Diazepam'ın Kullanım ve Etkileri

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater.

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Diazepam (bilinen marka adıyla “Valium”) anksiyolitik ve sakinleştirici sınıfından bir ilaçtır. 

Benzodiazepinlerden türetilen bu tür psikotropik ilaç türü, günümüzde anksiyete, uykusuzluk ve panik atak tedavisi için hala en yaygın olarak kullanılan tedavilerden biridir. Belirli ameliyat türlerinden önce de yatıştırıcı olarak kullanılır.

Peki ama diazepamın etkileri nelerdir?

Hepimiz bu ilacın adını duymuşuzdur. Bir noktada bu ilaç bize reçetemizle verilmiş olabilir ya da belki de sevdiğimiz bir kişinin başucundaki masada bu ilaç durmaktadır.

WHO (Dünya Sağlık Örgütü) de diazepema “temel ilaçlar” listesinde yer vermiştir. Neden mi? Halihazırda kullanımda olan en etkili standart benzodiazepinlerden biridir.

Bununla birlikte, şunu un akılda tutulmamız gerekir ki çoğu durumda sık ve hemen hemen standart olarak kullanımı, hiçbir şekilde bu ilacın zararsız bir ilaç olduğu anlamına gelmez.

Diazepam, benzodiazepinlerin geri kalanı gibi, yüksek bir bağımlılık riski taşır. Kullanımı ara sıra, kontrollü ve kısa süreli olmalıdır.

Bu psikotropik ilaç türü hakkında daha fazla bilgi edinmek için yazımızı okumaya devam edin.

Diazepam nedir?

Paul son zamanlarda iniş ve çıkışlı günler geçirdi. Her şey kontrolünden çıkmış ve dünya onun istediğinden çok daha hızlı gidiyor gibi hissediyor.

Babası iki ay önce bir kalp rahatsızlığı nedeniyle hayatını kaybetti. Buna ek olarak, çalıştığı şirket pek çok kişiyi işten çıkarmakya ve Paul, üretkenliğinin azaldığını hissetmekte. Kovulma sırasının kendisine geleceğindenendişeleniyor.

Anksiyete düzeyi, uykuya dalmakta yaşadığı sorunlar ve gerginlik hissi öyle yüksek ki doktorunun kendisine diazepam yazmıştır.

Tedavi 8 hafta sürecek. Ardından ilerlemesini değerlendirecek ve reçeteyi kademeli olarak sıfıra indirmeye başlayacaklar. Eğer Paul herhangi bir iyileşme görmezse, doktoru diğer tedavileri denemek ve bir çeşit terapi başlatmak için onu bir psikiyatra sevk edecektir.

Bu eylem planını kabul eder ve tedaviye başlar. Ama önce haftalarca kullanacağı bu küçük hap hakkında biraz daha bilgi edinmesi gerek.

Diazepam’ı kim oluşturdu?

Diazepam, Leo Sternbach’ın 1960’ların etrafında icat ettiği ikinci benzodiazepin idi. Selefi olan klordiazepoksitten beş kat daha güçlüdür. O zamana kadar, doktorlar klasik barbitüratları, oldukça ciddi yan etkileri olan çok bağımlılık yapan ilaçları yazmaktaydı.

Diazapam birkaç yıl boyunca “mucize ilaç” olarak kabul edildi ve bu süre içinde en çok satılan ilaç oldu. Ancak doktorlar zamanla, bu harika hapların başlangıçta inandıkları gibi zararsız olmadığını fark ettiler. Aslında, 90’lı yıllarda pazarlama yarı yarıya düştü.

Diazepam ne için kullanılır?

Diazepam, yatıştırıcı ve uyutucu etkisi nedeniyle pek çok kullanıma sahiptir:

• Kısa süreli uykusuzluk tedavisi.
• Anksiyete, panik atak ve ajitasyon durumlarının tedavisi.
• Epilepsi tedavisi.
• Manias gibi çeşitli duygudurum bozuklukları için başlangıç tedavisi. Genellikle lityum, valproat veya nöroleptikler ile birlikte kullanılır.
• Alkol ve opiat yoksunluğu tedavisi.
• İntihar düşüncesi geliştiren hastalarda diğer antidepresanlar ile birlikte.
• Çok sayıda ağrılı kas rahatsızlığı için etkilidir.
• Yaralanmalara veya beyin problemlerine bağlı olarak çeşitli kas parislerini tedavi etmek için kullanılır.
• Hastanede yatmayacak hastalar için ameliyat öncesinde yatıştırıcı olarak.

