İçsel Motivasyon - Zamanınızdan Keyif Alma Şansı
İnsanlar olarak doğuştan meraklıyız. Hissetmeye çalışırız, hedeflerimiz ve amaçlarımız vardır. Hepimizin içinde bir yerlerde motivasyon, engelleri aşma isteği (bazen kendimiz için yarattığımız engeller ya da diğer insanların öğrenmemiz veya sinirlenmemiz için bize sağladığı engeller) ve çekici ödüller ya da dışsal teşvikler elde etme arzusu bulunmaktadır. İnsan olmak böyle bir şeydir. Ya da en azından çoğumuz böyleyiz.
Peki bizi böyle yapan nedir? Neden hedeflerimiz olsun isteriz? Hedeflerimize ulaşma gücünü nereden alırız? Neden bu hedeflerin bazılarına ulaşırız ve yol boyunca diğerlerinden vazgeçeriz? Neden bazı insanlar, aynı negatif sonuçlara maruz kaldığında diğerleri vazgeçerken bile bir şeye ulaşmak için zorlamaya devam eder? Ayrıca, neden bazı insanların hayatlarını riske atarak Everest’in zirvesine çıkmaya çalıştığını da kendimize sorabiliriz.
Ya da bir suç romanını okuduğumuzda ve dedektif bir suçun tanığını ya da şüphelilerini sorguladığında ne düşünürsünüz? Suç işleyen kişinin kim olduğunu anlamak için, bu suçun neden işlendiği veya katilin neden belirli bir şekilde davrandığı gibi soruların cevaplanması gerekir. Bu cevaplar bizi suçun arkasındaki “dürtüye” götürür.
Bu soruları cevaplamanın ana noktalarından biri motivasyon ile ilgilidir. Büyüleyici, değil mi? Şimdi motivasyonun, özellikle de güçlü bir motivasyonun, dağları yerinden oynatmak için doğru desteği nasıl sağladığını düşünün. Motivasyon, size cesaret veren ya da cesaretinizi kıran, sizi bir korkak ya da bir kahraman yapan şeydir.
Motivasyon nedir?
Motivasyonu üç şeye göre tanımlayabiliriz: bir hedefe sahip olmak, bu hedefe ulaşmaya karar vermek ve ona ulaşmak için çaba sarf etmek. Motivasyon, bir kişinin hedeflerine ulaşmasına yönelik eylemlerini başlatan, bu eylemleri devam ettiren ve yönlendiren dürtüdür. Bu dürtü için kullandığımız birçok farklı isim vardır: öz sevgi, savaşçı ruhu ya da irade gibi. Hareket etmenizi sağlayacak bir enerji ya da sizi bir yerde tutabilen bir çapa olabilir.
O halde, motivasyon davranışınızı başlatan, yönlendiren ve sürdüren içsel bir oluş halidir.
Motivasyonun özellikleri nelerdir?
Motivasyon, göremediğimiz psikolojik bir yapıdır fakat yine de onu dışavurumları aracılığıyla fark edebiliriz. Bir kişinin belirli bir hedefe ulaşma yolunda gösterdiği çabanın yoğunluğunu, yönünü ve devamlılığını açıklayan süreç budur.
Arkasında motivasyon olan davranışın özellikleri şunlardır:
- Proaktiftir ve kişinin ulaşmak istediği belirli bir hedefe yöneliktir.
- Güçlü ve kalıcıdır – insanlar kendileri için belirledikleri bir hedefe ulaşmaya ve bu yol boyunca karşılaştıkları engelleri aşmaya çalışırken çok fazla enerji harcarlar.
- Dürtüleri hiyerarşik olarak sıralanır. Bazıları hayatta kalmak ile ilgilidir, bazıları ise bundan ziyade kişisel gelişim ile ilgilidir.
- Dürtüler net ya da açıklanamaz, bilinçli ya da bilinçsiz olabilir. Davranışımızın ardındaki motivasyonların her zaman farkında olamayabiliriz.
- Dürtüler dışsal ya da içsel olabilir. Bir otomobil fabrikasında çalışan bir kişi, para kazanma ya da patronu sayesinde itibarını iyileştirme motivasyonuna sahip olabilir. Bu davranış dışsal motivasyondan kaynaklanır çünkü bu kişinin görevini yerine getirmesine yardımcı olan şey dışsal etkenlerdir. İçsel motivasyon ise, bir şeyi ilgi duyduğunuz için ya da zevk aldığınız için, yani sadece o şeyi yapmak için yaptığınız anlamına gelir. Otomobil fabrikasında çalışan kişinin durumunda, bu bir yetkinlik ya da ustalık hissi olabilir.
- Dışsal motivasyon dışarıdan, bu motivasyonu yaratabilecek birinden ya da bir şeyden gelir. Dışsal faktörlerle motive olan davranışlar, kendi başına gerçekleşmez. Ona ilişkin olan dışsal ödül için gerçekleşir. Örnek olarak, bir öğrencinin ebeveynlerinin, çocuk belirli bir not aldığında ona hediye vaat ettiğini düşünebilirsiniz.
