten, cinsel kimlikten kültürden ve inançlardan bağımsız bir aşk kavramının varlığına dayalıdır.
İlişkide anarşi mi, çokaşklılık mı ?
Bu iki kavram kolaylıkla birbiriyle karıştırılabilir. Bunun sebebi, iki ilişki de birden fazla partnerle duygusal ve cinsel birlikteliği savunur. Çok belirgin olmasa da bu iki kavram birbirinden farklıdır.
İlişki anarşistleri kategorize etmezler ve sınıflandırmazlar, her iliskinin kendine özgü, diğer iliskilerden bağımsız ve bir eşinin olmadığını savunurlar. Bu sebeple de ilişkinin hissetmek veya ifade etmek için etiketlere ihtiyacı yoktur.
Çokaşklılıkta durum biraz farklıdır. Çokaşklılığın en çok rastlanılan şeklinde ilişkiler tanımlanır. Bir ilişki birincil olarak değerlendirilirken (genellikle evlilik bağı olan ilişki) geri kalanı ikincil, yedek olarak değerlendirilir.
İlişkide anarşi vs. Tek eşlilik
İlişkide anarşi taraftarları bunu bir yaşam stili olarak değerlendirir, kendilerini bağımsız aşk yaşayan kişiler olarak görürler. Toplumun ve kültürlerinin onlara empoze etmeye çalıştığı koşullardan bağımsızdırlar, kendi ilişkilerini yaratmak için hayal güçlerini kullanırlar. Sonuç olarak, ilişkilerini kendilerine göre yaşarlar.