Diazepam nasıl çalışır?

Diazepam temel olarak sinir sisteminin yatıştırıcı görevi gören bir ilaçtır. Bu ne anlama geliyor? İster hoşumuza gitsin ister gitmesin, valium, diğer tüm benzodiazepinler gibi, beyin aktivitesini azaltır.

Bunu, limbik sistem, talamus ve hipotalamusun farklı alanlarında hareket ederek, anti-anksiyete etkilerini uyararak yapar.

Nörobilimciler, bu ilacın etkisinin GABA reseptörlerine ulaştığında başladığı sonucuna varmışlardır. Bundan sonra, beynin belirli bölgelerinin işleyişi, uzun süreli uyuşukluk hali, anksiyete ve kas gevşemesinde azalma yaşamak için yavaşlar.

Diazepam’ın yan etkileri

Başlangıçta tedavi süresinin kısa olması ve bir doktor tarafından denetlenmesi gerektiğini belirttik. 8-12 haftayı aşmaz ve önceden belirlenen dozları asla geçmemelidir.

Eğer daha uzun kullanır ya da önerilen dozları aşarsak, sonuçlar ciddi olabilir. Ayrıca diazepamı asla bizim tercih ettiğimiz diğer ilaçlarla birlikte kullanmamalıyız.

Şimdi diazepamın çoğu benzodiazepin ile aynı olan yan etkilerine bakalım.

Diazepam’ın diğer yan etkileri

• Uykulu olma hâli.
• Motor fonksiyonlarında bozulma.
• Koordinasyon problemleri.
• Denge problemleri.
• Baş dönmesi.
• Ağız kuruluğu.
• Hafıza kayıpları

Diazepam’ın hafif yan etkileri

• Titreme ve diğer koordinasyon sorunları
• Sinirlilik, gerginlik.
• Uykusuzluk.
• Baş ağrısı.
• Kas spazmları.
• Araba kullanmakta sorun yaşama.
• Tutarlı konuşmakta zorluk.
• Konsantrasyon problemleri.
• Amnezi.

Diazepam’ın şiddetli etkileri

• Hızlı kalp atışı.
• Paradoksal bilinç durumları.
• Düzensiz solunum, hızlı veya yavaş.
• Koordinasyon eksikliği.
• Bilinç kaybı.
• Kas Güçsüzlüğü.
• Aşırı uyuşukluk.
• Kas ağrısı.
• Kandaki oksijen eksikliğinden dolayı mavi tırnaklar.

Sonuç olarak şurası açık ki anksiyete nedeniyle bu ilacı alan insanların büyük bölümü ilacı uzun süre kullanmaya devam etmektedir ve bu durum, genellikle ilaca bağımlılık ve yüksek toleransa yol açmaktadır. Bu, aynı etkiyi elde etmek için daha yüksek ve daha yüksek dozlara geçmemiz gerektiği anlamına gelir ve sonuç olarak sağlığımız zarar görür.

Psikotrop ilaçlar, çoğu durumda meşru olmasına rağmen, her zaman bir cevap ya da anksiyete ya da depresyonumuzun tam cevabı değildir. Kimyasallar bizi uyuşturabilir, rahatlatabilir ve endişeleri azaltabilir, ancak sorunlarımızı çözmeyeceklerdir.

Bacağınızdan vurulduğunuzda koltuk değneklerini kullanmak gibidir bu: Koltuk değnekleri yürümenize izin verir, ancak bunları bir kez yere bırakınca başka bir destek aracınız yoksa devam edemezsiniz.

Bu benzetmeye devam edersek, her halükarda koltuk değneklerini kullanalım, fakat operasyona konsantre olalım (psikolojik tedavi). Psikolojik yaklaşıma yer açalım ve bedenlerimizin ve sağlığımızın ilaçlara bağımlı hale gelmesini önleyelim.

Bibliyografya

• Andrés-Trelles, F. (1993) Drugs used in anxiety: benzodiazepines and other anxiolytics. Madrid: MacGraw Hill Interamericana.
• Hardman J. G., Goodman L. S., Gilman A. (1996) The pharmacological bases of therapeutics. Vol. I. p. 385-398. Madrid: MacGraw-Hill Interamericana.
• Robert Whitaker, (2015) Anatomy of an epidemic, Madrid: Captain Swing
• Sophie Billioti, Yola Moride, Thierry Ducruet (9-09-2014) Benzodiazepine use and risk of Alzheimer’s disease: case-control study British Medical Journal, 349, pp. 205-206