- İçsel motivasyon bir kişinin kendi iyiliği için bir şeyi yapmak istemesidir. İçsel motivasyonu olan bir kişi, kontrolü eline almasına ve başarılı olmasına yardımcı olacak içsel bir enerjiye sahiptir. Sınavlarını, daha önce öğrendiği şeyleri yansıtmak ve bu şeyler hakkında daha fazla bilgi edinmek için bir yol olarak gören öğrenciyi düşünebilirsiniz.
“İnsanoğlunun ihtiyaçları tasnif edilemezdir, çünkü insanlar sadece hayalimizde olan şeyler de dahil her şeye ihtiyaç duyabilirler.”
– J.L. Pinillos
İçsel motivasyon
Bu, özel bir davranışla doğal olarak ilişkili bir motivasyon olarak tanımlanır. Bu nedenle dürtü faaliyetinin kendisinin özündedir. Yani, sizi harekete geçiren şeyin kendisini yapma eylemidir.
Bir faaliyeti ya da görevi yerine getirmeye yönelik dürtüler, size ve faaliyetin kendisine bağlıdır. İşte bu nedenle bu tür davranışlar herkesin kişisel motivasyonunda içsel olarak kabul edilir. Örneğin, belirli bir hobi için zaman ayırdığınızda ya da kendinizi zorlamak için bir faaliyet gerçekleştirdiğinizde böyledir.
Genellikle spor konusundaki motivasyonlarda bunu net bir şekilde görebiliriz. Ayrıca, başka insanlar için bu hiçbir amaca hizmet etmiyor gibi görünse bile bizim için çok değerli olan bir proje konusunda kişisel bir motivasyona sahip olduğumuzda da bunu görebiliriz. Kendileri için yemek yapmayı seven herkesi düşünebilirsiniz.
İçsel motivasyon için en iyi 3 kaynak
İçsel motivasyonun birçok farklı kaynağı vardır. Bu nedenle şimdilik en önemli üçüne odaklanacağız:
Başarmaya yönelik ihtiyaç
Başarı elde etmeye yönelik olan içsel motivasyon, bir şeylerin üstesinden gelmek ile ilgilidir. Gerçekleştirmenin keyfi için bir görevi gerçekleştirme eğilimidir çünkü bunu gerçekleştirirken özel beceriler ve yetenekler kazanırsınız. Böylece, yetkinlik hissini elde etmek için yol açmış olursunuz.
Başarı elde etmeye yönelik yüksek motivasyonu olan insanlar bu özellikleri barındırırlar:
- Yenilikçi ve girişimcidirler.
- Mükemmeliyet ya da profesyonel başarı elde etmek isterler ve çabalarına güvenirler.
- Hedeflerine ulaşmak için sürekli olarak çalışırlar.
Bir şeye ait olma ihtiyacı
Bu, birçok insanla pozitif bir duygusal ilişki kurmak ve bu ilişkileri sürdürmek ile ilgilidir. Bu tür bir motivasyona sahip olan kişiler genellikle sosyal ilişki arayışına girerler, büyük ya da küçük gruplara katılma eğilimindedirler ve yalnız kalmaktan hoşlanmazlar.
Ait olma ihtiyacına yönelik motivasyonu olan insanlar şu özellikleri barındırırlar:
- İlişkileri genellikle iyidir ve ait olmaya daha az ihtiyaç duyan kişilere kıyasla duygusal olarak daha olumludurlar.
- Özel olduklarını hissettirecek sürekli ilgi ve bakım ihtiyacı duyan kişilerdir.
- Genellikle sosyal olarak reddedilmekten çok korkarlar ve sürekli grupları tarafından onaylanmak isterler. Bu, ait oldukları grubun beğeneceği şeyleri yapmaya eğilimli oldukları anlamına gelir.
- Her zaman çatışma anlarından kaçınma eğilimindedirler.
- Kooperatif ortamları rekabet içeren ortamlara tercih ederler.
- Komut verme becerisi gerektiren yönetim işlerinde genellikle çok başarılı değildirler.
Kendi kendini gerçekleştirme ihtiyacı
Psikolog Abraham Maslow bu ihtiyacı ya da ihtiyaç grubunu tanımlayan ilk kişiydi. Kendini gerçekleştirme, tüm insanların ulaşmak istediği ideal bir hedeftir.
Bu ihtiyacı, yeteneğinizi ya da potansiyelinizi tam olarak geliştirme ve bilginizi ve fikirlerinizi tam olarak ifade etme fırsatları aracılığıyla tatmin edebilirsiniz. Ya da büyüyebilirsiniz ve harika bir insana dönüşebilirsiniz; böylece her bir kişi eşsiz olacaktır. Maslow, insanlar kendi potansiyelini tam olarak gerçekleştirmiş olduklarını hissederse, kendi kendini gerçekleştirme amacına ulaşabileceklerini düşündü.
Başka bir alttürü bu yazıya eklesek de eklemesek de içsel motivasyonun genellikle zaman içinde istikrarlı olduğunu biliyoruz. Bunun nedeni, kişisel durumlardan daha çok kişisel özelliklerle ilgilidir. İçsel motivasyon dışsal motivasyona kıyasla daha sık görülür çünkü içsel motivasyonu birçok farklı şekilde tatmin edebiliriz.
Kaynakça
- Bandura, A. y Walters, R. (1963) Sosyal Öğrenme ve Kişilik Gelişimi. New York. Holt, Rhinehart, and Winston.